GAWĘDA BRACKA cz.1
BISKUP NIEZŁOMNY – Stanisław Kostka Łukomski
Łomżyńskie Bractwo Historyczne w ostatni czwartek lutego miało zaszczyt zaprosić znamienitych gości oraz mieszkańców Łomży, na swoje kolejne otwarte spotkanie z cyklu Gawęda Historyczna. Spotkanie Brackie odbyło się jak zwykle w gościnnych progach znanej łomżyńskiej Restauracji „Na Farnej”.
Tematem wiodącym Gawędy było wspomnienie wybitnej w dziejach Łomży postaci drugiego Biskupa Diecezji Łomżyńskiej Stanisława Kostki Łukomskiego. W drugiej części spotkania zebrani zapoznali się z opracowaniem „Łomża – miasto Jego Królewskiej Mości” – w zestawieniu dokumentów i zdarzeń historycznych dokumentujących na przestrzeni dziejów państwowości polskiej, ciągłość przynależności miasta Łomży do rejestru miast królewskich.
Wśród znamienitych gości, którzy zaszczycili Bractwo swoją obecnością należy w pierwszej kolejności wymienić: JE Biskupa Łomżyńskiego Seniora Tadeusza Zawistowskiego, wicedyrektora Muzeum Diecezjalnego ks. Tomasza Grabowskiego, O. Jana Bońkowskiego, wicestarostę łomżyńskiego Krzysztofa Kozickiego, wójta gminy Łomża Jacka Nowakowskiego, Kierownik Archiwum Państwowego o/Łomża Danutę Bzurę, sekretarz ŁTN im. Wagów Elżbietę Żegalską oraz radnych Rady Miejskiej Łomży.
Prowadzącym Gawędę był Starszy Bractwa Czesław Rybicki, a pokaz multimedialny przybliżający zebranym postać niezapomnianego Stanisława Kostki Łukomskiego zaprezentował członek Bractwa, pracownik naukowy IPN, historyk i znawca tematu dr Krzysztof Sychowicz. Skrót prelekcji publikujemy poniżej.
Biskup Łomżyński Stanisław Kostka Łukomski
Wielkopolanin z Poznania urodzony w Borku w 1874r. Wyświęcony na kapłana 24 lutego 1898, następnie Biskup pomocniczy Archidiecezji Poznańskiej, a od 1906r Szambelan Papieski, kanonik Kapituły Poznańskiej i dyrektor archiwum diecezjalnego, Doktor Honoris Causa Uniwersytetu Poznańskiego w dziedzinie filozofii. Od 24 czerwca 1926 r. mianowany Biskupem Łomżyńskim oraz w tym samym roku wybrany na stanowisko Sekretarza Generalnego Konferencji Episkopatu Polski.
Pasterz Łomżyńskiej Diecezji
Jak mówi dr Sychowicz – Biskup Łukomski nie tylko zarządzał diecezją, ale w sposób aktywny wspierał również rozwój Akcji Katolickiej i innych stowarzyszeń katolickich oraz patriotycznych, w tym Sodalicji Mariańskiej. Pod jego kierownictwem wydawana zostaje gazeta „Sprawy Katolickie”, Biskup przyczynił się do rozbudowy katedry, zainicjował budowę i oddał do użytku Dom Katolicki na ul Sadowej.
Osobę Biskupa Kostki Łukomskiego należy – jak twierdzi dr Sychowicz – jednoznacznie łączyć z patriotycznym ruchem narodowym. Biskupa łączy m. innymi przyjaźń z Romanem Dmowskim, czy też z generałem Józefem Hallerem, ale jednocześnie Biskup Łukomski jest zdecydowanym oponentem w stosunku do antydemokratycznych metod Józefa Piłsudskiego. Jest także nieprzejednanym przeciwnikiem partii komunistycznej.
W trakcie okupacji niemieckiej Biskup niezłomnie broni suwerenności Diecezji Łomżyńskiej. Wielką Jego zasługą jest ocalenie pod koniec wojny przed wysadzeniem w powietrze przez Niemców łomżyńskiej katedry.
W nowej Polsce
Nieugięta postawa moralna Biskupa – stwierdza Krzysztof Sychowicz – nieuchronnie skazuje Jego Osobę po zakończeniu wojny na konflikt z nową władzą. Z uwagi na jego narodowy światopogląd, ochronę niezależności Kościoła oraz posiadany wśród wiernych wielki społeczny autorytet, zostaje represjonowany przez komunistyczne władze i służby bezpieczeństwa.
Ksiądz Biskup kontynuuje swoje działania społeczne zwłaszcza wśród młodzieży łomżyńskiej oraz środowisk inteligenckich, a jego kazania przyciągają tłumy wiernych. Jego Osoba staje się dla władz komunistycznych coraz bardziej niewygodna. Zbierane są na Jego osobę donosy i wysyłane skargi, zostaje On i Jego otoczenie poddany starannej inwigilacji pod kątem prowadzenia działalności antypaństwowej. W licznych notatkach służb bezpieczeństwa nt osoby Biskupa coraz częściej pojawiają się obraźliwe dla Niego adnotacje o braku wpływu władz na postępowanie Jego Osoby oraz podległych struktur kościelnych, a także o niechęci Biskupa do partii lewicowych i demokracji komunistycznej – wylicza dr Sychowicz.
Tragiczny wypadek
Przez prowadzące inwigilację służby bezpieczeństwa Jego Osoba jest oceniana jednoznacznie negatywnie, jako niereformowalna i uniemożliwiająca prowadzenie wśród łomżyńskiego duchowieństwa działalności agitacyjnej. Wyrażane są także przez aparat komunistycznych służb bezpieczeństwa, nadzieje na usunięcie Osoby Biskupa z diecezji łomżyńskiej – co w końcu niestety następuje – stwierdza Krzysztof Sychowicz.
Tragicznym końcem doczesnej drogi życiowej Biskupa Łomżyńskiego Stanisława Kostki Łukomskiego jest wypadek samochodowy pod Ostrowią Mazowiecką. W październiku 1948r w trakcie powrotu z pogrzebu Prymasa Polski Augusta Hlonda, samochód Biskupa z niewyjaśnionych do dzisiaj przyczyn uderza w drzewo. Biskup Kostka Łukomski jako jedyny z uczestników wypadku zostaje bardzo ciężko ranny, a po transporcie do Warszawy umiera w czwartek 28 października 1948r w szpitalu św. Antoniego w Warszawie, prowadzonym przez siostry Elżbietanki. Pogrzeb Biskupa w Łomżyńskiej Katedrze staje się dla biorących w nim tłumów swoistą manifestacją patriotyzmu i hołdu dla niezłomnego Kapłana.
– Jako wymowne posumowanie heroicznej i niezłomnej postawy ks. Biskupa – zauważa na koniec Krzysztof Sychowicz – może posłużyć fragment sprawozdania z tego okresu komunistycznego Urzędu ds Wyznań, w którym napisano: „W tym miesiącu w wypadku zginął Biskup Łomżyński Stanisław Kostka Łukomski, jedna z najwybitniejszych postaci powojennej Polski”.
W trakcie dyskusji po prezentacji dr Krzysztofa Sychowicza głos zabrał ks. Biskup Tadeusz Zawistowski:
„Dziękuję serdecznie organizatorom spotkania. Na tym spotkaniu jednak koniecznie chciałem być, bo niezwykła postać Biskupa Łomżyńskiego Kostki Łukomskiego zasługuje na upamiętnienie. Po wojnie oraz objęciu w Polsce i Łomży władzy przez komunistów, świat Biskupa Stanisława Kostki Łukomskiego reprezentujący wartości chrześcijańskie i narodowe oparte na fundamencie Pisma Świętego, zderzył się ze światem opartym na ateiźmie i braku wartości oraz pozbawieniu naszego narodu jego suwerenności.
Biskup Łukomski jak wielu innych polskich Biskupów zapłacił wielką cenę za trwanie w tych trudnych dla Kościoła czasach przy fundamentach naszej wiary.
Dane mi było raz w życiu w maju 1948r, gdy byłem w IV klasie Augustowskiego Gimnazjum, powitać – jako 18-letni młodzieniec – w delegacji młodzieży Kardynała Hlonda i Biskupa Łukomskiego. Stoi mi do dzisiaj w wyobraźni ten piękny majowy dzień, w który wypadło mi z koleżanką witać wierszem tych wybitnych Polaków i Biskupów naszego Kościoła.
Dane mi było wtedy zobaczyć ich po raz pierwszy i jednocześnie ostatni, bo na pięć miesięcy przed ich odejściem do wieczności. I teraz po 64 latach spotykamy się tutaj aby wspominać tą wyjątkową postać Łomżyńskiego Kościoła, który bezkompromisowo po wojnie do swojej tragicznej – w tajemniczym wypadku samochodowym – śmierci, dawał świadectwo wiary.
Dziękuję raz jeszcze Państwu za to zaproszenie i za to wspomnienie o wielkiej postaci naszego Łomżyńskiego Biskupa.”
Głos w dyskusji zabrał także Ojciec z Klasztoru Braci Kapucynów Jan Bońkowski:
„Chciałbym także podzielić się z Państwem swoim wspomnieniem o Biskupie Łukomskim, od którego było mi dane przyjąć Sakrament Bierzmowania.
Wspominam, że Biskup wielką wagę przykładał do harcerstwa jako sposobu patriotycznego wychowania młodzieży. Stanisław Kostka Łukomski w uznaniu wielkiej roli młodzieży w życiu narodu, powołał także Kapelana dla łomżyńskiego harcerstwa w osobie księdza Bolesława Dobkowskiego. Pamiętam też Jego spotkanie z młodzieżą w 1945r na stadionie Biskupim przy wielkim udziale harcerstwa, którym Ksiądz Biskup zawsze lubił się otaczać. Jego osoba była dla nas młodych ludzi tak wielkim autorytetem, że wielu z nas przy Sakramencie Bierzmowaniu obierało sobie imię Stanisław Kostka.”
W żywej i nieskrępowanej atmosferze dyskusja związana ze wspomnieniem sylwetki wybitnego Biskupa Łomżyńskiego Stanisława Koski Łukomskiego miała swój ciąg dalszy, a Łomżyńskie Bractwo Historyczne już za kilka dni zaprasza na następną część relacji z Gawędy Historycznej odbytej 23.02.br.
/kow./
cdn.