Akcja Katolicka patronem polskiej gospodarki
Sala muzealna łomżyńskiego Muzeum Diecezjalnego, w ostatni czwartek stycznia 2014r gościła uczestników Gawędy Historycznej, których w czasy początków tej duchowej formacji przeniósł ks.prof. dr. hab. Wojciech Guzewicz w prelekcji – „Inicjatywy społeczne Akcji Katolickiej w Diecezji Łomżyńskiej w obszarze gospodarki w czasach II Rzeczypospolitej”. Na spotkanie z historią zaprosiły wspólnie organizacje: Akcja Katolicka Diecezji Łomżyńskiej, Łomżyńskie Bractwo Historyczne, Polskie Towarzystwo Historyczne o/Łomża, Muzeum Diecezjalne w Łomży oraz Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów. Szczególnymi gośćmi spotkania byli ks. biskup Tadeusz Bronakowski, ks. biskup Tadeusz Zawistowski, Ks. infułat dr Jan Sołowianiuk oraz ks. prof. Witold Jemielity, który przybliżył dokonania osoby prowadzącego
Ks. prof. Wojciech Guziewicz przedstawił następnie i rozwinął temat Gawędy Historycznej, poświęcony oddziaływaniu w okresie przedwojennym działaczy Akcji Katolickiej diecezji łomżyńskiej na ówczesne życie społeczno-gospodarcze. Akcję Katolicką jako ruch katolików świeckich, zmierzającym do większego nasycenia życia publicznego wartościami chrześcijańskimi, zapoczątkował papież Pius X, a rozwinął Leon XIII i Pius XI. Na terenie diecezji łomżyńskiej wielkim promotorem Akcji Katolickiej był biskup łomżyński Stanisław Kostka Łukomski, który powołał ją swoim dekretem 21 września 1931r.
W jedności siła
Formację w diecezji łomżyńskiej utworzyły instytuty: Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej, Dekanalna Akcja Katolicka, Parafialna Akcja Katolicka oraz stowarzyszenia: Katolickie Stowarzyszenie Mężów, Katolickie Stowarzyszenie Kobiet, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej i Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej. W 1938r do wyżej wymienionych formacji duchowych należało w diecezji łomżyńskiej łącznie ponad 25 tysięcy członków. Zadaniem tych formacji było bezpośrednio aktywne włączanie się w życie społeczno-ekonomiczne i kierowanie się zasadami sprawiedliwości i miłości jako fundamentalnymi zasadami gospodarczymi.
Oświatą przeciw biedzie
Od samego początku powstania przewodnicy duchowi i członkowie Akcji Katolickiej energicznie włączyli się na terenie diecezji w zwalczanie wszechobecnej wówczas nędzy i zubożenia społecznego. Zadecydowały o tym trzy względy: patriotyczny, ekonomiczny i religijny. Główne kierunki gospodarczego działania Akcji Katolickiej wyznaczyła chęć odbudowy gospodarki społecznej ze zniszczeń wojennych i faktyczna struktura demograficzna mieszkańców diecezji, z których ponad 90% utrzymywało się z bardzo rozdrobnionego rolnictwa. Brak zakładów pracy potęgował również zjawisko wszechobecnego bezrobocia.
Pod patronatem biskupa Kostki Łukomskiego księża i laikat Akcji Katolickiej żywo włączali się w proces krzewienia kultury rolniczej, rozwijania rodzimej bankowości i handlu oraz przeciwdziałanie bezrobociu. Poddawano młodzież wiejską kursom rolniczym, inicjowano powstawanie spółdzielni rolniczo-handlowych oraz kas pożyczkowo-oszczędnościowych. Biskupi łomżyńscy rozumieli jako patriotyczny obowiązek popieranie polskiego handlu i kupiectwa. Aktywnie w tych działaniach uczestniczyła młodzież, która brała żywy udział w akcji edukacyjnej oraz jako instruktorzy kursów praktycznych. Działacze Akcji Katolickiej udzielali także rekomendacji ułatwiających znalezienie pracy, wspierali również organizację warsztatów pracy chałupniczej.
Wartości, które wydały owoc
Swoimi bardzo osobistymi wspomnieniami i refleksjami z tego okresu podzielił się z obecnymi ks. biskup Tadeusz Zawistowski. Podkreślił on, że jako chłopiec doskonale pamiętał te ciężkie przedwojenne czasy i widząc wówczas niektóre działania ludzi kościoła, dopiero po latach mógł zrozumieć ich sens oraz należycie docenić.
W podsumowaniu swojego referatu ks. prof. Guzewicz stwierdził, że ta trochę już dzisiaj zapomniana działalność gospodarcza Akcji Katolickiej, prowadzona obok nauczania prawd religijno-moralnych, przyczyniła się przed wojną do zdecydowanej poprawy poziomu materialnego mieszkańców diecezji. Działalność ta poprzez aktywizację szerokich grup Polaków, powiększyła również polskie wpływy w dziedzinach gospodarki tradycyjnie opanowanej przez rodzimy kapitał żydowski. Prowadzący podkreślił także, że zauważalne ówczesne dokonania Akcji Katolickiej w diecezji łomżyńskiej, nie byłyby możliwe bez duchowego i praktycznego wsparcia Ojca i opiekuna duchowego formacji biskupa Kostki Łukomskiego. W swoim wystąpieniu o wielkiej roli i znaczeniu Akcji Katolickiej w codziennym życiu diecezji łomżyńskiej przypomniał jej obecny szef Bernard Szymański. W toku dyskusji głos zabrał także i na koniec podziękował prowadzącemu wykład, starszy Łomżyńskiego Bractwa Historycznego Czesław Rybicki. Spotkanie zakończyło błogosławieństwo i modlitwa zaintonowana przez ks. biskupa Tadeusza Bronakowskiego.
/red. kow/
Od redakcji:
Notka biograficzna
ks. prof. dr hab. Wojciech Guzewicz /prof. zw. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, wykładowca Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, regionalista i badacz historii kościoła, m. innymi autor 300. publikacji, 60. artykułów naukowych oraz haseł encyklopedycznych i leksykograficznych oraz ponad 100. artykułów popularno-naukowych. Członek: Mazurskiego Towarzystwa Naukowego, stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych w Polsce, Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Rożyńskiej, Rady Naukowej czasopisma „Episteme”. Obecnie pełni funkcje: Dyrektora Diecezjalnego Archiwum w Ełku, redaktora naczelnego „Studiów Ełckich”, współredaktora czasopisma „Ełk i my” oraz Wizytatora parafii Diecezji Ełckiej./
