historialomzy.pl
  • Kontakt Messenger
  • Kategorie
    • Zagadki
    • Miasta
      • Łomża
      • Drozdowo
      • Nowogród
      • Śniadowo
      • Jeziorko
      • Sławiec
    • Wspomnienia
      • Ludzie
      • Jan Paweł II
    • Wojsko
    • Okruchy Historii
      • Wspólna Praca
      • II wojna światowa
      • Rekonstrukcje
      • Powstanie styczniowe
      • ŁTW
    • Kultura Ludowa
      • Gmina Jedwabne
      • Gmina Miastkowo
      • Gmina Nowogród
      • Gmina Piątnica
      • Gmina Przytuły
      • Gmina Śniadowo
      • Gmina Wizna
      • Gmina Zbójna
      • Gmina Łomża
    • Zabytki
      • Kościoły
      • Pomniki
      • Ulice
      • Budowle
    • Poezja
    • Redakcyjne
  • Książki
    • Kronika Panien Benedyktynek
    • Stefan Wyszyński Prymas Polski
    • Chrystus Wczoraj, Dziś, Zawsze
    • Czarne Lata
    • Historia leśnej polany
    • Filip Sulimierski – słownik
    • Harcerstwo
      • Harcerstwo Tom I
      • Harcerstwo Tom II
  • Redakcja
    • Redaktorzy
    • Regulamin
    • Media o nas
    • Wolontariusze
    • Zaloguj
  • Polecane
    • Nazwiska łomżyńskie
    • Łomża mojego dzieciństwa
    • Ziemia Łomżyńska i jej mieszkańcy w latach 1944-1956
    • Jeziorko – Historia leśnej polany
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
    • Dzieje Łomży. Tysiącletnie.
    • Historia kołem się toczy
    • Wspomnienia łomżyniaka
    • Harcerstwo Łomżyńskie Wczoraj i Dziś
    • Czas przeszły. Wspomnienia
    • Łomżyńskie Towarzystwo Wioślarskie
    • Lokacja Łomży
    • Czarne Lata na Łomżyńskiej Ziemi
    • Moja Łomża
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
Wyróżnienia Serwisu:
Doroczna Nagroda FRDL 2012 pod patronatem Narodowego Centrum Kultury i Polskiego Komitetu ds. UNESCO
Nagroda Prezydenta Łomży w Dziedzinie Kultury 2015
Honorowa Odznaka za zasługi Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów
Grupa do rozmów na FB
Grupa HistoriaLomzy na FB
OBSERWUJ NAS
0
0
Kontakt
Serwis Historyczny Ziemi Łomżyńskiej Serwis Historyczny Ziemi Łomżyńskiej
0
0
historialomzy.pl
  • Home
  • Kategorie
    • Zagadki
    • Miasta
      • Łomża
      • Drozdowo
      • Nowogród
      • Śniadowo
      • Jeziorko
      • Sławiec
    • Wspomnienia
      • Ludzie
      • Jan Paweł II
    • Wojsko
    • Okruchy Historii
      • Wspólna Praca
      • II wojna światowa
      • Rekonstrukcje
      • Powstanie styczniowe
      • ŁTW
    • Kultura Ludowa
      • Gmina Jedwabne
      • Gmina Miastkowo
      • Gmina Nowogród
      • Gmina Piątnica
      • Gmina Przytuły
      • Gmina Śniadowo
      • Gmina Wizna
      • Gmina Zbójna
      • Gmina Łomża
    • Zabytki
      • Kościoły
      • Pomniki
      • Ulice
      • Budowle
    • Poezja
    • Redakcyjne
  • Książki
    • Kronika Panien Benedyktynek
    • Stefan Wyszyński Prymas Polski
    • Chrystus Wczoraj, Dziś, Zawsze
    • Czarne Lata
    • Historia leśnej polany
    • Filip Sulimierski – słownik
    • Harcerstwo
      • Harcerstwo Tom I
      • Harcerstwo Tom II
  • Redakcja
    • Redaktorzy
    • Regulamin
    • Media o nas
    • Wolontariusze
    • Zaloguj
  • Polecane
    • Nazwiska łomżyńskie
    • Łomża mojego dzieciństwa
    • Ziemia Łomżyńska i jej mieszkańcy w latach 1944-1956
    • Jeziorko – Historia leśnej polany
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
    • Dzieje Łomży. Tysiącletnie.
    • Historia kołem się toczy
    • Wspomnienia łomżyniaka
    • Harcerstwo Łomżyńskie Wczoraj i Dziś
    • Czas przeszły. Wspomnienia
    • Łomżyńskie Towarzystwo Wioślarskie
    • Lokacja Łomży
    • Czarne Lata na Łomżyńskiej Ziemi
    • Moja Łomża
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
Ulice Łomży
  • radziecka1 1
    Łomża. Ulica Radziecka
    • 13.01.09
  • wiejska24 2
    Łomża. Ulica Wiejska
    • 26.01.09
  • stacha konwy 3
    Łomża. Ulica Stacha Konwy (Wasilewska)
    • 08.02.09
  • Stary Rynek 4
    Łomża. Stary Rynek
    • 13.01.09

Szukamy osób do prowadzenia i rozwijania serwisu. Jeżeli masz chęci oraz czas pomóc zapraszamy do kontaktu z redakcją.

Wyróżnienia Serwisu:
Doroczna Nagroda FRDL 2012 pod patronatem Narodowego Centrum Kultury i Polskiego Komitetu ds. UNESCO
Nagroda Prezydenta Łomży w Dziedzinie Kultury 2015
Honorowa Odznaka za zasługi Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów
  • Czarne Lata
  • Książki

Czarne lata na łomżyńskiej ziemi. Rozdział III. 1.

  • Jerzy Smurzyński
  • 1 grudnia 2010
  • No comments
Total
0
Shares
0
0
0
0
0
0
0
0
0

III. Leśne cmentarze.

Większość egzekucji masowych była dokonywana w miejscach zamieszkania ofiar. Stąd też łatwiejsza była identyfikacja i możliwość normalnego pochówku. Jednak więcej liczbowo ofiar kryje pięć lasów wybranych przez hitlerowców jako miejsca wielokrotnych mordów.
Po zakończeniu wojny zlokalizowano w lasach znaczną część zbiorowych mogił, a czasami nawet ustalono nazwiska pogrzebanych. W niektórych przypadkach udało się ekshumować chociaż część ciał i pochować na parafialnych cmentarzach. Przeważająca jednak ilość ofiar pozostała w miejscu kaźni. I te właśnie miejsca należało potraktować jako specjalne, leśne cmentarze. Nie są to na pewno wszystkie miejsca, gdzie spoczywają prochy hitlerowskich ofiar, ale wszystkie, które ustalono i co do których nie ma żadnych wątpliwości, że na miano cmentarzy zasługują.
Dotychczasową historię tych miejsc można podzielić na cztery okresy:
Pierwszy – to lata 1945-1948, kiedy rodziny ofiar z ludnością miejscową, we współpracy z władzami administracyjnymi, odszukiwały miejsca straceń, penetrowały groby, ekshumowały zachowane szczątki, organizowały pochówki na parafialnych cmentarzach lub uroczyste poświęcenia miejsc kaźni. Powstałe komitety społeczne urządzały mogiły, ogradzały prowizorycznie cmentarze, starały się ustalić status prawny gruntów, a także zbierały pieniądze na pomniki i tablice pamiątkowe.
Drugi – to okres, kiedy ze względów ideologiczno-politycznych, starano się o miejscach masowych kaźni jeśli nie zapomnieć, to przynajmniej nie czynić nic w kierunku ich upamiętniania. Wtedy zlikwidowano komitety społeczne, zaniedbane ogrodzenia uległy całkowitemu zniszczeniu, a o groby troszczyły się wyłącznie pozostałe przy życiu osoby bliskie i nieliczna ludność miejscowa.
Trzecim okresem jest czas „popaździernikowej odwilży”. Wtedy to uaktywniły się ogniwa ZBoWiD. Zaczęto stawiać pierwsze pomniki. Nie zachowała się żadna dokumentacja źródłowa dotycząca fundatorów pomników, jak też instytucji lub osób ustalających napisy na grobach. Według zachowanych informacji, tylko dwa pomniki w Giełczynie i Kosówce postawiły komitety społeczne. Pomniki w Jeziorku, Giełczynie, Pniewie i prawdopodobnie Sławcu, jak podaje Zarząd Wojewódzki Związku Kombatantów RP w Łomży, zostały wystawione przez Zarządy Powiatowe ZBoWiD i za pieniądze tego Związku. Związek też prawdopodobnie ustalał napisy na grobach.
Czwarty okres, ostatni, rozpoczyna się w drugiej połowie lat 70-tych. Opiekę nad cmentarzami przekazano różnym urzędom, które czasami traktowały to jak jeszcze jeden uciążliwy obowiązek. W tym czasie włączyły się również różne organizacje, a nawet osoby prywatne, umieszczając w miejscach pamięci własne informacje i napisy, niejednokrotnie zupełnie sprzeczne ze sobą i mijające się z prawdą.
Wszystko to spowodowało, że w wielu przypadkach informacja, jaką otrzymywał i czasami otrzymuje jeszcze dzisiaj zwiedzający te miejsca narodowej pamięci, oględnie mówiąc, mija się z prawdą. Sprawy te poruszam także przy omawianiu poszczególnych cmentarzy, a w przypadku Jeziorka dodatkowo w rozdziale IV.
Odwiedzając ostatnio większość leśnych cmentarzy stwierdziłem, że mimo posługiwania się dostępnymi przewodnikami turystycznymi i relacjami świadków z lat wojny, bez pomocy miejscowej ludności odnalezienie niektórych grobów byłoby absolutnie niemożliwe. Zmieniło się bowiem ukształtowanie terenu, zmianom uległ drzewostan, dawne polany zarosły nowymi drzewami i krzewami, a drogi którymi żandarmi dowozili swoje ofiary, w niektórych przypadkach w ogóle już nie istnieją. Dlatego postanowiłem do opisów dołączyć szkice sytuacyjne, które pomogą dotrzeć do poszczególnych grobów. Szkice te ( z wyjątkiem Jeziorka) są zupełnie schematyczne, nie zachowujące skali wielkości. Podają jedynie usytuowanie grobów w terenie, ewentualne punkty orientacyjne oraz, w niektórych przypadkach, przybliżone odległości.
Obecnie dokumentację miejsc pamięci, oprócz Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, prowadzi Państwowa Służba Ochrony Zabytków w Łomży i Wydział Rozwoju Gospodarczego Urzędu Wojewódzkiego w Łomży. Z informacji tych instytucji korzystałem m.in. przy opracowywaniu materiałów poszczególnych cmentarzy.

Jerzy Smurzyński

Jerzy Smurzyński

Emerytowany dziennikarz – dokumentalista. Do grudnia 1981 roku redaktor PR i TV w Warszawie. Członek Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich z ponad czterdziestoletnim stażem. Autor licznych publikacji omawiających historię Ziemi Łomżyńskiej, ze szczególnym uwzględnieniem okresu okupacji hitlerowskiej. Ostatni żyjący skazaniec z jeziorkowskiego lasu.

Powiązane tagi
  • Czarne lata na łomżyńskiej ziemi
  • Jerzy Smurzyński
  • leśne cmentarze.
  • zbrodnie hitlerowskie
Poprzedni post
Pomnik Wnory Wandy
  • Czarne Lata
  • Książki

Czarne lata na łomżyńskiej ziemi. Rozdział II. 16.

  • śp. Henryk Sierzputowski
  • 27 listopada 2010
Czytaj artykuł
Następny post
okladka-zhp
  • Książki

Promocja II tomu Harcerstwo łomżyńskie wczoraj i dziś

  • Mariusz Patalan
  • 1 grudnia 2010
Czytaj artykuł
Może Ci się spodobać
Czytaj artykuł
  • Bez kategorii
  • Czarne Lata
  • II wojna światowa
  • Jeziorko
  • Okruchy Historii

Osiemdziesiąta  rocznica CZARNEGO LIPCA

  • Beata Sejnowska-Runo
  • 13 czerwca 2023
Czytaj artykuł
  • Bez kategorii
  • Historia leśnej polany
  • II wojna światowa
  • Jeziorko

ZAKŁADNICY MIASTA ŁOMŻY
Ofiary Czarnego Lipca 1943 roku

  • Beata Sejnowska-Runo
  • 7 czerwca 2023
Czytaj artykuł
  • Historia leśnej polany
  • Jeziorko

„Pamiętać to za mało” – kolejna żywa lekcja historii w MPN w Jeziorku

  • Beata Sejnowska-Runo
  • 17 października 2022
Czytaj artykuł
  • Książki
  • Wspomnienia

Eugenia i Marta, historia jednego życia. Część 5

  • Wojciech Winko
  • 19 czerwca 2022
Czytaj artykuł
  • Książki
  • Wspomnienia

Eugenia i Marta, historia jednego życia. Część 4

  • Wojciech Winko
  • 6 maja 2022
Czytaj artykuł
  • Książki
  • Wspomnienia

Eugenia i Marta, historia jednego życia. Część 3

  • Wojciech Winko
  • 18 kwietnia 2022

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Golden Pixel | historialomzy.pl | copyright © 2023

Wprowadź słowa kluczowe wyszukiwania i naciśnij Enter.

Strona korzysta z ciasteczek. Zapoznaj się z Polityką prywatności.ZgodaPolityka prywatności