Jeziorko – Cmentarz
27 marca 2003 roku Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku wznowiła, zawieszone w 1974 roku, śledztwo w sprawie masowych zabójstw w latach 1941-1944 obywateli polskich przez funkcjonariuszy władz hitlerowskich w pobliżu wsi Jeziorko.
Prawomocne postanowienie tej Komisji, wydane, w dniu 12 września 2005 roku – sygn. akt S 92/04/Zn, z wyjątkiem tylko jednego nazwiska całkowicie zgodne z treścią „Czarnych Lat”, uwierzytelniając ostatecznie zarówno przebieg zbrodni jak i listy ofiar, zakończyło sprawę. Różnica polega jedynie na tym, że, zdaniem prokuratora IPN w Białymstoku, w dniu 15 lipca 1943 roku, oprócz osób wymienionych w rozdziale II wydanej w 1997 roku książki, śmierć poniosło także dwóch (nieznanych) członków rodziny Mogielnickich. Ponieważ postanowienie białostockiego IPN było ostateczne i prawomocne, do listy ofiar tej egzekucji, dopisałem: Dwie NN osoby z rodziny Mogielnickich.
Decyzja IPN pozwalała także na dokonanie zmian i ostateczne utrwalenie prawdziwej historii na leśnym cmentarzu. Należało zatem wykonać odpowiednie prace, które, wymagały, oprócz przygotowania koniecznych projektów i wyszukania wykonawców, sporych nakładów finansowych. W związku z tym zwróciłem się do Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie z prośbą o objęcie opieką leśnego cmentarza i pomoc w sfinansowaniu koniecznych prac.
Na wniosek Pana Ministra Andrzeja Przewoźnika, Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku, wprowadził do swojego planu na rok 2006 (zapewniając na to odpowiednie fundusze) remont cmentarza, a rola organizatora i zleceniodawcy koniecznych prac, zgodnie z kompetencjami, przypadła Urzędowi Gminy w Piątnicy. Wykonane latem 2006 roku prace, uwzględniające ustalenia białostockiego IPN, nadały cmentarzowi na leśnej polanie należny, zgodny z prawdą historyczną, wygląd.
Obok krzyża ustawiono nową tablicę informacyjną, a z grobu więźniów politycznych usunięto obelisk upamiętniający fikcyjne ofiary zastępując go krzyżem, takim samym jakie znajdują się na pozostałych grobach
Na wszystkich trzech grobach położono nowe tablice z wyrytymi imionami i nazwiskami ofiar, odnowiono gablotę z butami, oraz wytyczono, utwardzone żwirem, alejki prowadzące od polany do poszczególnych grobów.
Odrestaurowany cmentarz, ustanowiony przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Miejscem Pamięci Narodowej, poświęcił podczas uroczystej mszy św. w dniu 14 czerwca 2007 roku, ksiądz prałat Ludwik Brzostowski, wikariusz biskupi z Łomży.
Jeziorko – Więźniowie
Po opublikowaniu w Internecie listy spoczywających na leśnym cmentarzu w Jeziorku ofiar, w 2011 roku zgłosiły dwie pierwsze rodziny które odnalazły w grobie więźniów politycznych swoich bliskich. Kolejne dziesięć rodzin zgłosiło się w roku 2012. Tak powstała „Rodzina Jeziorkowska” – skupiająca członków rodzin ofiar straconych w lesie koło Jeziorka.
Członkowie „Rodziny” podali nie tylko informacje o swoich bliskich (niekiedy ilustrowane fotografiami), ale także dane dalszych trzynastu znanych im ofiar.
Według aktualnego stanu wiedzy na leśnej polanie w nocy 29/30 czerwca 1943 roku stracili życie następujący więźniowie, przewiezieni z łomżyńskiego więzienia:
1.Arkuszewska Maria
2. Bagiński Józef – urodził się w 1899 roku we wsi Strękowo, mieszkał na kolonii w Strękowie. Rolnik, pracował dorywczo także jako tracz, członek AK16)
3. Bielak Jerzy – prawdopodobnie mieszkaniec Warszawy.
4. Budziszewski Czesław
5. Czołomiej Antoni
6. Dmochowski Władysław
7. Godlewski Stanisław – lat 20, syn Władysława i Franciszki z domu Konarzewskiej (aresztowany razem z ojcem) 1)
8. Godlewski Władysław – urodzony w 1895 roku we wsi Strękowo, syn Aleksandra i Józefy, zamieszkały na kolonii w Strękowie, rolnik 2)
9. Golatowski Antoni – urodzony w 1915 roku w Nurze, syn Stanisława i Władysławy z domu Piliszek, zamieszkały w Nurze – budowniczy. W latach okupacji niemieckiej członek ruchu oporu. 3)
10. Golatowski Jan – (brat Antoniego) urodzony w 1918 roku – jw. 4)
11. Grosman Adolf – zamieszkały w Nurze 5)
12. Gumiężny Jan – syn Karola i Scholastyki, urodzony 19 X 1889 r. w Leśniewie. Ostatnio mieszkał w miejscowości Szulborze – Koty 6)
13. Hykach Hieronim
14. Ignatowicz Józef
15. Ignatowicz Zofia
16. Kaczorowski Piotr – właściciel restauracji z Jasienicy 7)
17. Kozłowski Tomasz– gospodarz ze wsi Ołtarze Gołacze komendant miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej. 8)
18. Krawczyk Stanisław
19. Michalik Marian – z Andrzejewa19)
20. Modzelewska Stanisława
21. Mroczkowski Edward
22. Mystkowska Marcela
23. Najda Wincenty
24. Niedzielski Jan
25. Pacuszka Stanisław – syn Konstantego i Rozalii z d. Kołomyjskiej urodzony w 1904 roku w Jasienicy. Mieszkał w Jasienicy Parcele, gmina Andrzejewo. Był rolnikiem na czterohektarowym gospodarstwie, a dorabiał jako tracz.20)
26. Pieczyński Bolesław – z miejscowości Króle Duże gm. Andrzejewo21)
27. Piszyńska Zofia
28.Plechciński Kazimierz – ze wsi Ołtarze Gołacze, syn Jana i Florentyny, urodzony w 1919 (1920 ?) roku 9)
29. Plackowski Stefan
30. Plicki Józef
31. Plotczyk Wacław
32. Rajchembach Antoni – mieszkaniec Jasienicy22)
33. Różański Władysław – z miejscowości Króle Duże gm. Andrzejewo23)
34. Ritel Józef- z miejscowości Ruskołęka Stara gm. Andrzejewo24)
35. Sowiński Edward
36. Staniaszek Józef
37. Steć Józef – syn Łukasza i Aleksandry z d. Emilata, urodził się 1 XII 1891 roku w Kiełpińcu. Ostatnio mieszkał w Nurze. 10)
38. Stękowski Jan
39. Stokowski Aleksander – urodził się 15 IV 1913 roku, syn Stanisława i Józefy z domu Skowrońskiej, rolnik mieszkał we wsi Dmochy Wypychy gm. Czyżew. 11)
40. Stokowski Teodor
41. Studzińska Zofia
42. Sutkowski Józef
43. Szarnacki Stanisław
44. Tomczuk Stanisław
45.Trąbka Ludwik – rolnik, urodzony we wsi Żebry Laskowiec, zamieszkały w Zaszkowie, członek ruchu oporu12)
46. Trąbka Stefan – brat Ludwika, razem z nim aresztowany 13)
47. Trochimiak Józef – z Siedlisk koło Stacji Czyżew. 14)
48. Uściński Józef
49.Walczuk Stanisław-Kostka – urodził się 22 XI 1907 roku w Podjanowiu, syn Franciszka i Teofili z d. Miłowickiej, rolnik, zamieszkały w Andrzejewie Kolonii. Dorywczo handlował zwierzętami hodowlanymi. 15)
50. Wiszniewska Ewa
51. Wiszniewska Helena
52. Wiszniewski Franciszek
53. Wiszniewski Józef
54. Wiszniewski Mieczysław
55. Wiszniewski Stanisław
56. Wojtkowski Antoni18)
57. Zakrzewski Kazimierz
58. Zakrzewski Stanisław
59. Zakrzewski Władysław – rolnik ze wsi Strękowo urodził się w 1894 roku w Kietlance 17)
60. Zalewski Aleksander
61. Zaręba Jan
62. Żuber Piotr – z miejscowości Kowalówka gm. Andzrejewo25)
Źródła
1) informacja jak niżej
2) informacja wnuczki – Alicji Wacławek, Stanisława Kozłowskiego, Jadwigi Bagińskiej i Stefana Zakrzewskiego
3) informacja Hanny Jaroszewskiej – prawdopodobnie podczas przekazywania rękopisu informacji do Centrali nastąpiło przekłamanie i nazwisko Golatowski zmieniono na „Golarski” (imię się zgadzało).
4) informacja Hanny Jaroszewskiej – zmiana prawdziwego nazwiska Golatowski na mylne „Golalowski” to tylko „literówka”.
5) informacje Hanny Jaroszewskiej i Stanisława Kozłowskiego
6) akt zgonu w USC Łomża i informacja Henryka Stokowskiego
7) informacja bratanicy – Aliny Kowalczyk i Stanisławy Zakrzewskiej
8) informacja syna – Stanisława Kozłowskiego
9) informacja siostry – Krystyny Tymińskiej z d. Plechcińskiej oraz Hanny Jaroszewskiej i Stanisława Kozłowskiego
10)akt zgonu USC Łomża oraz potwierdzenia Henryka Stokowskiego, Hanny Jaroszewskiej i Stanisława Kozłowskiego
11) informacja syna – Henryka Stokowskiego
12) informacja wnuka – Krzysztofa Truszkowskiego i Stanisława Kozłowskiego
13) jak wyżej
14) informacja Henryka Stokowskiego
15) informacja córki – Stanisławy Zakrzewskiej
16) informacja córki – Jadwigi Dmochowskiej oraz Stefana Zakrzewskiego
17) informacja syna – Stefana Zakrzewskiego
18) potwierdzenie nazwiska przez Stanisława Kozłowskiego
19) informacja Stanisławy Zakrzewskiej
20) informacja syna – Jana Pacuszki
21) informacja Jana Pacuszki
22) informacja Jana Pacuszki i Alicji Wacławek. Nazwisko to, jako Heichenbach – albo mylnie zapisano na liście Delegatury Rządu, albo mylnie odczytano w Archiwum Akt Nowych w Warszawie i zgodnie z kolejnością alfabetyczną, zapisano na pierwszej liście ofiar pod numerem 13.
23) informacja Jana Pacuszki
24) informacja jw.
25) informacja jw.
Jeziorko – Zakładnicy
Kustosz Miejsca Pamięci Narodowej w Jeziorku – pani Beata Sejnowska – Runo uzyskała kilka metryk urodzenia i zgonów oraz kilka archiwalnych dokumentów dotyczących zakładników miasta Łomży straconych 15 lipca 1943 roku. Dzięki temu mogliśmy zweryfikować informacje o trzech rodzinach, które podaję poniżej:
2. Borawski Józef, ur. 29 IV 1917 r. w Cydzynie, syn Ignacego i Józefy z d. Zielińskiej. Organista, uczeń prof. Bulaka – organisty w łomżyńskiej katedrze. Czasowo zamieszkały w Łomży, a na stałe w Kisielnicy Nowinach.
3. Borawska Marianna z d. Burenkow, ur. 14 XII 1919 r. w Dobrzyjałowie, córka Tymoteusza Burenkowa i Stanisławy z d. Golińskiej. Żona Józefa (Była w ciąży).
4. Borawska Róża – córka Józefa i Marianny, ur. 11 VIII 1941 r. w Dobrzyjałowie.
5. Borawski Tadeusz, ur. 15 V 1925 r., syn Ignacego i Józefy z d. Zielińskiej – brat Józefa. Urodzony i zamieszkały w Kisielnicy Nowinach.
13. Hojak Kazimierz, ur. w 1904 r. w Sokalu, nauczyciel. Przed wojną inspektor szkolny w powiecie Kamień Koszyrski (na Polesiu).
14. Hojak Irena z d. Szczecińska, ur. w 1913 r. w Łomży, nauczycielka. W 1937 roku ukończyła Seminarium Nauczycielskie w Białymstoku, a w roku 1938 rozpoczęła pracę nauczycielską na Polesiu ( w powiecie Kamień Koszyrski), gdzie poznała swego męża – Kazimierza. W 1939 roku wróciła z mężem i synkiem do Łomży.
25. Lubowidzki Aleksander, ur. w 1886 roku w miejscowości Michałowo Wielkie, syn Feliksa oraz Józefy z domu Cibor. Nauczyciel gimnazjum i liceum w Łomży. Brał udział w tajnym nauczaniu.
26. Lubowidzka Zofia, z domu Łochtyn lat 51, nauczycielka – polonistka. Przed wojną, wobec zajętych etatów w gimnazjach państwowych w Łomży, podjęła pracę w prywatnym gimnazjum Goldlusta. Napisała obszerną, niewydaną pracę o Mickiewiczu. Była aktywnym członkiem Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami. Brała udział w tajnym nauczaniu.
27. Lubowidzka Zofia, ur. 13 IX 1921 roku w Łomży, córka Aleksandra i Zofii. Absolwentka Gimnazjum im. M. Konopnickiej w Łomży – klasa francuska, matura w roku 1939. Brała udział w tajnym nauczaniu.
