Plebania Koscioła Ewangelicko-Augsburskiego w Łomży znana jako Domek Pastora

Plebania nieistniejącego kościoła ewangelickiego przy ul. Krzywe Koło – znana w Łomży jako „Domek Pastora”, w której się mieści Centrum Aktywności Lokalnej i Turystycznej, wypełniła się od czerwca br. nową historyczną treścią. Staraniem Lokalnej Organizacji Turystycznej Ziemia Łomżyńska znalazła w nim miejsce stała ekspozycja historyczna, poświęcona ponad 100 letniej historii łomżyńskiej gminy ewangelicko-augsburskiej oraz zarządzającym nią pastorom.

W ramach 600-lecia urodzin Łomży po raz pierwszy mieszkańcy naszego miasta i zaproszeni goście mogli wziąć udział w zrealizowanych pod patronatem Prezydenta Łomży Mariusza Chrzanowskiego – Dniach Wielokulturowej Łomży „Pod Wspólnym Niebem”. Jednym z wydarzeń upamiętniających wielokulturowy charakter Łomży, była zrealizowana w środę (6.06.br) przez LOT Ziemia Łomżyńska, konferencja naukowa pt. „Ślady dziedzictwa kulturowego społeczności ewangelików i prawosławnych w 600-letniej historii Łomży”, którą w imieniu organizatorów prowadził prezes LOT ZŁ i sekretarz Łomżyńskiego Bractwa Historycznego Wojciech Winko. Uroczystość odbyła się w ramach realizacji zadania publicznego współfinansowanego przez Urząd Miasta Łomży.

Ewangelicy w historii miasta

Gośćmi pierwszej części konferencji poświęconej dziedzictwu kulturowemu ewangelików, którzy przyjęli zaproszenie organizatora byli: ks. Bp Paweł Hause – Biskup Diecezji Mazurskiej Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego w Rzeczpospolitej Polskiej, ks. mjr SG Marcin Pysz – Proboszcz Parafii Ewangelicko – Augsburskiej w Piszu oraz ks. por. Dawid Banach – proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Suwałkach, kapelan z Ewangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego. Kontekst historyczny ponad stuletniej obecności ewangelików w Łomży przedstawił zebranym prof. dr hab. Adam Dobroński, który podkreślił w swoim wystąpieniu niekwestionowany mazurski rodowód większości łomżyńskiej społeczności ewangelickiej. Wspomniał zwłaszcza postać długoletniego i powszechnie szanowanego w Łomży pastora Kacpra Mikulskiego – osobistego przyjaciela marszałka Józefa Piłsudskiego, który na plebanii przechowywał za czasów cara nielegalne wydawnictwa kolportowane na terenie ówczesnych Prus oraz był znanym polskim działaczem niepodległościowym. Uczestnicy spotkania mogli również obejrzeć krótki film biograficzny pt. „Pleban” poświęcony postaci ostatniego łomżyńskiego pastora Zygmunta Kuźwy, który jako żołnierz AK w ostatnich dniach Powstania Warszawskiego, oddał swoje życie dla niepodległej Polski.
Wydarzenie uświetnił występ znanego chóru Semper Cantamus z dyrygentką Zuzanną Kuźniak, z Parafii Ewangelicko – Augsburskiej Św. Trójcy w Warszawie, który w koncercie „Pod wspólnym niebem” wykonał szereg podniosłych utworów o tematyce patriotyczno-religijnej.
Następnie zebrani wzięli udział w uroczystym otwarciu stałej ekspozycji poświęconej historii łomżyńskiej parafii ewangelicko-augsburskiej i sylwetkom jej pastorów. Kilka słów do uczestników wygłosił przy tej okazji ewangelicki Biskup Paweł Hause, który wyraził wdzięczność organizatorom za wspomnienie roli i znaczenia społeczności ewangelickiej dla rozwoju Łomży oraz za pomysł stałej ekspozycji upamiętniającej historię łomżyńskich ewangelików.

Profesor UmB Adam Dobroński

Chór Semper Cantamus z dyrygentką Zuzanną Kuźniak, z Parafii Ewangelicko – Augsburskiej Św. Trójcy w Warszawie, w koncercie „Pod wspólnym niebem”

Domek Pastora – Chór Semper Cantamus z dyrygentką Zuzanną Kuźniak, z Parafii Ewangelicko – Augsburskiej Św. Trójcy w Warszawie, w koncercie „Pod wspólnym niebem”

ks. Bp Paweł Hause – Biskup Diecezji Mazurskiej Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego w Rzeczpospolitej Polskiej w trakcie otwarcia ekspozycji w Domku Pastora

od lewej: prof. Adam Dobroński, ks. mjr SG Marcin Pysz – Proboszcz Parafii Ewangelicko – Augsburskiej w Piszu, ks. por. Dawid Banach – proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Suwałkach, kapelan z Ewangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego

ks. Bp Paweł Hause – Biskup Diecezji Mazurskiej Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego w Rzeczpospolitej Polskiej w okolicznościowym przemówieniu.

Ekspozycja poświęcona historii parafii ewangelicko-augsburskiej w Łomży

Fragment ekspozycji w Domku Pastora

Dziedzictwo materialne prawosławnych

W drugiej części konferencji kulturowo-społeczny kontekst pobytu w Łomży społeczności prawosławnej przedstawił prof. nadzw. dr hab. UMCS Krzysztof Latawiec, a po jej trwałych materialnych śladach poprowadził zebranych w swojej prezentacji „Gubernialna Łomża” Michał Kaczyński z łomżyńskiego oddziału Archiwum Państwowego w Białymstoku. Jak podkreślił w swoim wykładzie prof. Krzysztof Latawiec, to właśnie umacniający się za czasów cesarstwa rosyjskiego gospodarczo – wojskowy status Łomży oraz jej nadgraniczne położenie, stało się główną przyczyną długotrwałego i dynamicznego przyrostu społeczności prawosławnej. Poza faktem związanej z tym długoletniej rusycyzacji społeczeństwa, Łomża jako miasto gubernialne wzbogaciła się o istniejące i imponujące do dzisiaj obiekty użyteczności publicznej oraz nastąpił w tym czasie jej znaczny rozwój gospodarczy.
Uczestnicy konferencji mogli również wziąć udział w turystycznym spacerze po łomżyńskiej „Starówce”, a sama organizacja konferencji została wsparta merytorycznie przez kierownictwo Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży, łomżyńskiego oddziału Archiwum Państwowego w Białymstoku oraz Urzędu Stanu Cywilnego w Łomży.

Prof. nadzw. UMCS dr hab. Krzysztof Latawiec w trakcie prelekcji o łomżyńskiej społeczności prawosławnych

Michał Kaczyński z łomżyńskiego oddziału Archiwum Państwowego w Białymstoku w trakcie prezentacji pt. „Gubernialna Łomża”

Nowy wymiar Domku Pastora jako atrakcji turystycznej

Trwałym efektem zrealizowanego zadania publicznego pt. „Ślady dziedzictwa kulturowego społeczności ewangelików i prawosławnych w 600-letniej historii Łomży” poza wniesieniem do Domu Pastora funkcji dodatkowej wartości kulturowej, będzie zwiększenie jego potencjału turystycznego, jako miejsca przechowywania depozytu historycznego świadczącego o korzeniach wielokulturowej Łomży. Dzięki nowo otwartej ekspozycji poświadczającej historię łomżyńskiej wspólnoty ewangelickiej, Łomża uzyska również dodatkową możliwość kreowania w Polsce i za granicą swojego wizerunku jako przyjaznej, wielokulturowej i szanującej swoją historię destynacji turystycznej.

Fot.: Wojciech Winko
oprac.: /Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemia Łomżyńska/