historialomzy.pl
  • Kontakt Messenger
  • Kategorie
    • Zagadki
    • Miasta
      • Łomża
      • Drozdowo
      • Nowogród
      • Śniadowo
      • Jeziorko
      • Sławiec
    • Wspomnienia
      • Ludzie
      • Jan Paweł II
    • Wojsko
    • Okruchy Historii
      • Wspólna Praca
      • II wojna światowa
      • Rekonstrukcje
      • Powstanie styczniowe
      • ŁTW
    • Kultura Ludowa
      • Gmina Jedwabne
      • Gmina Miastkowo
      • Gmina Nowogród
      • Gmina Piątnica
      • Gmina Przytuły
      • Gmina Śniadowo
      • Gmina Wizna
      • Gmina Zbójna
      • Gmina Łomża
    • Zabytki
      • Kościoły
      • Pomniki
      • Ulice
      • Budowle
    • Poezja
    • Redakcyjne
  • Książki
    • Kronika Panien Benedyktynek
    • Stefan Wyszyński Prymas Polski
    • Chrystus Wczoraj, Dziś, Zawsze
    • Czarne Lata
    • Historia leśnej polany
    • Filip Sulimierski – słownik
    • Harcerstwo
      • Harcerstwo Tom I
      • Harcerstwo Tom II
  • Redakcja
    • Redaktorzy
    • Regulamin
    • Media o nas
    • Wolontariusze
    • Zaloguj
  • Polecane
    • Nazwiska łomżyńskie
    • Łomża mojego dzieciństwa
    • Ziemia Łomżyńska i jej mieszkańcy w latach 1944-1956
    • Jeziorko – Historia leśnej polany
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
    • Dzieje Łomży. Tysiącletnie.
    • Historia kołem się toczy
    • Wspomnienia łomżyniaka
    • Harcerstwo Łomżyńskie Wczoraj i Dziś
    • Czas przeszły. Wspomnienia
    • Łomżyńskie Towarzystwo Wioślarskie
    • Lokacja Łomży
    • Czarne Lata na Łomżyńskiej Ziemi
    • Moja Łomża
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
Wyróżnienia Serwisu:
Doroczna Nagroda FRDL 2012 pod patronatem Narodowego Centrum Kultury i Polskiego Komitetu ds. UNESCO
Nagroda Prezydenta Łomży w Dziedzinie Kultury 2015
Honorowa Odznaka za zasługi Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów
Grupa do rozmów na FB
Grupa HistoriaLomzy na FB
OBSERWUJ NAS
0
0
Kontakt
Serwis Historyczny Ziemi Łomżyńskiej Serwis Historyczny Ziemi Łomżyńskiej
0
0
historialomzy.pl
  • Home
  • Kategorie
    • Zagadki
    • Miasta
      • Łomża
      • Drozdowo
      • Nowogród
      • Śniadowo
      • Jeziorko
      • Sławiec
    • Wspomnienia
      • Ludzie
      • Jan Paweł II
    • Wojsko
    • Okruchy Historii
      • Wspólna Praca
      • II wojna światowa
      • Rekonstrukcje
      • Powstanie styczniowe
      • ŁTW
    • Kultura Ludowa
      • Gmina Jedwabne
      • Gmina Miastkowo
      • Gmina Nowogród
      • Gmina Piątnica
      • Gmina Przytuły
      • Gmina Śniadowo
      • Gmina Wizna
      • Gmina Zbójna
      • Gmina Łomża
    • Zabytki
      • Kościoły
      • Pomniki
      • Ulice
      • Budowle
    • Poezja
    • Redakcyjne
  • Książki
    • Kronika Panien Benedyktynek
    • Stefan Wyszyński Prymas Polski
    • Chrystus Wczoraj, Dziś, Zawsze
    • Czarne Lata
    • Historia leśnej polany
    • Filip Sulimierski – słownik
    • Harcerstwo
      • Harcerstwo Tom I
      • Harcerstwo Tom II
  • Redakcja
    • Redaktorzy
    • Regulamin
    • Media o nas
    • Wolontariusze
    • Zaloguj
  • Polecane
    • Nazwiska łomżyńskie
    • Łomża mojego dzieciństwa
    • Ziemia Łomżyńska i jej mieszkańcy w latach 1944-1956
    • Jeziorko – Historia leśnej polany
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
    • Dzieje Łomży. Tysiącletnie.
    • Historia kołem się toczy
    • Wspomnienia łomżyniaka
    • Harcerstwo Łomżyńskie Wczoraj i Dziś
    • Czas przeszły. Wspomnienia
    • Łomżyńskie Towarzystwo Wioślarskie
    • Lokacja Łomży
    • Czarne Lata na Łomżyńskiej Ziemi
    • Moja Łomża
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
Ulice Łomży
  • Ul 1
    Łomża. Ulica Farna
    • 19.01.09
  • Ulica Rybaki 2
    Łomża. Ulica Rybaki
    • 20.01.09
  • woziwodzka11 3
    Łomża. Ulica Woziwodzka
    • 13.01.09
  • Ulica Pocztarska 4
    Łomża. Ulica Pocztarska
    • 03.09.10

Szukamy osób do prowadzenia i rozwijania serwisu. Jeżeli masz chęci oraz czas pomóc zapraszamy do kontaktu z redakcją.

Wyróżnienia Serwisu:
Doroczna Nagroda FRDL 2012 pod patronatem Narodowego Centrum Kultury i Polskiego Komitetu ds. UNESCO
Nagroda Prezydenta Łomży w Dziedzinie Kultury 2015
Honorowa Odznaka za zasługi Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów
  • Łomża

Dwór królewski w Łomży

  • śp. Henryk Sierzputowski
  • 17 października 2013
  • No comments
Total
0
Shares
0
0
0
0
0
0
0
0
0

Dwór królewski w Łomży

Przeprawa przez Narew na szlaku handlowym koło miejscowości zwanej Szur istniała od niepamiętnych czasów. W IX wieku powstała nowa osada, oddzielona od Szuru wzgórzem Świętego Wawrzyńca, na którym od 1000 roku istniał już kościół parafialny. Wkrótce z obu tych osad powstał gródek typu cyplowego.

Wczesnośredniowieczny gród, który na początku pełnił rolę obronną, a następnie handlową powstał w początkach  czternastego wieku kiedy to król Kazimierz Wielki wybudował około 1340 roku  w  Szurze zamek. Kiedy w końcu wieku XIV najazdy Jadźwingów, zniszczyły zabudowania grodu nie podjęto ich odbudowy,  pozostałości nazwano Starą Łomżą, a nową lokację Łomży wyznaczono w kierunku zachodnim w odległości około  5 kilometrów  w dół rzeki.

Gród w nowej lokacji rozwijał się dość szybko. Już w 1392 r. na Popowej Górze wybudowano kościół NMP i świętych Rozesłańców do którego w 1410 roku zostaje  przeniesiona parafia. Brak jest zapisków mówiących o tym kiedy Stara Łomża, która występuje w najstarszym rejestrze okolicznych wsi z 1410 roku, straciła całkowicie swoje znaczenie i kiedy przestał istnieć tam stary zamek, ale  z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że był użytkowany co najmniej do XVI wieku.

Łomża, tak jak wszystkie ówczesne miasta musiała posiadać odpowiednie  budowle, które mogły służyć  licznym dostojnikom w ich podróżach. Dwór książęcy był prawdopodobnie jedną w pierwszych budowli nadających  miastu wyjątkowego charakteru służąc  za miejsce postoju orszakom królewskim w czasie podróży miedzy  Wilnem a  Krakowem. Jego historię znajdujemy w książce Pani Profesor Donaty Godlewskiej – „Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XVI w. – 1795r.”   (str. 178-181):

DWÓR KRÓLEWSKI

Kompleks zabudowań dworskich zajmował miejsce od skarpy na ul. Senatorskiej do klasztoru benedyktynek. Składał się z domu zbudowanego jeszcze za książąt mazowieckich, zwanego zamkiem górnym i kilku budynków XVI-wiecznych.

Niektóre źródła mówią, że pierwotny dwór książęcy istniał już w połowie XV wieku. W 1421 r. ks. Janusz Starszy sprzedał swój dwór wójtowi Stanisławowi z Łomżycy, zapewne z zamiarem wzniesienia nowego. W latach 1453-56 budowę obszernego dworu, nieco ufortyfikowanego zainicjował ks. Bolesław IV. Istnieje wzmianka źródłowa z 1453 r. w postaci uchwały kapituły płockiej w sprawie ciężarów narzuconych jej „pro aedificatione castri Lomsensis” (na budowę zamku łomżyńskiego) przez ks. Bolesława IV. Ten zamek stał na środku skarpy i po prawej stronie ulicy Senatorskiej.

W XVI wieku zamek został rozbudowany i zamieniony w dwór królewski, jak wiele innych zamków na Mazowszu. Wzniesiono go „kosztem Jej Królewskiej Mości Bony i nieboszczyka króla Zygmunta Augusta”. Ulica Senatorska prowadziła prosto na bramę dworską. Brama była duża, z pułapem, za nią rozciągało się podwórze dworskie. Jeden z domów przezwano „Drabańczykiem dla drabańczyków nieboszczyka króla”. „W tym dworze dom drugi, wielki na starym mieszcu jeszcze za książąt mazowieckich zbudowany. W tyle domu tego stoi dom trzeci jednym końcem do pomienionego domu, a drugim końcem do Narwi, w którym król Jegomość przy bytności swojej pokoje miewać raczył. Dom czwarty w tym dworze jeszcze za książąt mazowieckich budowany, bokiem do sadu stojący. Dom piąty nowy, wielki, w którym sądy ziemskie i grodzkie łomzieńskie odprawują. Dom szósty, w tym dworze nowy na kilkadziesiąt sążni zbudowany, podle gościńca bokiem stojący, z wierzchu ockowany. Dom kanclerski, murowany podle tego dworu JKM wyżej opisanego stojący, a który temu dworowi za pewną odmianą od kilku lat przyłączony. Przy tym dworze łomżyńskim jest sad wielki i szeroki, w którym są rozmaite szczepy i drzewa”.

W wyżej wymienionych budynkach izby były sklepione łukami, posadzki ceglane, drzwi na zawiasach żelaznych, okna okratowane „z błonami sklianemi”. We dworze była również łazienka, w której „piec polewany z panwią miedzianą na zawiasach zawieszoną i z blachą, na której kamionka”. Późniejsze opisy mówią, że przy zamku znajdowała się wieża i baszta: „Wedle tej wieże studnia zapadła bez wrębu, od stajni do bramy jest parkan od miasta w tyle zrobiony…, w których jest baszta stara zła guntami złemi nakryta”.

Ten dwór królewski i sad przy nim na początku XVII w. znalazły się w ruinie z powodu złej gospodarki i klęsk żywiołowych. Domy były zniszczone, ogród pusty, zielskiem zarosły. W opisie dworu z 1636 r. czytamy: „We wszystkim jednak dworze ruina niemała, nie masz sposobnego miejsca do sądów i rezydencji””.

Dwór królewski stopniowo zamieniał się w gruzy, być może niektóre budynki zostały spalone w XVII w., w czasie najazdu szwedzkiego. Najdłużej, bo do 1824 r., przetrwała część zwana skarbcem, który był murowany, parterowy, obszerny. Znajdowała się w nim jedna sala z murowanym sklepieniem i ceglaną posadzką. Okna były maleńkie, okratowane i wielkie żelazne drzwi. W skarbcu do chwili rozebrania mieściło się Archiwum Ziemi Łomżyńskiej, Wiskiej, Bielskiej i – oprócz Łomży – 13 miast”.

Prawdopodobnie resztki dworu łomżyńskiego kryją się pod ulicą Senatorską i po obu jej stronach, aż po skarpę. Zbadanie ich dostarczyłoby niewątpliwie wielu danych, być może odnaleziono by jakieś przedmioty zabytkowe. W 1967 r. mgr Tadeusz Żurowski z Jolantą Deptułą prowadzili badania archeologiczne, aby zlokalizować miejsce dawnego zamku. W wyniku poszukiwań odnaleziono pozostałości po dawnym skarbcu. Odkryto róg murowanego budynku z cegły o wymiarach odpowiadających cegle z przełomu XIV-XV w. oraz ślady spalenizny. Wydobyto również zabytki ceramiczne i żelazne, kafle, płyty posadzkowe, dachówki i inne przedmioty znajdujące się w gruzie. Znaleziono także kilka monet srebrnych z lat 1663-1666 oraz szeląg Jana Kazimierza.

W 1967 r. w pobliżu zamku przeprowadzono również badania ratownicze na ul. Giełczyńskiej, Odkryto studnię zbudowaną z dębowych desek, które tworzyły 7 poziomów. Głębokość studni 220 cm. Wylot studni zamurowany był 4 dużymi głazami. Z wnętrza studni wydobyto niewielki nóż żelazny, fragmenty kafli, liczne duże ułomki naczyń, głównie polerowanych oraz naczynia z ornamentami. Poza tym wydobyto nieliczne kości zwierzęce oraz kilka fragmentów ludzkiej czaszki.

Forma i technika wykonania naczyń pozwalają datować znalezisko na XV w. Odnalezione materiały znajdują się w Muzeum Północno-Mazowieckim w Łomży.

Wyżej opisane odkrycia archeologiczne poszerzają wiedzę nie tylko o średniowiecznych zabudowaniach, ale i o osadnictwie w Łomży.

Plan Łomży z wieku XVI. Oprac. J.Wiśniewski i Donata Godlewska.
Donata Godlewska. Dzieje Łomży od czasów najdaw……. wyd . 1962 rok. str 46

Tereny wokół nie istniejącego już zamku książąt mazowieckich
z zabudowaniami z 1824 r., przeznaczone na budowę więzienia
Sądu policji poprawczej, AGAD, zbiory kartograficzne 23-20, ark. 1
Donata Godlewska. Dzieje Łomży od czasów najdaw…..wyd. III 2007 rok str. 180

 

A tak ten teren wygląda dzisiaj :

Teren niesniejącego Dworu królewskiego obecnie. Ul.Senatorska. (Brama wjazdowa do dworu).jpg

Teren nieistniejącego Dworu królewskiego obecnie. Ul.Senatorska. (Brama wjazdowa do dworu)
Teren byłego Dworu Królewskiego. Obecnie LO III. Lewa strona Senatorskiej
Teren byłego Dworu Królewskiego. Obecnie LO III. Lewa strona Senatorskiej
Teren byłego Dworu Królewskiego. Obecnie zabudowania prywatne. Prawa strona Senatorskiej
Teren byłego Dworu Królewskiego. Obecnie zabudowania prywatne. Prawa strona Senatorskiej
Teren nieistniejącego Dworu królewskiego obecnie. Ul. Dworna (Dworska)
Teren nieistniejącego Dworu królewskiego obecnie. Ul. Dworna (Dworska)
Były teren Dworu Królewskiego. Obecnie zabudowania prywatne. (Lewa strona Dwornej)
Były teren Dworu Królewskiego. Obecnie zabudowania prywatne. (Lewa strona Dwornej)
Teren byłego folwarku zamkowego. Obecnie Klasztor Benedyktynek
Teren byłego folwarku zamkowego. Obecnie Klasztor Benedyktynek
Teren byłego Dworu Królewskiego. Widoczny z lotu ptaka. Zaznaczony na niebiesko. Zdjęcie Pana Adama Babiela
Teren byłego Dworu Królewskiego. Widoczny z lotu ptaka. Zaznaczony na niebiesko. Zdjęcie Pana Adama Babiela

 Redakcja Serwisu

 

 

śp. Henryk Sierzputowski

Pierwszy Redaktor Naczelny historialomzy.pl Pomysłodawca i twórca serwisu. Członek Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów, Łomżyńskiego Bractwa Historycznego, Lokalnej Organizacji Turystycznej Ziemia Łomżyńska oraz łomżyńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego.

Powiązane tagi
  • Donata Godlewska
  • Dwór Królewski
  • Klasztor Benedyktynek
  • Łomża
  • Ul. Dworska
  • Ul. Senatorska
  • Zabytki zrujnowane
Poprzedni post
fol2
  • Redakcyjne

Powstanie Styczniowe – zaproszenie 25-26.10

  • Mariusz Patalan
  • 17 października 2013
Czytaj artykuł
Następny post
Pomnik Sybiraków z 1994 r
  • Łomża
  • Polecane

Dzieje Łomży. Tysiącletnie. Rozdział XI.

  • śp. Ks. prof. Witold Jemielity
  • 19 października 2013
Czytaj artykuł
Może Ci się spodobać
Czytaj artykuł
  • Łomża

80. rocznica likwidacji łomżyńskiego Getta

  • Wojciech Winko
  • 7 listopada 2022
Czytaj artykuł
  • Łomża
  • Wspomnienia

Odeszli, ale pozostają w naszej pamięci

  • Wojciech Winko
  • 1 listopada 2022
Czytaj artykuł
  • Aktualności
  • Łomża

Nowa wystawa czasowa w Muzeum Północno-Mazowieckim – „Wycinanka kurpiowska z Puszczy Zielonej”

  • Wojciech Winko
  • 17 stycznia 2022
Czytaj artykuł
  • Łomża
  • Wspomnienia

Kartka z kalendarza – 31 grudnia

  • Jerzy Jastrzębski
  • 31 grudnia 2021
Czytaj artykuł
  • Łomża
  • Wspomnienia

Kartka z kalendarza – 19 Grudnia

  • Jerzy Jastrzębski
  • 19 grudnia 2021
Czytaj artykuł
  • Łomża
  • Wspomnienia

Kartka z kalendarza – 22 listopada

  • Jerzy Jastrzębski
  • 22 listopada 2021

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Golden Pixel | historialomzy.pl | copyright © 2023

Wprowadź słowa kluczowe wyszukiwania i naciśnij Enter.

Strona korzysta z ciasteczek. Zapoznaj się z Polityką prywatności.ZgodaPolityka prywatności