Rozdział XIII. NAZWY ULIC I SKWERÓW
Jak wspomniano w rozdziale niniejszej pracy: Obszar miasta, do najstarszych ulic należą: Dworna zwana Dworską, prowadząca od dworu starostów łomżyńskich, Senatorska, Wodna i Psia od zamku do Rynku. Od Rynku zaś Długa, Jatkowa i obok Kozia. Przez Księżą Górę przy kościele NMP Rozesłania Apostołów przechodziła do portu i na most przy Topisuce droga publiczna, która przez osiedle Rybaki łączyła się ona z mostem i drogą Piątną. Od Wodnej do Senatorskiej biegła ulica Tylna i Kątna, od Rynku Farna i Giełczyńska, którą od 1609 r. nazywano Warszawską. Gdzieś w jej pobliży była ulica Włóczna prowadząca na pola miejskie (na włóki). Plac zamkowy z karczmą zwaną „Austeryją starościńską” znajdował się pod zamkiem, przy bocznej ulicy Zielonej i Senatorskiej. W początkach XIX wieku nazywał się Rynkiem Wołowym. Do wsi Skowronki prowadziła droga Różańcowa Gródź, do Piątnicy zaś droga Piątna (Piątnia). Rozwój przestrzenny Łomży od XVII wieku następował w kierunku zachodnim. Na początku tego wieku wytyczono Nowe Miasto, w tym Nowy Rynek i nowe ulice na terenach dawnego folwarku miejskiego. Gdy w XIX wieku obszar miasta znacznie się powiększył, powstały nowe place i ulice,: Wiejska, Nadnarwiańska, Ogrodowa, Piękna, Przechodnia, Trybunalska, Tykocińska i inne300.
1. Okres międzywojenny
W 1920 r. magistrat miasta Łomży złożył radzie miejskiej wniosek w sprawie przemianowania ulic: Adamowskiej na Bernatowicza, Gimnazjalnej na Jakuba Wagi, Projektnej na Jana z Kolna i Wasilewskiej na Stacha Konwy. W 1925 r. na obszarze miasta były zaznaczone następujące place i ulice: Stary Rynek, Plac Kościuszki (dawniej Nowy Rynek), Plac Sienkiewicza (dawniej Plac Soborny), Plac Zambrowski czyli Nowa Ameryka, Kozi Rynek, Plac Pocztowy i Plac Zielony, ulice: Bernatowicza (dawniej Adamowska, Boczna, Długa, dworna, Farna, Giełczyńska, Kanalna, Kapucyńska, Kaznodziejska, Kierzkowa, Kolejowa, Stacha Konwy (dawniej Wasilewska), Jana z Kolna (dawniej Projektna), Jatkowa, Krótka (Berka Joselewicza), Krzywe Kolo, św. Mikołaja, Nadnarwiańska, Nowogrodzka, Ogrodowa, Ostrołęcka, Piękna, Pocztarska, Polowa, Radziecka, Rybaki, Rządowa, Sadowa, Senatorska, Sienkiewicza (dawniej Soborna), Trzeciego Maja, Śniadowska, Szkolna, Szpitalna, Jakuba Wagi (dawniej Gimnazjalna), Wąska, Wiejska, Woziwodzka, Zamiejska, Zatylna, Zawadzka, Zielona, Zjazd, Żydowska, Szosa Obwodowa i Szosa Zambrowska. W 1934 r. zmieniono nazwy ulic: Nowogrodzką na pułkownika Mościckiego, Ostrołęcką na Żwirki i Wigury, Plac Pocztowy na Plac Wolności, Śniadowską na Aleję Legionów, Wiejską na Stefana Okrzei, Sadową na Leona Kaliwody, Szosę Obwodową na Aleję Marszałka Józefa Piłsudskiego. Podano także dwie nowe ulice: Nową i Zdrojową. Pod koniec 1834 r. radni miasta Łomży przemianowali ul. Dworną na Generała Bronislawa Pierackiego. Przed 1938 r. nazwę ulicy Zjazd zmieniono na Generała Orlicz Dreszera oraz nazwę ulicy Polowej na Generała Młota-Fijałkowskiego301.
W prasie często uskarżano się na zły stan poszczególnych ulic. W 1926 r. wybrukowano ul. św. Mikołaja i ul. Senatorską do Szosy Obwodowej, uporządkowano ul. Śniadowską (podniesiono rynsztok, ułożono chodnik z prawej strony i rozszerzono aleję z lewej strony), reperowano groble jednaczewską. W 1939 r. miasto posiadało 33687 m dróg i ulic, w tym ulic brukowanych 16310 m, dróg z powierzchnią tłuczniową 9681 m, bez twardej nawierzchni (drogi gruntowe) 7696 m. Na ulicach było 41044 m chodników, w tym chodników z płyt betonowych 21411 m i żwirowych 17633 m302.
Miasto posiadało następujące miejsca odpoczynku: ogród miejski o powierzchni 34463 m2, inaczej zwany Ogrodem Spacerowym, ogród przy gmachu szkoły mierniczej o powierzchni 18560 m2, zwany Ogrodem Ludowym, skwer na Placu Kościuszki, dwa skwery na Placu Pocztowym, skwer przy mogile Powstańców 1863 r., skwer przy zbiegu ul. Senatorskiej i Szosy Obwodowej, skarpa na Rybakach. Można tu dołączyć: aleję przy ul. Sienkiewicza długości 152 m, szerokości 6 m, aleję do koszar 33 pułku piechoty długości 1010 m, szerokości 7,50 m, aleję wzdłuż Szosy Obwodowej długości 1250 m, szerokości 12 m, szkółkę krzewów oraz drzew owocowych i dekoracyjnych przy cmentarzu przestrzeni 2 ha i sad na Grabówce 26300 m2303.
W 1924 r. rada miejska zaleciła uporządkować parki i skwery. Magistrat uskarżał się na wielkie spustoszenie dokonywane przez ludność w ogrodzie miejskim i na skwerach (wyrywanie ławek z wpuszczonymi w ziemie slupami), i projektował zamknąć skwer na Placu Pocztowym. W ogrodzie miejskim odbywały się rozmaite majówki jak w lesie, służba była bezsilna. W 1926 r. w Ogrodzie Spacerowym umieszczono trzy lampy elektryczne i zamierzano pokryć dach altany, gdyż przeciekał. W Ogrodzie Ludowym przy wejściu stały dwa łupy ceglane, nieodpowiednie do żelaznej bramy, która podtrzymywały. Weranda dla orkiestry, niegdyś pokryta ornamentem, miała lichy wygląd, dach przeciekał, podobnie smutny stan przedstawiał schowek na narzędzia do gier. Jedna z dawnych maturzystek wspominała, że stałym miejscem spotkań z chłopcami i rodzin z rodzinami był Ogród Spacerowy. Tu w każdą niedzielę po rannej mszy spacerowało się przy dziewkach popularnych marszów, które grała w piennej okrągłej altanie orkiestra wojskowa 33 pułku piechoty. Tutaj odbywał się pokaz łomżyńskiej mody, prezentowano nowe kapelusze, płaszcze, czy nowe wiosenne pantofelki. Pisała dalej, że parki miary wysoce ogrodzenie i bramę, którą wieczorem zamykał „nocny człowiek” pilnujący parku304.
Zabawy i spotkania odbywały się też w Lesie Jednaczewskim. W 1925 r. prasa kilkakrotnie opisywała zabawę pod nazwą „Noc wenecka”. Przybylo około jednego tysiąca osób, na polanie tańczono do późnego wieczora, grala orkiestra 33 pułku piechoty, połowę dochodu przeznaczono na urządzenie drogi bitej z Łomży do lasu. W trzy lata potem podano, że drogę okopano rowami dla osuszenia terenu, po bokach drogi ustawiono ławki. W lesie umieszczono pomnik poległego w pobliży wsi Jednaczewo Stacha Konwy, bohatera Kurpiów w walce ze Szwedami o tron polski dla Stanisława Leszczyńskiego305.
W 1939 r. znajdowali się w budowie Ogródek Jordanowski. Magistrat widział także potrzebę regulacji Narwi, gdyż wysokie stany wód nie pozwalały należycie wykorzystywać przyległych do rzeki terenów. W 1932 r. wojsko przygotowywało stadion sportowy na terenie dawnego tartaku przy rzece w kierunku na Piątnicę. Przed 1939 r. odbywały się tutaj zawody sportowe306.
Podczas wojny Rosjanie zmienili w Łomży nazwy wielu ulic. W dniu 18 stycznia 1940 r. miejski komitet wykonawczy „uwzględniając żądania pracujących m. Łomży (zebrania robotników fabryki maszyn rolniczych, dwóch tartaków i innych) zmienienia nazwy ulic, w celu usunięcia z nich nazwisk tych ludzi, którzy uciskali narody Białorusi Zachodniej postanowił zadośćuczynić ich prośbie i zmienić nazwy następujących ulic: Aleja Piłsudskiego – Aleja 17-tego Września, Aleja Legionów – Czerwonoarmiejska, Generała Młot-Fijałkowskiego – Leninowska, Bernatowicza – M. Ostrowskiego, Generała Orlicz-Dreszera – Kultury Fizycznej, Jana z Kolna – Włodarskiego, Berka Joselewicza – M. Gorkiego, Leona Kaliwody – Sadowa, Kapucyńska – Czerniszewskiego, Kaznodziejska – K. Libknechta, Stacha Konwy – K. Marksa, Świętego Mikołaja – Komsomolska, Mościckiego – Czapajewa, Piękna – Ryckiego, Pierackiego – Sowiecka, Rządowa – Proletariacka, Senatorska włączając Zdrojową – Komiternowska, Żwirki i Wigury – Kirowa, Żydowska – Międzynarodowa, Stefana Okrzei – Krupskiej, 3 Maja – Październikowa, Krzywe Koło – 8 Marca, Kierzkowa włączając Pociejewo – Dzierżyńskiego, Woziwodzka – Szczorsa, Giełczyńska – Włościańska, Rybaki – Nadbrzeżna, Długa – Engelsa; razem 27 ulic. Zmiany nazw ulic miały obowiązywać od 1 lutego 1940 r.307.
3. Po 1945 r.
Dnia 25 08 1962 r. dokonano podziału miasta na cztery strefy, mając na uwadze opłaty za tereny państwowe oddawane w użytkowanie lub wieczyste użytkowanie. Strefa centralna, do której zaliczono tereny zamknięte w obwodzie ulic: Plac Pocztowy, 22 Lipca do Szkolnej, Szkolna do Woziwodzkiej, Woziwodzka do Szkolnej, Radziecka, Krzywe Koło, Plac Kościuszki, Piękna do Wiejskiej, Wiejska do Pięknej, strefa śródmiejska – tereny w obwodzie ulic: Piękna do Wiejskiej, Stacha Konwy, Ogrodowa, Wojska Polskiego do Sikorskiego, Sikorskiego do 22 Lipca, 22 Lipca do Zielonej, Zielona do Woziwodzkiej, Woziwodzka od Szkolnej do Zielonej, Szkolna, 22 Lipca od Szkolnej do Placu Pocztowego, strefa pośrednia – tereny w obwodzie ulic: Nowogrodzka od Stacha Konwy do Sikorskiego, Sikorskiego do Wojska Polskiego, Wojska Polskiego od Sikorskiego do Spokojnej, Spokojna do Wesołej, Wesoła od Spokojnej do Świerczewskiego, Bema do Słonecznej, Słoneczna od Bema do Sikorskiego, Sikorskiego od Słonecznej do Wojska Polskiego, strefa peryferyjna – pozostałe tereny308.
Uchwałą MRN z 17 12 1985 r. dla celów wymiaru podatku od nieruchomości miasto podzielono na dwie strefy: Strefa Śródmieście obejmowała ulice: Rybaki, Zjazd, Sikorskiego od Armii Czerwonej do Zdrojowej lewa strona od nr 329 do 373 – numery nieparzyste, Krzywe Koło, Plac Zielony, Woziwodzka, Kapucyńska, Rządowa, Krótka, Buczka, Pocztarska, Jatkowa, Plac Żeglickiego, Senatorska, Szkolna, Giełczyńska, 22 Lipca, Ściegiennego, Jana z Kolna, Sienkiewicza, Sadowa, Plac Niepodległości, Młynarska, Kierzkowa od Sikorskiego – numery parzyste od nr 2 do 52, nieparzyste od nr 1 do 31, Plac Kościuszki, Zatylna, Nadnarwiańska, Wiejska, Piękna, Stacha Konwy prawa strona od Nowogrodzkiej od nr 2 do 12 – numery parzyste, Bernatowicza, Ogrodowa, Nowogrodzka od Wojska Polskiego do parku, lewa strona od nr 1 do 7a, prawa strona od nr 1 do 12, Wojska Polskiego od Placu Kościuszki do Armii Czerwonej, prawa strona od nr 2 do 6, lewa strona od nr 3 do 17, Armii Czerwonej od Wojska Polskiego do Sikorskiego, lewa strona od nr 2 do 28, 1 Maja, Świerczewskiego od Placu Kościuszki do Armii Czerwonej. Ulice nie wymienione w załączniku zaliczono do pozostałego obszaru309
W 1964 r. zrobiono plan przestrzennego zagospodarowania miasta i potwierdzono to dwanaście lat potem. Na pow. 2819 ha wyodrębniono cztery zespoły urbanistyczne: Zespół Śródmiejski „A” o pow. 634 ha, obejmujący tereny położone na północ od ul. Sikorskiego. Teren ten został przeznaczony pod budowę obiektów usługowych o charakterze miejskim i wojewódzkim oraz na tereny sportowo – rekreacyjne w pasie nadrzecznym. Tutaj powstały osiedla mieszkaniowe: Waltera, Waryńskiego, 25-Lecia PRL, Parkowe, Młodych i Słoneczne, Zespół Zachodni „B” położony na północny zachód od ul. Wojska Polskiego o pow. 796 ha, przeznaczony na budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne, drobne zakłady przemysłowo – usługowe i obsługi rolnictwa oraz na budownictwo zagrodowe. Tutaj powstały osiedla mieszkaniowe: Nowa Łomżyca, Narew, Staszica, Maria i Teresa, Zespół „C” między ulicami Wojska Polskiego i Świerczewskiego o pow. 650 ha – tereny przemysłowo-składowe (linia kolejowa, rzeka Łomżyczka), Zespół Południowy „D” ograniczony ulicami Swierczewskiego i Sikorskiego w kierunku Zawad i Szosy Zambrowskiej o pow. 739 ha – obszar został przeznaczony pod budownictwo wielorodzinne310.
Zmieniano dawne nazwy ulic, nadawano nazwy nowym ulicom i całym osiedlom. Prześledzenie tego procesu uwidoczni także rozwój przestrzenny Łomży. W podziale na okręgi wyborcze z 14 02 1946 r. i na obwody wyborcze z 30 06 1946 r. wymieniono w Łomży następujące ulice i place: ul. Aleja Legionów, ul. Bernatowicza, ul. Długa, ul. Dworna, ul. Farna, ul. Giełczyńska, ul. Górna, ul. Jana z Kolna, ul. Jatkowa, ul. Kanalna, ul. Kapucyńska, ul. Kaznodziejska, ul. Kierzkowa, ul. Krótka, ul. Krzywe Koło, ul. Kwadratowa, ul. 3 Maja, ul. św. Mikołaja, ul. Marynarska, ul. Nadnarwiańska, ul. Nowa, ul. Nowogrodzka, ul. Obywatelska, ul. Ogrodowa, ul. Ostrołęcka, Plac Kościuszki, Plac Sienkiewicza, Plac Zambrowski, Plac Zielony, ul. Piękna, ul. Pociejewo, ul. Polna, ul. Polowa, Pocztowy Rynek, ul. Projektowana, ul. Rządowa, ul. Rzemieślnicza, ul. Rybaki, ul. Sadowa, ul. Senatorska, ul. Sienkiewicza, ul. Skowronki, ul. Spokojna, ul. Stacha Konwy, ul. Szkolna, ul. Szpitalna, ul. Szosa Obwodowa, ul. Szosa Zambrowska, ul. Szosowa, ul. Wąska, ul. Wesoła, ul. Wiejska, ul. Woziwodzka, ul. Zamiejska, ul. Zatylna, ul. Zawadzka, ul. Zawady Przedmieście, ul. Zdrojowa, ul. Zielona, ul. Zjazd, ul. Żabia i ul. Żydowska311.
Dnia 9 09 1946 r. przemianowano: dawną ul. Długą na ul. M. Buczka, ul. Farną na ul. ks. Ściegiennego, ul. Nowogrodzką na ul. płk. Mościckiego, ul. Zjazd na ul. Dreszera, ul. Polową na ul. Armii Czerwonej, ul. Obwodową na ul. Generała Sikorskiego, Plac Pocztowy na Plac St. Duboisa, ul. Ostrołęcką na ul. Żwirki i Wigury, parkowi przy starostwie nadano nazwę Bohaterów spod Monte Cassino, parkowi przy ul. Legionów nadano nazwę Bohaterów spod Lenino312. W sierpniu 1947 r. zginął starosta łomżyński Tadeusz Żeglicki i w tymże roku nazwę Stary Rynek zmieniono na Plac Żeglickiego. We wrześniu 1948 r. przedstawiono wniosek o przemianowanie ul. 3 Maja na ul. 1 Maja i zapewne wówczas zapadła decyzja w tej sprawie. Uchwałą MRN z 21 12 1949 r. zmieniono nazwę ul. Dwornej na ul. Józefa Stalina, ul. Ostrołęckiej na ul. Stalingradzką oraz Parku przy ul. Ostrołęckiej na Park Obrońców Stalingradu. Uchwałą MRN z 27 02 1950 r. przemianowano ul. Szosę Zambrowską na ul. Konstantego Rokossowskiego313 20 12 1956 r. zmieniono nazwę ul. Stalingradzkiej na ul. Wojska Polskiego i zapewne w tym czasie zmieniono nazwę ul. J. Stalina na ul. 22 Lipca oraz nazwę ul. Konstantego Rokossowskiego na ul. Szosa Zambrowska.
Uchwałą MRN z 27 06 1960 r. nadano ulicom następujące nazwy: dawnej ul. Projektowanej – ul. Hanki Sawickiej, dawnej ul. Żydowskiej – ul. Rzeczniowskiego, dawnej Grobli Jednaczewskiej – Aleja Jednaczewska, dawnej ul. Obywatelskiej – ul. St. Staszica, ul. Boczną włączono do Placu Kościuszki (została zlikwidowana), ul. Dojazd do Śledzia przyłączono do ul. Marynarskiej, ul. Bez Nazwy przyłączono do ul. Spółdzielczej, ul. Nowozawadzką zmieniono na ul. Janka Krasickiego, ul. Zaułek Cmentarny na Zaułek, Dojazd do Dworca na ul. Mickiewicza ze względu na jej położenie w linii prostej do ul. Mickiewicza, ul. Koszarową na ul. Generała Bema, obecną ulicę biegnącą od ul. Świerczewskiego w stronę ul. Wesołej na ul. Towarową.
Uchwałą MRN z 23 10 1961 r. ulicy przebiegającej od ul. Kwadratowej do ul. Spokojnej nadano nazwę ul. Stanisława Bacławskiego, ulicy stanowiącej dojazd do kilku działek na ul. Kwadratowej – ul. Piaskowa, przedłużenie ul. Kwadratowej do ul. Wesołej – ul. Stanisława Tońskiego, ulicy przylegającej do ul. Wesołej i strumienia Łomżyczka – ul. Cicha, ulicy łączącej się z ul. Browarną od strony strumienia Łomżyczka – ul. Działkowa, ulicy łączącej się z ul. Nowogrodzką i Aleją Jednaczewską – ul. Łąkowa. Uchwałą MRN z 28 10 1965 r. ulicy biegnącej od ul. Świerczewskiego koło Zakładów Przemysłu Ziemniaczanego w kierunku ul. Wojska Polskiego nadano nazwę ul. Poznańska. Ulicy biegnącej od ul. Sikorskiego do nowo budowanego szpitala nadano nazwę ul. Marii Curie Skłodowskiej. Ulicy przebiegającej obok Wydziały Finansowego i łączącej osiedle „Waltera” z ulicą Świerczewskiego nadano nazwę ul. Jana Turlejskiego. Uchwałą MRN z 20 06 1966 r. ulicy biegnącej od ul. Wąskiej do ul. Górnej nadano nazwę ul. Bocznej. Uchwałą MRN z 28 03 1968 r. nowo powstałej ulicy biegnącej od ul. Świerczewskiego w kierunku ul. Spokojnej, w miejscu gdzie jest zlokalizowane Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni, Łomżyńskie Przedsiębiorstwo Budowlane i Centrala Nasienna nadano nazwę ul. Gwardii Ludowej. Uchwałą MRN z 29 11 1968 r. nadano nazwę pięciu ulicom, które dotąd miały jedną nazwę (Browarna), i tak: odcinek biegnący od ul. Wojska Polskiego do ul. Sosnowej – ul. Browarna, odcinek biegnący od ul. Browarnej do ul. Podleśnej – ul. Sosnowa, odcinek biegnący od ul. Sosnowej do Roszarni – ul. Zielona, odcinek biegnący od ul. Sosnowej do ul. Łomżyca Piaski – ul. Podleśna, odcinek biegnący od ul. Wojska Polskiego do ul. Podleśnej – ul. Włókiennicza.
Uchwałą MRN z 28 12 1968 r. projektowanemu osiedlu niezabudowanemu, położonemu w rejonie ulic Mickiewicza (za szkołą Nr 7) nadano nazwę Osiedle Mickiewicza, a projektowanemu osiedlu mieszkaniowemu położonemu w rejonie ulic: Armii Czerwonej, Świerczewskiego i Mikołaja nadano nazwę Osiedle Waryńskiego. Uchwałą z tegoż dnia 28 12 1968 r. zmieniono nazwy istniejącym już ulicom: dotychczasową nazwę ul. Mikołaja na ul. Mikołaja Kopernika, dotychczasową nazwę Placu Zambrowskiego na Plac Niepodległości, dotychczasową nazwę ul. Szpitalnej na ul. Jakuba Wagi. Uchwałą MRN z 27 03 1969 r. nowo powstałemu osiedlu mieszkaniowemu położonemu w rejonach ulic: Stacha Konwy, Bernatowicza i Pięknej nadano nazwę Osiedle 25 – lecia PRL314.
Uchwałą MRN z 13 07 1973 r. nadano nazwy ulicom nowo powstałego osiedla mieszkaniowego domków jednorodzinnych: odcinkowi drogi położonemu między ulicami Nowogrodzką a Wojska Polskiego, oznaczonemu numerami od 2 do 28 i nieparzystymi od 1 do 31 – ul. Adama Chętnika; odcinkowi drogi położonemu między ulicami Nowogrodzką a Wojska Polskiego od strony parku, oznaczonemu numerami nieparzystymi od 1 do 25 – ul. Zygmunta Glogiera; odcinkowi drogi położonemu między ulicami Wojska Polskiego a Modrzewskiego, oznaczonemu numerami po stronie parzystej od 2 do 20 i nieparzystej od 1 do 19 – ul. Edwarda Ciborowskiego; odcinkowi drogi położonemu między ulicami Słowackiego a J. Niemcewicza, oznaczonemu numerami po stronie parzystej od 2 do 52 i nieparzystej od 1 do 29 – ul. Raginisa; odcinkowi drogi biegnącemu od ul. Broniewskiego, a kończącemu się ślepym zaułkiem oznaczonym numerami od 1 do 9 – ul. Żwirki i Wigury. Uchwałą MRN z 30 09 1975 r. nadano ulicom nowo powstałego osiedla mieszkaniowego domków jednorodzinnych „A” następujące nazwy: odcinkowi drogi położonemu między ulicami Wojska Polskiego a Turlejskiego – ul. Kwiatowa; odcinkowi drogi położonemu między ulicami Turlejskiego a Sikorskiego – ul. Chabrowa; odcinkowi drogi położonemu między ulicami Wojska Polskiego a Sikorskiego – ul. Makowa; odcinkowi drogi położonemu między projektowanymi ulicami Makową a Kwiatową – ul. Różana.
Uchwałą MRN z 20 07 1976 r. osiedlu Południe I nadano nazwę Osiedle Jantar, a ulicom na tym osiedlu nazwy: ul. Juliusza Słowackiego, ul. Fryderyka Chopina, ul. Stanisława Moniuszki, ul. Władysława Reymonta i ul. Władysława Broniewskiego. Osiedlu o roboczej nazwie „B” i „C” położonemu między ulicami Wojska Polskiego, Sikorskiego i Nowogrodzką nadano nazwę Osiedle Młodych, a głównym ulicom na tym osiedlu nazwy: ul. Związku Walki Młodych, ul. Partyzantów, ul. Przyjaźni, ul. Obrońców Łomży i ul. Wyzwolenia, zaś bocznym: ul. Miła, ul. Zaciszna, ul. Szczęśliwa, ul. Uśmiechu, ul. Przytulna, ul. Pogodna, ul. Bliska, ul. Promienna, ul. Zabawna, ul. Beztroska, ul. Księżycowa i ul. Spacerowa. Osiedlu o roboczej nazwie „A” położonemu między ulicami Sikorskiego i Wojska Polskiego (targowica) nadano nazwę Osiedle Słoneczne. Dzielnicy przemysłowej położonej między ulicami Poznańską, Świerczewskiego i Gwardii Ludowej nadano nazwę Tysiąclecia Łomży.
Uchwałą z 29 11 1979 r. nowopowstałemu osiedlu domków jednorodzinnych położonych w obrębie ulic Wojska Polskiego, Sikorskiego, Nowogrodzkiej i Wesołej nadano nazwę Nowa Łomżyca, a głównym ulicom na tym osiedlu nazwy: ul. Aleksandra Zawadzkiego, ul. Waleriana Łukasińskiego, ul. Janusza Korczaka, ul. Kazimierza Puławskiego, ul. Strzelców Kurpiowskich, ul. plut. Zygmunta Jakubowskiego, bocznym ulicom nazwy: ul. Bogdana Winiarskiego, ul. Bartnicza, ul. Harcerska, ul. Kręta, ul. Leśna, ul. Miodowa, ul. Jednaczewska, ul. Kurpiowska, ul. Piwna, ul. Wronia, ul. Żurawia, ul. Opłotki, ul. Kaczeńców, ul. Zgody, ul. Żwirowa, ul. Strojna, ul. Prosta i ul. Dobra. Osiedlu domków jednorodzinnych położonych w obrębie ulic Wojska Polskiego, Włókienniczej i Piaski nadawano nazwę Narew a ulicom na tym osiedlu nazwy: ul. Bawełniana, ul. Tkacka, ul. Lniarska i ul. Bratnia. Na Osiedlu Młodych nowo wydzielonej ulicy nadano nazwę ul. Ptasia. Na osiedlu Jantar nadano nazwy : ul. Bolesława Prusa i ul. Leopolda Staffa.
Dnia 5 05 1982 r. MRN podjęła następującą uchwałę: 1. Zmienić dotychczasową nazwę ul. Słonecznej na ul. Ks. Kardynała Wyszyńskiego oraz dotychczasową nazwę Plac St. Duboisa na Plac Pocztowy. 2. Wobec faktu zamknięcia ul. J. Bema przenieść tę nazwę na ulicę osiedlową na Osiedlu Jantar łączącą ul. Generała Świerczewskiego z ul. B. Prusa. 3. Nowej ulicy na osiedlu Jantar znajdującej się u zbiegu ul. Zawadzkiej i ul. Gwardii Ludowej nadać nazwę ul. Księcia Janusza I-go (ze względu na konieczność zameldowania lokatorów Spółdzielni Mieszkaniowej w nowo oddanych budynkach). 4. Zobowiązać prezydenta miasta do wykonania i umieszczenia na wybranych budynkach tablic z informacją o historycznych nazwach ulic znajdujących się na obszarze Starego Miasta. Dotyczy to ulic: M. Buczka – dawnej ul. Długiej, ul. 22 Lipca – dawnej ul. Dwornej, ul. Ks. Ściegiennego – dawnej ul. Farnej, Placu Żeglickiego – dawnego Starego Rynku. 5. Ustalić, że nowo powstającym ulicom na terenie miasta będą nadawane nazwy według następującej kolejności: Konstytucji 3 Maja, 33 Pułku Piechoty, Batalionów Chłopskich, Franciszka Szymańskiego, Armii Krajowej, Leona Kaliwody i Wincentego Witosa.
Uchwałą MRN z 2 12 1983 r. nowo budowanemu osiedlu mieszkaniowemu w obrębie ulic: Gwardii Ludowej, Zawadzkiej i Szosy Zambrowskiej nadano nazwę Osiedle Mazowieckie, zaś projektowanym na tym osiedlu ulicom nadano nazwy: ul. Księżnej Anny, ul. Mazowiecka, ul. Rycerska i ul. Kasztelańska. Będącemu w budowie osiedlu mieszkaniowemu znajdującemu się w obrębie ulic Gwardii Ludowej i Zawadzkiej nadano nazwę Osiedle Konstytucji a projektowanym na tym osiedlu ulicom nadano nazwy: ul. Stanisława Małachowskiego, ul. Hugo Kołłątaja, ul. Jędrzeja Śniadeckiego, ul. Ignacego Potockiego i ul. Juliana Ursyna Niemcewicza.
Uchwałą MRN z 9 09 1987 r. nowo budowanemu osiedlu mieszkaniowemu o roboczej nazwie „Południe IV” nadano nazwę Osiedle Wyzwolenia a zaprojektowanym ulicom na tym osiedlu w obrębie zawartym pomiędzy ul. Gwardii Ludowej, budującym się Szpitalem Wojewódzkim i przedłużeniem 315.
Uchwałą MRN z 31 05 1988 r. postanowiono: nowo zaprojektowanej ulicy na osiedlu budownictwa jednorodzinnego między istniejącymi ulicami: Wojska Polskiego, Browarną, Podleśną i Włókienniczą, nadać nazwę ulicy ul. Bronisława Wesołowskiego; nowo zaprojektowanym ulicom na osiedlu budownictwa jednorodzinnego zawartego pomiędzy istniejącymi ulicami: Spokojną, Wesołą i Wojska Polskiego nadać nazwy: ul. Stanisława Ogrodnika i ul. Mariana Wojciecha Śmiarowskiego316
Uchwałą MRN z 27 06 1989 r. przywrócono stare tradycyjne nazwy ulicom i placom zmieniając : ul. Mariana Buczka na ul. Długą, ul. 22 Lipca na ul. Dworną, ul. ks. Ściegiennego na ul. Farną, Plac Żeglickiego na Stary Rynek, ul. Jakuba Wagi na ul. Kolegialną, ul. Armii Czerwonej na ul. Polową, ul. Świerczewskiego na Aleję Legionów; nadano dotychczasowej ul. Turlejskiego nazwę ul. Generała Waltera, odcinkowi ul. Gwardii Ludowej od ul. Świerczewskiego do Szosy Zambrowskiej nazwę Aleja Józefa Piłsudskiego, szosie do lasu Jednaczewskiego nazwę Grobla Jednaczewska317. Uchwałą MRN z 15 09 1989 r. dotychczasową nazwę Plac Henryka Sienkiewicza zmieniono na Plac Papieża Jana Pawła II oraz dotychczasową nazwę ul. Sadowa na ul. Katedralna. Już 21 11 tego roku uchylono zmianę nazwy ul. Katedralna i powrócono do nazwy ul. Sadowa. Po każdej zmianie nazw ulic i placów radni zaznaczali, że wykonanie uchwały powierza się prezydentowi miasta318.
Każda uchwała MRN niejako kończyła proces tworzenia nazewnictwa ulic i placów. Należy poszukać inicjatorów tych zmian i zastanowić się nad motywacjami poszczególnych wyborów. 24 09 1948 r. odczytano wniosek klubu radnych Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej w sprawie uczczenia tradycyjnego święta pracy przez zmianę nazwy ul. 3 Maja na ul. 1 Maja. 15 12 1949 r. dwaj radni podali wniosek o nazwaniu dotychczasowej ul. Dwornej imieniem Józefa Stalina z racji 70-lecia jego urodzin. Miejska Rada Narodowa jednogłośnie postanowiła wysłać pismo do Centralnego Komitetu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) z prośbą o zgodę na tę nazwę. Mając już zezwolenie, na kolejnej sesji radni jednogłośnie podjęli uchwałę o zmianie nazwy ulicy. Na tejże sesji Klub Radnych PZPR podał wniosek przemianowania ul. Ostrołęckiej na ul. Stalingradzką oraz wniosek o nadanie znajdującemu się obok Parkowi nazwy Obrońców Stalingradu dla uczczenia kapitulacji Niemiec. Na sesji 27 02 1950 r. jeden z radnych w porozumieniu z Klubem Radnych PZPR przedstawił wniosek przemianowania ul. Giełczyńskiej lub ul. Szosy Zambrowskiej na ul. Konstantego Rokossowskiego. 19 01 1950 r. zarząd oddziału Związku Bojowników proponował wzniesienie pomnika Tadeusza Kościuszki na miejscu pamiątkowego kamienia poświęconego temu bohaterowi narodowemu319. W 1963 r. wpłynęło pismo pewnej mieszkanki o przemianowanie ul. Kierzkowej na ul. Walentyny Tiereszkowej. W 1968 r. Prezydium MRN postanowiło dokonać zmian niektórych ulic oraz nazwać trzy nowe osiedla mieszkaniowe w obrębie ulic: Bernatowicza, Pięknej, Mikołaja, Armii Czerwonej i Mickiewicza. W związku z powyższym, jak pisano, prezydium zwróciło się do dyrekcji siedmiu szkół średnich w Łomży o zapoznanie z tą inicjatywą młodzież starszych klas. Zalecono brać pod uwagę m. in. nazwiska sławnych Polaków i bohaterów polskiego i międzynarodowego ruchu robotniczego. Prezydium podało wykaz ulic i placów, których nazwy zamierzało zmienić: ul. Mikołaja, ul. Kierzkowa, ul. Krzywe Koło, ul. Kapucyńska, ul. Kanalna, Plac Zambrowski, ul. Woziwodzka, ul. Kaznodziejska, ul. Jatkowa i ul. Szpitalna320.
Właściwa dyskusja w omawianej sprawie mogła rozpocząć się po zmianach demokratycznych w kraju. W sierpniu 1981 r. wpłynął wniosek w sprawie nadania ulicom nazw działaczy Stronnictwa Ludowego: Wincentego Witosa, Franciszka Szymańskiego i Batalionów Chłopskich, oraz przywrócenia pierwotnej nazwy ul. 3 Maja. Stronnictwo demokratyczne proponowało przywrócenie pierwotnej nazwy ul. 3 Maja oraz budowy pomnika Tadeusza Kościuszki. Komisja Wychowania Oświaty i Kultury WRN w Łomży chciała przywrócenia historycznych nazw dotychczasowym ulicom 22 Lipca i M. Buczka. Związek Zawodowy „Solidarność” Regionu Mazowsze Oddział w Łomży żądał przemianowania ul. M. Buczka na ul. Długą, ul. 22 Lipca na ul. Dworną, ul. 1 Maja na 3 Maja, ul. Armii Czerwonej na ul. Polową, ul. Świerczewskiego na Aleję Legionów, Placu Żeglickiego na Stary Rynek, Placu Niepodległości na Rynek Zambrowski, nadania nowej nazwy ulicy lub placu imienia Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego, nadania imienia Żeglickiego nowej ulicy albo nowemu osiedlu lub placowi, zezwolenia na wmurowanie tablicy upamiętniającej pobyt Prymasa Stefana Wyszyńskiego w Łomży, zezwolenia na postawienie pomnika Prymasa Stefana Wyszyńskiego w rejonie nowo budowanego kościoła na osiedlu Południe, umieszczenia na budynku przy ul. Sienkiewicza tablicy poświęconej pamięci Leona Kaliwody. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej Oddział w Łomży proponowało: nadanie jednej z ulic imienia Prymasa Stefana Wyszyńskiego, nadanie nazwy ulicy Księcia Janusza I, wykonanie na ratuszu nowej tablicy w pełnym brzmieniu o nadaniu Łomży praw miejskich przez księcia Janusza I, przywrócenie dawnej nazwy Placu Pocztowego, wmurowanie na rogu ulic Sadowej i 22 Lipca tablicy poświęconej Prymasowi Wyszyńskiemu, postawienie pomnika Tadeuszowi Kościuszce i przeniesienie istniejącego kamienia z jego imieniem na bardziej widoczne miejsce. Jeden z radnych w imieniu Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej wyraził zdanie, by nie dokonywać zmian w nazewnictwie dotychczasowych ulic, a jedynie umieścić obok dotychczasowej nazwy tablicę informującą o tym jaką nazwę miała ulica w latach poprzednich. Zdanie to poparł prezydent miasta321.
We wrześniu 1981 r. radni rozważali, jaką ulicę nazwać imieniem Kardynała Wyszyńskiego ( może dotychczasową ul. Słoneczną). Zastanawiali się, czy zmienić nazwę ul. 22 Lipca na -ul. Dworna. Ostatecznie postanowili, by prawy te zostawić na później. W maju 1982 r. jeden z radnych opowiedział się za przywróceniem nazw czterem dawnym ulicom, które powstały w XV wieku, mianowicie by przemianować ul. 22 Lipca na ul. Dworną, Plac Żeglickiego na Stary Rynek, ul. ks. Ściegiennego na ul. Farną i ul. M. Buczka na ul. Długą. Kilku radnych sprzeciwiło się temu wnioskowi twierdząc, że obok dawnej historii jest nowa historia, ponadto będzie się to wiązać z kosztami; sprawę odłożono. W październiku 1981 r. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej powołując się na autorytet profesora Jerzego Wiśniewskiego proponowało rozłożyć przywrócenie historycznie uzasadnionych nazw placów i ulic na dwa etapy: w pierwszym etapie przywrócić na obszarze starego miasta w całości uznanego jako zabytek nazwy uzasadnione historycznie, w drugim etapie rozważyć przywrócenie nazw z okresu II Rzeczypospolitej odrodzonej po prawie półtorawiekowej niewoli narodu polskiego. Na obszarze starego miasta powinny więc być przywrócone dawne nazwy placów i ulic, aby nadać tej części miasta jak najpełniejszy charakter zabytkowy. Powinny zaistnieć nazwy: Stary Rynek – obecnie Plac Żeglickiego, ul. Dworna – obecnie 22 Lipca, ul. Farna – obecnie ks. Ściegiennego i ul. Długa – obecnie M. Buczka. W tej części miasta znajdują się ulice, których nazwy pierwotne zostały zmienione co najmniej przed stu laty. Są to ulice: Rządowa, Kapucyńska, Kaznodziejska i Woziwodzka. Nazwy tych ulic wpisały się już na trwałe w historię miasta i nie powinny być zmieniane.
W kwietniu 1982 r. Prezydium MRN rozpatrzyło propozycję prezydenta miasta w sprawie zmiany nazw ulic i postanowiło uwzględnić wniosek Komisji do spraw nazewnictwa, aby przy ulicy M. Buczka umieścić napis ul. Długa, przy ul. ks. Ściegiennego napis ul. Farna, przy Placu Żeglickiego napis Stary Rynek. We wrześniu 1983 r. wpłynął wniosek Łomżyńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej oraz Spółdzielni „Perspektywa” w sprawie nadania nazw ulicom na Osiedlu Południe II i III. Radni podjęli uchwałę, aby sprawę nazewnictwa ulic poddać konsultacji społecznej. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej prowadziło w tej sprawie dyskusję z Komitetem Miejskim PZPR, następnie przekazano materiały Egzekutywie Komitetu Miejskiego PZPR. W lutym następnego roku wspomniana Egzekutywa wyraziła wobec Prezydium MRN niezadowolenie z odmownego załatwienia swoich dwóch wniosków w sprawie nadania nazw „Polskiego Ruchu Robotniczego” i „Bronisława Wesołowskiego” nowym ulicom w Łomży. Jednocześnie powiadomiła, że nie wycofuje swoich wniosków i ma nadzieję, że zostaną one ponownie przedłożone pod obrady MRN. Rzeczywiście na kolejnej sesji MRN uwzględniono żądania Egzekutywy. W lutym 1985 r. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej wnioskowało nadanie którejś z ulic nazwę Stanisława Ogrodnika, współzałożyciela Towarzystwa i prezesa Oddziału Łomżyńskiego.
W lipcu 1987 r. prezydent miasta pisał, że na obszarze osiedla o roboczej nazwie „Południe IV” przy ul. Gwardii Ludowej rozpoczęto budowę domów mieszkalnych, realizowaną przez Spółdzielnię „Perspektywa”. Wnioskowali podjęcie uchwały o nadaniu im nazwy „Osiedle Wyzwolenia”, a projektowanym ulicom na tym osiedlu nazwy: ul. Kazańska, ul. Generała Berlinga i ul. Związku Patriotów Polskich. Prezydent podał w uzasadnieniu, iż w dotychczasowym nazewnictwie ulic Łomży brak było potwierdzenia faktu wyzwolenia Ojczyzny. Natomiast ul. Kazańska jest związana z momentem nawiązania współpracy pomiędzy województwem łomżyńskim a autonomiczną Tatarską Socjalistyczną Republiką Radziecką. W maju 1988 r. również prezydent miasta proponował na patronów ulic: Bronisława Wesołowskiego – działacza rewolucyjnego więzionego w 1908 r. w Łomży (wystąpił o to jego wnuk), Stanisława Ogrodnika – dyrektora szkół łomżyńskich i członka Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej (wystąpiło wspomniane Towarzystwo), Mariana Wojciecha Śmiarowskiego – założyciela Ochotniczej Straży Ogniowej w Łomży (wystąpił Zarząd Straży Pożarnej).
W grudniu 1988 r. Komisja Przestrzegania Praw i Porządku Publicznego proponowała przywrócenie starych tradycyjnych nazw niektórym ulicom i placom w obrębie starego miasta. Chodziło o zmianę nazw: ul. Buczka na ul. Długą, ul. 22 Lipca na ul. Dworną, Placu Żeglickiego na Stary Rynek, ul. ks. Ściegiennego na ul. Farną, ul. Jakuba Wagi na ul. Kolegialną, ul. Armii Czerwonej na ul. Polową, ul. Świerczewskiego od skrzyżowania z ul. Sikorskiego na Aleję Legionów, o nadanie parkowi miejskiemu nazwy imienia Jakuba Wagi, projektowanemu Parkowi 40-lecia PRL imienia 22 Lipca, nowo powstającym ulicom nazw w kolejności: ul. Tadeusza Żeglickiego, ul. ks. Piotra Ściegiennego i ul. Mariana Buczka322.
Najwięcej zmian nazw ulic i placów dokonano w 1989 r., w okresie burzliwych przemian w całym kraju. W początkach kwietnia tego roku Komisja do spraw Samorządu MRN po rozpatrzeniu wniosku Komisji Przestrzegania Prawa i Porządku Publicznego oraz wniosku Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej zaopiniowała przemianowanie: ul. Buczka na ul. Długą, ul. 22 Lipca na ul. Dworną, ul. ks. Ściegiennego na ul. Farną, Placu Żeglickiego na Stary Rynek, ul. Armii Czerwonej na ul. Polową na całej długości ulicy, ul. Świerczewskiego na Aleję Legionów na całej długości ulicy, ul. Jakuba Wagi na ul. Kolegialną, ul. Turlejskiego na ul. Armii Krajowej. Ul. Sikorskiego nie zmieniono nazwy, park miejski miał nosić imię Jakuba Wagi. Wstrzymano się z nadaniem nazwy projektowanemu parkowi o roboczej nazwie Park 40-lecia PRL do czasu zakończenia prac w tym parku. Komisja Kultury, Sportu i Turystyki MRN wysunęła podobne żądania i dodała, aby pozostawić nazwę ul. Mikołaja Kopernika a nazwy ulic, które ulegną zmianie, wprowadzić do banku nazw i nadawać w kolejności nowo powstającym ulicom. Komisja Zaopatrzenia i Usług poparła zdanie poprzednich Komisji i zastrzegła, aby pozostawić wmurowane tablice z nazwami starych ulic. Komisja Gospodarki Komunalnej opowiedziała się za pozostawieniem nazwy ul. Świerczewskiego.
Wszystkie te opinie przeanalizował Zespół Koordynacyjny i od siebie wnioskował: nadanie nowej nazwy Aleja Józefa Piłsudskiego odcinkowi ul. Gwardii Ludowej od ul. Świerczewskiego do ul. Szosa Zambrowska, nadanie nowej nazwy ul. Jednaczewskiej ( zmiany należy dokonać w terminie, kiedy odbędzie się nadawanie nazw ulicom po dokonaniu zmian granic administracyjnych miasta, to jest po przyłączeniu terenów wsi Kraska i Zawady Przedmieście), nadać nazwę szosie biegnącej do lasu Jednaczewskiego – Grobla Jednaczewska, nadać nową nazwę ul. Turlejskiego na Osiedlu Waltera, przywrócić stare tradycyjne nazwy ulicom i placom zgodnie z wnioskiem Komisji Przestrzegania Prawa i Porządku Publicznego, mianowicie: ul. Buczka – ul. Długa, ul. 22 Lipca – ul. Dworna, ul. ks. Ściegiennego – ul. Farna, Plac Żeglickiego – Stary Rynek, ul. Jakuba Wagi – ul. Kolegialna, ul. Armii Czerwonej – ul. Polowa – w całości, ul. Świerczewskiego – Aleja Legionów – w całości, ul. Mikołaja Kopernika – nazwę zostawić bez zmian. Komisja Rozwoju Gospodarczego i Budżetu MRN zaopiniowała pozytywnie wniosek Zespołu Koordynacyjnego z zastrzeżeniem, aby nie zmieniać nazwy ul. Świerczewskiego323.
Dnia 18 07 1989 r. biskup Juliusz Paetz proponował zmianę nazwy Placu Sienkiewicza na Plac Papieża Jana Pawła II oraz zmianę nazwy ul. Sadowej na ul. Katedralna. Pisał, iż uchwała MRN w sprawie zmiany nazwy placu będzie odczytana przez społeczeństwo jako wyraz rozumienia katolickiego społeczeństwa naszego miasta. Z ul. Sadowej prowadzi główne wejście do katedry, która jako cenny zabytek zasługuje na jej wyróżnienie. Ponadto przy tej ulicy posadowione są inne budynki kościelne związane z katedrą jako kościołem biskupa diecezji łomżyńskiej. Propozycja biskupa wywołała ożywioną dyskusję w komisjach. Jeden z radnych był zdania, aby nazwę Papieża nadać dotychczasowej ul. Zawadzkiej, która prowadzi do kościoła na Osiedlu Południe; a nie zamieniać jako patronów jednego sławnego Polaka (Sienkiewicza) na innego sławnego Polaka. Prezydent miasta wyjaśnił, że plac ten jest bardziej znaczący niż ul. Zawadzka i był i jest ściśle związany z obiektami sakralnymi w mieście, ponadto pozostanie nazwa ul. Sienkiewicza znajdująca się obok placu. Więcej sprzeciwu budziła zmiana nazwy ul. Sadowej. Odwołano się do opinii miejscowych historyków, którzy stwierdzili, że ul. Sadowa ma tę nazwę od 1854 r. Zapytani mieszkańcy ul. Sadowej w większości byli przeciwni zmianie nazwy. Ostatecznie oba wnioski biskupa Juliusza Paetza załatwiono pozytywnie, ale na kolejnej sesji MRN zmieniono uprzednią decyzje odnoście ul. Katedralnej, przywrócono jej nazwę ul. Sadowa324.
Uchwałą Rady Miasta z 6 października 1993 r. nadano budującemu się osiedlu budownictwa jednorodzinnego położonego w obrębie ulic Piaski, Podleśna i Sosnowa nazwę Osiedlę „Maria”. Ulicom głównym na tym osiedlu nadano nazwy: Dębowa, Głogowa Modrzewiowa i Świerkowa, a ulicom bocznym nazwy: Akacjowa, Brzozowa, Bukowa, Cisowa, Jesionowa, Jodłowa, Kasztanowa, Klonowa, Leszczynowa, Wiązowa. Uchwałą Rady Miasta z 7 lipca 1993 r. zmieniono nazwy ulic: Bacławskiego na Poprzeczna, Berlinga na por. Łagody, Gwardii Ludowej na Aleja Józefa Piłsudskiego, Hanki Sawickiej na Projektowana, Janka Krasickiego na Stara, Jakubowskiego na Lipowa, 1 Maja na 3 Maja, Osiedle Waryńskiego na Osiedle Bohaterów Monte Cassino, Osiedle Wyzwolenia na Osiedle Armii Krajowej, Tońskiego na Krzywa, Generała Waltera na Romana Dmowskiego, Zawadzkiego na Strażacka, Związku Patriotów Polskich na Sybiraków, Związku Walki Młodych na Szeroka; propozycję wniesiono na sesję Rady Miasta już 2 lipca 1992 r. Uchwałą Rady Miasta z 26 czerwca 1996 r. na osiedlu Kraska zmieniono nazwę ulicy Kanarkowej na ul. Krucza; pierwszą nazwę nadano 28 grudnia 1995. Dnia 20 listopada 1996 r. nadano nowo powstałemu osiedlu nazwę „Skarpa” a ulicom na tym osiedlu nazwy Łagodna i Stroma325.
Dnia 30 10 1989 r. przewodniczący Rady Miejskiej zapoznał zebranych z pismem prezydenta miasta w sprawie usunięcia tablicy. Oto Obywatelski Komitet Solidarności zaproponował usunięcie z frontowej ściany budynku Urzędu Wojewódzkiego tablicy upamiętniającej pobyt Feliksa Dzierżyńskiego i Juliana Marchlewskiego w 1920 r. w Łomży. Była to propozycja Obywatelskiego Komitetu Solidarności. Pierwszy sekretarz Komitetu Miejskiego PZPR zwrócił się do prezydenta miasta z prośbą o wycofanie wniosku motywując to tym, że pobyt Dzierżyńskiego i Marchlewskiego w Łomży to fakt historyczny. Solidarność z kolei podtrzymała swoje stanowisko uważając działalność obu panów za wysoce wątpliwą. Argumentowano: zmieniane są nazwy uli, z czym wiążą się koszta, czemu nie można by usunąć tablicy326
Nazwy ulic i placów wymienione w 1946 r. ulegały zmianom głównie z powodów politycznych. I tak: Aleję Legionów zaraz po wojnie przemianowano na ul. Generała Świerczewskiego, a powróciła ona do pierwotnej nazwy w 1989 r.; ul. Długą w 1946 r. zmieniono na ul. M. Buczka a stara nazwa powróciła w 1989 r.; ul. Dworną w 1949 r. nazwano ul. Józefa Stalina, w 1956 r. ul. 22 Lipca, a pierwsza nazwa powróciła w 1989 r.; ul. Farną w 1946 r. przemianowano na ul. ks. Ściegiennego, a nazwa sprzed zmiany powróciła w 1989 r.; ul. 3 Maja od 1948 r. nosiła nazwę ul. 1 Maja, a stara nazwa wróciła w 1993 r.; ul. św. Mikołaja w 1946 r. nazywała się ul. Mikołaja, a od 1968 r. ul. Mikołaja Kopernika; ul. Obywatelską w 1960 r. zmieniono na ul. St. Staszica; ul. Ostrołęcką w 1949 r. na ul. Stalingradzka, a w 1956 r. na ul. Wojska Polskiego; nazwę Plac Pocztowy w 1946 r. zmieniono na Plac St. Duboisa, a pierwotna nazwa powróciła w 1982 r.; Plac H. Sienkiewicza w 1989 r. przemianowano na Plac Papieża Jana Pawła II; Plac Zambrowski w 1968 r. na Plac Niepodległości; ul. Polową w 1946 r. na ul. Armii Czerwonej, a w 1989 r. wrócono do pierwotnej nazwy; ul. Projektowaną w 1960 r. zmieniono na ul. Hanki Sawickiej, a stara nazwa powróciła w 1993 r.; Stary Rynek w 1947 r. zmieniono na Plac Żeglickiego a pierwsza nazwa powróciła w 1989 r.; ul. Szpitalną w 1968 r. nazwano ul. Jakuba Wagi, a w 1989 r. ul. Kolegialną; Szosę Zambrowską w 1950 r. nazwano ul. Konstantego Rokossowskiego, a w 1956 r. powróciła jej pierwotna nazwa; ul. Żydowską w 1960 r. nazwano ul. Rzeczniowskiego; ul. Gwardii Ludowej powstała w 1968 r. otrzymała w 1989 r. nazwę ul. Józefa Piłsudskiego. Park przy starostwie w 1949 r. nazwano Parkiem Bohaterów spod Monte Cassino, a park przy Alei Legionów Parkiem Bohaterów spod Lenino. Ponadto w 1968 r. planowano zmianę położonych w obrębie starego miasta ulic: Jatkowej, Kanalnej, Kapucyńskiej, Kaznodziejskiej, Kierzkowej, Krzywego Koła, Mikołaja, Placu Zambrowskiego, Szpitalnej i Woziwodzkiej; miały nosić nazwy sławnych Polaków oraz bohaterów polskiego i międzynarodowego ruchu robotniczego. Po 1946 r. w miarę rozwoju miasta powstały nowe ulice, którym często nadawano nazwy o charakterze politycznym, od czego odstępowano w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych.
Źródła:
300Cz. Niecewicz, Województwo łomżyńskie. Przewodnik, Łomża 1991, s. 24, 26, 27.
301 Życie i Praca, 27 04 1934, 09 09 1934. Gazeta Łomżyńska 28 04 1920. ArPł, Starostwo Powiatowe w Łomży 1944-1950, sygn. 25 k. 22.
302 ArPł, Akta miasta Łomży 1939-1940, sygn. 11 k. 4. Życie i Praca 22 08 1926.
303 ArPł, Akta miasta Łomży 1928-1929, sygn. 6 k. 441; 1935-1936, sygn. 8 k. 45; 1939-1940, sygn. 11.
304 Życie i Praca, 01 06 1924; 30 11 1924; 16 05 1926. A. Ostrowska, Gdy wspominam moje rodzinne miasto, w: Łomżyńskie Wspomnienia, Warszawa 1998, s. 193.
305 Wspólna Praca 15 07 1922. Życie i Praca 14 06 1925; 17 06 1928.
306 ArPł, Akta miasta Łomży 1939-1940, sygn. 11 k. 3, 5.
307 M. Gnatowski, Polacy – Sowieci – Żydzi w regionie łomżyńskim w latach 1939-1941. Dokumenty radzieckie, t. II, Łomża 2004, s. 33.
308 Dz. Urz. WRN w Białymstoku, 1962 Nr 11 poz. 131.
309 Dz. Urz. Woj. Łomż. 1985 Nr 15 poz. 225.
310 ArPł, Rada Narodowa, sygn. 14 k. 236. Łomża i województwo, Warszawa 1984, s. 96-98. Por. A. Mieszkowska, Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta Łomży 2000, Ziemia Łomżyńska, 3 (1987) 67-84.
311 ArPł, Starostwo Powiatowe 1944 – 1950, sygn. 25 k. 22. Powiatowa Rada Narodowa 1944 – 1950, sygn. 72 , afisz wyborczy.
312 ArPł, Rada Narodowa, sygn. 2 k. 93.
313 ArPł, Rada Narodowa, sygn. 2 k. 261, 267; sygn. 37 k. 99. Powiatowa Rada Narodowa 1944 – 1950, sygn. 4 k. 14.
314 ArPł, Prez. MRN, sygn. 4 k. 245; sygn. 7 k. 94; sygn. 8 k. 248; sygn. 12 k. 301; sygn. 13 k. 244; sygn. 16 k. 175; sygn. 17 k. 253; sygn. 18 k. 131.
315 ArPł, Rada Narodowa, sygn. 1 k. 128; sygn. 2 k. 315; sygn. 3 k. 60; sygn. 5 k.284; sygn. 8 k. 52; sygn. 9 k. 333; sygn. 15 k. 122; sygn. 34 k. 113, 127.
316 Dz. Urz. Woj. Łomż., 1987 Nr 9 poz. 152; 1988 Nr 11 poz. 64.
317 ArPł, Rada Narodowa, sygn. 19 k. 6. Dz. Urz. Woj. Łomż. 1989 Nr 19 poz. 153.
318 ArPł, Rada Narodowa, sygn. 26 k. 226, 239. Dz. Urz. Woj. Łomż. 1989 Nr 20 poz. 16; 1985 Nr 4 poz. 33; 198 9 Nr 17 poz. 145, 146; 1990 Nr 22 poz. 222.
319 ArPł, Zarząd Miejski, sygn. 2 k. 261, 267, 275. Powiatowa Rada Narodowa, sygn. 4 k. 14, 39, 40; sygn. 37 k. 99.
320 ArPł, Prez. MRN, sygn. 17 k. 257; sygn. 35 k. 213.
321 ArPł, Rada Narodowa, sygn. 93 k. 140.
322 ArPł, Rada Narodowa, sygn. 7 k. 256; sygn. 8 k. 10, 50; sygn. 15k. 121; sygn. 18 k 11; sygn. 34 k. 13; sygn. 35k. 68; sygn. 37 k. 87, 102; sygn. 39 k. 191; sygn. 93 k. 140.
323 ArPł, Rada Narodowa, sygn. 18 k. 90; sygn. 47 k. 52; sygn. 99 k. 126, 130, 134, 142, 161, 168. W Łozy były wówczas następujące Komisje: Gospodarki Miejskiej i Rolnictwa, Zaopatrzenia Produkcji Rolnej i Usług; Oświaty Wychowania i Kultury, Prawa i Porządku Publicznego, Rozwoju Gospodarczego i Zaopatrzenia, Zdrowia Spraw Socjalnych i Ochrony Środowiska, Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska, Kultury Sportu i Turystyki, Samorządu Miejskiej Rady Narodowej.
324 ArPł, Rada Narodowa, sygn. 26 k. 226 – 239; sygn. 19 k. 75, 124, 132, 183 – 186; sygn. 99 k. 175, 205, 208; sygn. 129 k. 111.
325 ArRm, Rada Miejska, sygn. 86/1 – 9, sygn. 86/1 – 11; sygn. 61/1 – 13; sygn. 61/1 – 14. Zarząd Miasta, sygn. 41/3 – 4; sygn. 41/2 – 5. Wiadomości Ratuszowe, 1991 Nr 1, s. 4.
326 ArPł, Rada Narodowa, sygn. 46 k. 8.