Generał Gustaw Orlicz – Dreszer

Gustaw Orlicz-Dreszer od 1938 roku do zakończenia drugiej wojny światowej patron ulicy Zjazd w Łomży. Nazwę ulicy nadano po śmierci generała w 1936 roku w katastrofie lotniczej nad Zatoką Gdańską. Nie pochodził z naszego miasta, ani z jego okolic nie miał też żadnych zasług dla Ziemi łomżyńskiej, a jednak nazwano ulicę jego imieniem. Dlaczego. Prawdopodobnie dla uczcczenia jego zasług poniesionych dla Polski. Kilka zdań o generale.
Gustaw Orlicz-Dreszer (ur. 2 października 1889 w Jadowie k. Wołomina, zm. 16 lipca 1936 w Gdyni Orłowie) – generał polski.
Absolwent gimnazjum w Częstochowie, gdzie działał w organizacji „Zet”. Studiował prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, handel na uniwersytecie w Leodium w Belgii oraz w Akademii Eksportowej w Hawrze.
Z wybuchem I wojny światowej powołany do armii rosyjskiej jako podporucznik rezerwy kawalerii, po 2 tygodniach zdezerterował razem ze swoim szwadronem i przeszedł do Strzelców Józefa Piłsudskiego. Walczył w 1 pułku ułanów I Brygady Legionów. Zastępca dowódcy słynnego Patrolu Beliny. Po kryzysie przysięgowym internowany w Szczypiornie, następnie w Havelbergu, Rastadt i Werl. Zwolniony w 1918.
W 1918 mianowany przez dowódcę POW Edwarda Rydza-Śmigłego komendantem okręgu wojskowego w Chełmie, gdzie rozbroił stacjonujący tam garnizon austriacki oraz zarządził pobór do 1 Pułku Szwoleżerów i 35 pułku piechoty. Zwerbował także do polskiej armii włoskich jeńców wojennych i czeskich dezerterów z armii austro-węgierskiej. Był organizatorem i pierwszym dowódcą 1 Pułku Szwoleżerów.
W wojnie polsko-bolszewickiej dowodził 1 Pułkiem Szwoleżerów (do 29 kwietnia 1920), IV Brygadą Jazdy (lipiec 1920) oraz 2 Dywizją Jazdy (VIII 1920 – VII 1921).
W latach 1921-1923 był inspektorem kawalerii przy Inspektoracie Armii Nr 2. W lipcu 1923 został generałem brygady. Był dowódcą 2 Dywizji Kawalerii, a następnie 3 Dywizji Kawalerii.
15 listopada 1925 roku przewodził delegacji kilkudziesięciu wojskowych wyższej rangi, składającej marszałkowi Piłsudskiemu propozycje zaprowadzenia w kraju politycznego porządku.

Podczas zamachu majowego dowodził wojskami zbuntowanymi (szefem sztabu był pułkownik Józef Beck). Od 1930 prezes Zarządu Głównego Ligi Morskiej i Kolonialnej. 1930-1936 inspektor armii, od 1931 generał dywizji, od 1936 inspektor obrony powietrznej państwa (pierwszy na tym stanowisku).
16 lipca 1936 zginął w katastrofie lotniczej samolotu RWD-9  w katastrofie samolotu RWD-9, który runął do wód Zatoki Gdańskiej w trakcie lotu w kierunku statku „Piłsudski”, którym wracała z USA jego żona. Pochowany na Cmentarzu Marynarskim w Oksywiu. Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari, Krzyżem Zasługi, Krzyżem Niepodległości z Mieczami oraz czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Patron II LO w Chełmie oraz parku Dreszera na warszawskim Mokotowie.
Pomnik w formie głazu z przytwierdzoną tablicą odsłonięto w 60 rocznicę tragicznego wydarzenia nad wodami Zatoki Gdańskiej. 16 lipca 1936 r. z lotniska w Grudziądzu wystartował samolot RWD-9 o znaku rejestracyjnym SP-DRC. Mimo cywilnego oznaczenia, samolotem dysponowała eskadra treningowa warszawskiego 1 Pułku Lotniczego, a na jego pokładzie tego dnia podróżowało do Gdyni trzech oficerów: generał dywizji Gustaw Orlicz-Dreszer, ppłk dypl. Stefan Loth oraz – za sterami – kpt. pil. Aleksander Łagiewski. Nie wiadomo do końca, dlaczego samolot znalazł się nad wodami Zatoki Gdańskiej – powszechna jest opinia, że generał Orlicz-Dreszer zamierzał powitać z powietrza swoją drugą żonę, wracającą z USA na pokładzie statku „Piłsudski”. Lecieli bardzo nisko ponieważ generał chciał pomachać ręką na powitanie żony Mimo letniej pogody, nad wodą wiał silny, porywisty wiatr. O godzinie 14.14 RWD runął do Zatoki. Na pomoc lotniczym rozbitkom ruszyły znajdujące się w pobliżu statki i łodzie. Mimo podjętej natychmiast akcji ratunkowej, nie udało się ocalić życia żadnej z będących na pokładzie osób.
Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari generał Gustaw Orlicz-Dreszer spoczął na Cmentarzu Marynarskim na Oksywiu, pozostali dwaj oficerowie polegli w wypadku zostali pochowani w Warszawie. W pogrzebie generała uczestniczyli prezydent Ignacy Mościcki i marszałek Edward Rydz-Śmigły. Na odsłoniętej z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Orłowa i Ligi Morskiej w 60 rocznicę katastrofy nad Zatoką pamiątkowej tablicy możemy dziś przeczytać: Pamięci Gen. ORLICZ-DRESZERA, ŻOŁNIERZA KOMENDANTA, INSPEKTORA ARMII, PREZESA LIGI MORSKIEJ I KOLONIALNEJ. ZGINĄŁ 16.7.1936 r. W KATASTROFIE LOTNICZEJ PRZY MOLO W ORŁOWIE.
Generał Gustaw Orlicz-Dreszer był odznaczony wieloma odznaczeniami m. in. Krzyżem komandorskim Legii Honorowej.

Był bratem polityka PPS Zygmunta Dreszera i generała WP Rudolfa Dreszera.

Artykuł opracowano na podstawie:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Gustaw_Orlicz-Dreszer
http://lotniczapolska.pl/Pamieci-generala-Orlicz-Dreszera,6663

.