ROZDZIAŁ II
„Z DZIEJÓW HARCERSTWA ŁOMŻYŃSKIEGO”
hm. Ludwik Żelechowski
HARCERSTWO ŁOMŻYŃSKIE W LATACH 1944 – 1950
Jesienią 1944 roku rozpoczynają działalność pierwsze i jedyne wówczas na terenie powiatu łomżyńskiego drużyny harcerskie w Zambrowie (Łomża i obszary nadnarwiańskie znajdowały się na linii frontu do stycznia 1945 roku). Organizatorami harcerstwa byli instruktorzy: Anna Zakrzewska i Ryszard Wróblewski, a drużynowymi pracującymi na terenie Zambrowa – Piotr Bywald, Mieczysław Jarząbek, Jan Zaręba i inni.
W roku 1945 drużyny harcerskie z Łomży, Grajewa, Kolna, Zambrowa i Wysokiego Mazowieckiego działają w strukturach organizacyjnych Chorągwi ZHP w Białymstoku, której komendantem od stycznia 1945 roku był hm. Stanisław Moniuszko.
Mimo trudnych warunków harcerstwo rozwija się. Na Ziemi Łomżyńskiej powstają nowe drużyny nie tylko w miastach powiatowych, ale także w takich miejscowościach jak Piątnica, Wizna, Rutki, Stawiski, Białaszewo, Ruda, Prostki, Szczuczyn i innych.
Poza pracą nad prawem i przyrzeczeniem harcerskim w drużynach duży nacisk położono na działalność sportową, krajoznawczo – turystyczną oraz gospodarczą. Różnorakie akcje prowadzone przez harcerzy dla najbliższych i środowiska są źródłem pozyskiwania funduszy na planowane obozy letnie organizowane przede wszystkim na terenie Ziem Odzyskanych. Co roku z każdego hufca od 10 do 20 harcerzy i instruktorów uczestniczy w CAS (Centralnej Akcji Szkoleniowej).
W latach 1947 – 1948 funkcję komendantów hufca męskiego w Łomży pełnili: Roman Rakowski, Witold Czerniawski, Leszek Lebensztejn i ks. Bolesław Dobkowski, zaś hufca żeńskiego Janina Kępińska i Hanna Polakowska.
W Grajewie (Szczuczyński Hufiec ZHP) komendantami byli: Zbigniew Skała i Józef Dąbrowski – hufiec męski, oraz Helena Złotowska i Maria Mogilewska – hufiec żeński.
W roku szkolnym 1948 /1949 rozpoczyna się proces łączenia harcerstwa męskiego i żeńskiego.
W dniu 2 marca 1949 roku następuje połączenie hufców ZHP w Łomży: komendantem zostaje Kazimierz Kuleszczyk, a jego zastępczynią Hanna Polakowska.
W dniu 5 kwietnia 1949 roku komendantem Hufca ZHP w Grajewie zostaje Henryk Wydmuszek, a jego zastępczynią Teodozja Grzybowska.
W czerwcu 1949 roku w skład komend hufców wchodzą przedstawiciele ZMP (Związku Młodzieży Polskiej). Następują zmiany w strukturze, programie pracy i symbolice ZHP.
DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACJI HARCERSKIEJ ZMP
W LATACH 1950 – 1956
W październiku 1949 roku wprowadzono w harcerstwie nową odznakę organizacyjną wzorowaną na znaczku ZMP. W niespełna kilka miesięcy później wycofano krzyże harcerskie i lilijki. Zmianie uległy programy działania i metody pracy.
Zajęcia harcerskie upodobniono do lekcji szkolnych. W czasie akcji letniej zamiast obozów organizowano kolonie i półkolonie.
Od września 1950 roku harcerstwo stało się nieodłączną częścią ZMP. Nazwę ZHP zmieniono na OH (Organizacja Harcerska). Pracą drużyn kierowały powołane w zarządach powiatowych w Łomży, Grajewie i Wysokiem Mazowieckiem, a od października 1954 roku również w Kolnie i Zambrowie wydziały szkolno – harcerskie. W miastach i gminach powołano etatowych przewodników OH.
W Łomży rozpoczyna działalność Dom Harcerza, prowadząc szkolenia aktywu dziecięcego i pracę w zakresie wychowania pozaszkolnego. Organizacja Harcerska stała się organizacją masową. Działała we wszystkich miejskich i wiejskich szkołach podstawowych na Ziemi Łomżyńskiej. Była partnerem szkoły w socjalistycznym wychowaniu dzieci i młodzieży. Zatraciła w ogromnej mierze charakter ruchu społecznego. Działalność oparta była tylko na kadrze nauczycielskiej, odrzuciła atrakcyjne formy i metody pracy harcerskiej, tradycję, obrzędy i zwyczaje. Proces samowychowawczy zastąpiono działalnością kolektywną rezygnując ze zdobywania stopni i sprawności.
W roku 1955 część działaczy ZMP kierujących pracą OH rozpoczęła dyskusję nad przyczynami słabości organizacji i poszukiwaniem dróg wyjścia. Krytyka działań OH w łatach 1950 – 1955, zmiana form i metod pracy przyczyniła się do tego, że w sierpniu 1956 roku powołano autonomiczną OHPL (Organizację Harcerską Polski Ludowej).
Powrót do obozowania pod namiotami, przywrócenie stopni i sprawności, zmiany w strukturze drużyn, przywrócenie tradycyjnych mundurów, opracowanie odznaki zuchowej, zaproszenie wielu instruktorów ZHP, działających do roku 1950, do pracy z zuchami, harcerzami i instruktorami – to tylko niektóre działania OHPL, której czteromiesięczną działalność zakończył w grudniu 1956 roku Łódzki Zjazd Działaczy Harcerskich.
REAKTYWOWANIE ZHP
HARCERSTWO ŁOMŻYŃSKIE W LATACH 1956 – 1975
Ogólnopolska Narada Działaczy Harcerskich w Łodzi zwana także Zjazdem Łódzkim (8-10 grudnia 1965 r.) podejmuje uchwałę stwierdzającą m.in.: „Z uwagi na pełne usamodzielnienie się i przekształcenie Organizacji Harcerskiej PL we wspólny związek dzieci, młodzieży i instruktorów pracujących w oparciu o metody harcerskie – przywraca się tradycyjną nazwę ZWIĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO”. Zjazd przywraca także tradycyjne symbole: krzyż harcerski, lilijkę i hymn ZHP.
Komendy wojewódzkie i powiatowe OHPL przekształcone zostają w komendy chorągwi i komendy hufców zachowując dotychczasowe składy osobowe.
Rozkazem Głównej Kwatery Harcerzy z 10 stycznia 1957 roku obowiązki komendanta Białostockiej Chorągwi ZHP powierzono dh. Wacławowi Jakubowskiemu. Komendantami Hufców działających na Ziemi Łomżyńskiej zostają: w Grajewie – Ryszard Weber, w Kolnie – Aleksander Lasek, w Łomży – Tadeusz Linda, w Wysokiem Mazowieckiem – Witold Zimnoch, w Zambrowie – Ludwik Żelechowski.
Wszystkie drużyny harcerskie i gromady zuchowe tych hufców rozpoczęły intensywną działalność w swoich środowiskach. Jednym z najważniejszych zadań staje się praca z kadrą.
Z inicjatywy GKH w lutym 1957 roku do Cieplic Śląskich wyjechali namiestnicy zuchowi, których przygotowano do pracy z drużynowymi zuchów. W lecie tego roku ruszyła realizacja programu ofensywy zuchowej.
W lipcu 1957 roku w Boguszach koło Grajewa zorganizowano zgrupowanie obozów szkoleniowych Chorągwi Białostockiej. Z każdego hufca Ziemi Łomżyńskiej w tych obozach bierze udział od 12 do 20 uczestników – zastępowych i drużynowych, którzy będą później prowadzić pracę w drużynach. W tym samym roku powołano w hufcach sztaby „Wieś”, które opracowały programy Lata Wiejskich Drużyn – LWD. Instruktorzy harcerscy tych hufców biorą także udział w centralnych kursach podharcmistrzowskich organizowanych przez GKH.
W 1958 roku, w Złocieńcu (woj. koszalińskie) ponad 20 instruktorów bierze udział w Centralnej Akcji Szkoleniowej – CAS opracowującej główne kierunki działalności społecznej i wychowawczej drużyn, szczepów i hufców.
Od roku 1958 hufce tworzą bazy obozowe i organizują samodzielne obozy. Z każdym rokiem wzrasta liczba obozów stałych i wędrownych. W okresie wakacji, na terenie wiejskim, realizuje się programy lata nieobozowego. Ferie zimowe są okresem działalności zimowisk.
Drużyny i hufce podejmują także wiele działań zmierzających do aktywizacji wszystkich środowisk. Na podkreślenie zasługuje tu udział w „Harcerskiej Służbie Białostocczyźnie”. Realizuje się wiele zadań w zakresie kulturalno – oświatowym, sportu i turystyki, zadrzewiania i zalesiania województwa. Podejmuje się zadania na rzecz swojej szkoły i najbliższego środowiska. Wiele uwagi poświęca się sprawom gospodarki drużyn. Są także podejmowane zadania pod hasłem „Wszystko co nasze Polsce oddamy” w związku z 1000-leciem Państwa Polskiego.
Następuje poważny rozwój harcerskich drużyn specjalnościowych. Działają drużyny pożarnicze, łącznościowe, sanitarne, wodne, Młodzieżowej Służby Ruchu i inne.
Harcerstwo łomżyńskie bierze aktywny udział w dorocznych ogólnoharcerskich akcjach: Alertach Naczelnika ZHP, Zuchowym Wieloboju Sprawnych, Centralnych Manewrach Techniczno-Obronnych, budowie Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka i innych. W Łomży, Kolnie, Grajewie, Wysokiem Mazowieckiem i Zambrowie powstają powiatowe Rady Przyjaciół Harcerstwa. Przy drużynach rozpoczynają działalność koła przyjaciół harcerstwa. Pomagają one hufcom i drużynom w tworzeniu bazy materiałowej i działalności wychowawczej.
Od 1 stycznia 1973 roku powstają gminy. Powołuje się w nich hufce i gminne związki drużyn. W każdym powiecie powstaje tyle samodzielnych jednostek organizacyjnych ZHP, ile jest gmin. W Grajewie, Kolnie, Łomży, Wys. Mazowieckiem i Zambrowie działają hufce miejskie i gminne nosząc nazwy: Łomża – miasto, Łomża – gmina itp.
W dniu 26 września 1974 roku hufiec Łomża – Miasto otrzymuje imię „Obrońców Wizny”.
DZIAŁALNOŚĆ ZHP W CHORĄGWI ŁOMŻYŃSKIEJ
W LATACH 1975 –1992
Chorągiew Łomżyńska została utworzona 1 czerwca 1975 r. w wyniku zmian podziału administracyjnego kraju, z części hufców dotychczasowych chorągwi: białostockiej i mazowieckiej. W skład chorągwi wchodziło 28 hufców i 23 gminne związki drużyn, w których działało ponad 35,6 tysięcy członków ZHP. Komendantem Łomżyńskiej Chorągwi został hm. Jerzy Cichowicz. Dla potrzeb szkolenia kadry w 1975 roku rozpoczęła działalność Chorągwiana Szkoła Instruktorska w Osowcu.
W 1976 roku Chorągiew inauguruje Kurpiowski Rajd Zwycięstwa i Festiwal Piosenki Harcerskiej. W roku następnym jest organizatorem Ogólnopolskiego Spływu Kajakowego „Biebrzą -Narwią”.
W roku 1978 komendantem chorągwi zostaje hm. Zbigniew Żukowski.
Pracując na terenie wiejskim drużyny poszczególnych hufców szeroko rozwijają działalność w zakresie Nieobozowej Akcji Letniej – NAL. Hufiec w Kolnie zajmuje czołowe miejsce w skali kraju w 1979 roku w organizacji NAL-u. W tym samym roku Chorągiew Łomżyńska otrzymuje wyróżnienie za bardzo dobrą organizację Harcerskiej Akcji Letniej – HAL. 5.400 harcerzy korzysta z wyjazdowych form wypoczynku.
W latach 1979 – 1980 prowadzi działalność 112 klubów specjalnościowych. Chorągiew zajmuje IX miejsce w kraju w Manewrach Techniczno Obronnych oraz czołowe miejsce w Zuchowym Wieloboju Sprawnych.
W 1982 roku następują zmiany organizacyjne Chorągwi Łomżyńskiej. Powstaje 7 hufców rejonowych, których komendantami zostają:
Ciechanowiec – Marek Wiński
Grajewo – Zdzisław Muczyński
Kolno – Elżbieta Turowska
Łomża – miasto – Józef Babiel
Łomża – Nadnarwiański – Janusz Niewiński
Wysokie Maz. – Regina Osmólska (Karpowicz)
Zambrów – Teresa Chrostowska
W dniu 31 maja 1984 roku Łomżyńska Chorągiew otrzymuje imię Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”. Podczas Kurpiowskiego Rajdu Zwycięstwa na błoniach pod Nowogrodem następuje uroczyste wręczenie sztandaru.
W 1984 roku w Łomży odbył się I Zlot Weteranów – Harcerzy Ziemi Łomżyńskiej. Udział biorą członkowie Drużyny Weteranów im. Leona Kaliwody powstałej w 1981 roku.
W 1987 roku komendantem Łomżyńskiej Chorągwi ZHP im. SGO „Narew” zostaje hm. Wojciech Kluczek.
W dniu 11 listopada 1988 roku uroczystym apelem Łomżyńska Chorągiew rozpoczyna obchody 75-lecia Harcerstwa Łomżyńskiego.
Podległe hufce zdobywają imiona: Hufiec w Grajewie – imię 9 Pułku Strzelców Konnych, Hufiec Nadnarwiański – imię Adama Chętnika, Hufiec w Zambrowie – imię 71 Pułku Piechoty.
W kwietniu 1991 na V Zjeździe Łomżyńskiej Chorągwi komendantem zostaje hm. Henryk F. Karwowski HR.
Funkcje komendantów hufców pełnią:
pwd. Wiesława Klepacka – w Ciechanowcu,
hm. Zdzisław Muczyński – w Grajewie,
hm. Władysław Góralczyk – w Kolnie,
phm. Sławomir Kaczyński – w Łomży – miasto,
phm. Sławomir Bączek – w Łomży – Nadnarwiańskim,
pwd. Hanna Nowacka – w Wysokiem Mazowieckiem,
hm. Barbara Bączyk – w Zambrowie.
W dniach 4 – 5 czerwca 1991 roku łomżyńscy harcerze podczas IV Pielgrzymki Papieża Jana Pawła II do Ojczyzny i jego wizyty w Łomży pełnią Harcerską Białą Służbę.
W sierpniu 1991 roku reprezentacje drużyn Łomżyńskiej Chorągwi biorą udział w Zlocie 80-lecia Harcerstwa Polskiego w Częstochowie – Pająku.
Rozkazem Naczelnika ZHP z dnia 17 grudnia 1991 zlikwidowanych zostało wiele dotychczasowych chorągwi, w tym Łomżyńska. Próby nakłonienia Naczelnika do odwołania rozkazu nie powiodły się.
Podczas Rajdu Kurpiowskiego w maju 1992 roku Łomżyńska Chorągiew oficjalnie przestała istnieć. Hufiec ZHP Ziemi Łomżyńskiej, który powstał z połączenia Hufców Łomża – Miasto i Nadnarwiańskiego, wszedł w skład Mazowieckiej Chorągwi, zaś pozostałe hufce do Chorągwi Białostockiej.
HARCERSTWO ŁOMŻYŃSKIE W LATACH 1992 – 2008
W latach 1992 – 1998 Komenda Hufca ZHP w Łomży działa w strukturach Chorągwi Mazowieckiej z siedzibą w Płocku. Hufce w Grajewie, Kolnie, Wysokiem Mazowieckiem i Zambrowie nadal pozostają w Chorągwi Białostockiej.
Rozkaz naczelnika ZHP L12/1998 z dnia 20 listopada 1998 roku dokonuje zmian organizacyjnych. Harcerstwo łomżyńskie zostaje przydzielone do Chorągwi Białostockiej.
W listopadzie 1999 roku przestaje istnieć Komenda hufca w Zambrowie, w październiku 2003 Komenda Hufca w Wysokiem Mazowieckiem. Nieliczne drużyny które jeszcze istniały, albo powstały z Zambrowa, Długoborza, Czyżewa i Rosochatego Kościelnego strukturalnie działają w Hufcu Ziemi Łomżyńskiej.
24 listopada 2007 roku zjazd sprawozdawczo – wyborczy Hufca ZHP Łomża zmienia jego nazwę. Od tej pory jest to Hufiec Nadnarwiański. Przejmując tradycje oraz sztandar Hufca z czasów działania w Chorągwi Łomżyńskiej.
Na terenie Hufca Nadnarwiańskiego w 2008 roku działa 21 drużyn zuchowych i harcerskich, w tym:
10 w Łomży
2 w Jedwabnem
4 w Zambrowie
1 w Długoborzu k. Zambrowa
3 w Czyżewie
1 w Rosochatem Kościelnem.
Nastąpił spadek w porównaniu do 2006 roku o 3 drużyny działające w Wiźnie, Sławcu i Śniadowie.
DATY, FAKTY, WYDARZENIA, POSTACIE 1913 – 1991 (WYBÓR)
DO ROKU 1916 POCZĄTKI RUCHU SKAUTOWEGO NA ZIEMI ŁOMŻYŃSKIEJ
1913 r. ŁOMŻA – Do Łomży docierają pierwsze informacje o tworzących się drużynach w zaborze rosyjskim. Teodor Kleindienst (uczeń klasy IV) tworzy na terenie miasta pierwszą tajną komórkę skautową
– Maturzystki Żeńskiej Szkoły Handlowej w Łomży są organizatorkami zastępu żeńskiego. Zastępową zostaje Julia Szczęsna.
1914 – 1915 r. Ze wzglądu na prowadzone działania wojenne nie ma warunków do prowadzenia działalności skautowej.
1916 – 1939 POWSTANIE PIERWSZYCH DRUŻYN,
OKRES INTENSYWNEGO ROZWOJU HARCERSTWA
NA ZIEMI ŁOMŻYŃSKIEJ
1916 r. ŁOMŻA – Odbudowa organizacji struktur skautowych. Utworzony zostaje pierwszy zastęp (później pluton skautowy), który dał początek I Drużynie Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki w Łomży. Plutonowym zostaje Teodor Kleindienst.
– W marcu przy gimnazjum żeńskim powstaje zastęp skautowy, który daje początek I Żeńskiej Drużynie Harcerskiej im. Emilii Platerówny z Marylą Żbikowską – drużynową (uczennicą klasy V) na czele.
– W lipcu 18 skautów przebywa na 10 – dniowym obozie w lasach koło Sokół.
– 1 sierpnia skauting łomżyński przystępuje do Polskiej Organizacji Skautowej w Warszawie. Formalne nominacje na drużynowych:
I Żeńskiej Drużyny im. E. Platerówny – Zofia Grzymkowska
I Męskiej Drużyny im.T. Kościuszki – Teodor Kleindienst
– 1-2 listopada – Zjazd Zjednoczeniowy Organizacji Skautowych w Warszawie. Łomżę reprezentują: Zofia Grzymkowska, Maryla Żbikowska, Teodor Kliendienst. Powstaje Związek Harcerstwa Polskiego.
– grudzień – I MDH im. T. Kościuszki liczy ponad 100 członków
1917 r. ŁOMŻA – Utworzenie Izby Harcerskiej przy ul .Sienkiewicza w Łomży.
– Ukazują się pierwsze numery pisanego odręcznie pisma harcerskiego „CZUWAJ”.
– Nominacja Juliusza Kleindiensta (nauczyciela gimnazjum) na Komendanta Męskiego Okręgu Harcerskiego (XIV A) w Łomży.
– Nominacja Zofii Grzymkowskiej na Komendantkę Żeńskiego Okręgu Harcerskiego (XIV B) w Łomży.
– Przybyły z Warszawy Leon Kaliwoda, zastępca komendanta obwodu P.O.W., włącza się do działalności w harcerstwie łomżyńskim.
– październik – Utworzone zostają dwie żeńskie drużyny harcerskie :
I ŻDH im. Wandy – drużynowa Maryla Żbikowska,
II ŻDH im. E. Platerówny – drużynowa Halina Iwaniecka.
Zorganizowana zostaje II MDH im. Józefa Piłsudskiego –drużynowy Tadeusz Schmidt.
– W majątku Wybrane k. Łomży zorganizowano w okresie wakacji kolonie dla 14 harcerzy.
GRAJEWO – Maria Szarejko – nauczycielka Gimnazjum w Grodnie organizuje pierwsze zastępy harcerskie w Grajewie.
1918 r. ŁOMŻA – styczeń – Przy I MDH organizuje się tajny oddział bojowy prowadzący akcją wywiadowczą na terenie miasta Łomży i najbliższej okolicy.
– sierpień, wrzesień – Po wyjeździe do Warszawy Zofii Grzymkowskiej, Teodora Kleindiensta i innych działaczy harcerskich Leon Kaliwoda obejmuje komendę nad I MDH.
– Organizuje się wspólna Rada Żeńskich Drużyn Harcerskich. Przewodniczącą Rady zostaje Maryla Żbikowska.
– 11 listopada – W walce z Niemcami ginie Leon Kaliwoda. Komendę Okręgu Męskiego obejmuje Czesław Jankowski.
– Następuje połączenie dwóch drużyn męskich. Komendę nad drużyną obejmuje Stefan Wądołowski.
– 8 grudnia – Poświęcenie sztandaru I Męskiej Drużyny Harcerskiej im. T. Kościuszki w Łomży.
1919 r. ŁOMŻA – „Czuwaj” zaczyna wychodzić drukiem i staje się miesięcznikiem w nakładzie około 250 egzemplarzy.
Wiosną 1919 roku drużyny z powiatów : łomżyńskiego, kolneńskiego, szczuczyńskiego i wysokomazowieckiego włączono do okręgu warszawskiego.
– 2 – 4 maja – Harcerze I MDH biorą udział w Ogólnopolskim Zlocie Harcerskim w Warszawie
– wrzesień – Czesław Jankowski rezygnuje z funkcji Komendanta Harcerskiego Okręgu Łomżyńskiego z powodu wyjazdu do Warszawy.
– Z inicjatywy plutonowych i zastępowych powstaje w Łomży Komenda Miejscowa.
Następuje podział na trzy drużyny:
I MDH im. T. Kościuszki – drużynowy Edward Kleindienst,
II MDH im. F. Grudzińskiego – drużynowy Jerzy Jarnuszkiewicz,
III MDH im. S. Czarnieckiego – drużynowy Zygmunt Selens
Na czele Komendy Miejscowej staje Edward Kleindienst.
– październik – Utworzony zostaje Harcerski Hufiec Żeński składający się z czterech drużyn:
I ŻDH im. Wandy – drużynowa Halina Iwaniecka,
II ŻDH im. E. Platerówny – drużynowa Kazimiera Wąsowska,
III ŻDH im. M. Konopnickiej – drużynowa Seweryna Chełchowska,
IV ŻDH im. Królowej Jadwigi – drużynowa Jadwiga Ramotowska.
Komendantką Hufca Żeńskiego zostaje Janina Ramotowska.
– grudzień – Z nominacji komendy warszawskiej stanowiska komendantów obejmują:
Hipolit Jackowski – drużyny męskie,
Stanisława Dziewanowska – drużyny żeńskie.
Powstaje IV MDH im. ks. J. Poniatowskiego – drużynowy J.Charubin.
GRAJEWO – W Grajewie działają dwie drużyny :
I DH im. H. Dąbrowskiego – drużynowy Zdzisław Dziekoński,
I DH im. M. Konopnickiej (żeńska) – drużynowa Apolonia Zalewska.
Drużyny skupiają 79 harcerek i harcerzy.
ŁOMŻA – Powstaje Koło Patronatu Harcerstwa w Łomży, któremu przewodniczy J. Roszkowski.
1920 r. ŁOMŻA – Starsi harcerze wstępują do wojska. W walkach w obronie Ojczyzny giną m.in.: Kazimierz Burzyński, Jan Grzymkowski, Ludwik Kliendienst, Tomasz Kuligowski, Franciszek Penkala, Piotr Prokopowicz, Edward Pusz, Antoni Śledziewski, Władysław Śledziewski, Stefan Wądołowski, Jan Żbikowski i inni.
– I i II MDH organizują w Szablaku nad Narwią 21- dniowy kurs dla zastępowych. W kursie bierze udział 30 harcerzy.
– Drużyny żeńskie organizują w Kownatach 21-dniowy obóz dla 20 harcerek.
1921 r. ŁOMŻA – Komendantem Hufca Męskiego zostaje H. Jaworski.
Z Kutna przyjeżdża Stefan Woyczyński, który we wrześniu przejmuje obowiązki Komendanta Hufca Męskiego.
Przy drużynie im. kpt. F. Grudzińskiego w Łomży powstaje drużyna wilcząt (zuchów).
Od września komendę hufca żeńskiego obejmuje Natalia Natalia Jawdyńska, nauczycielka gimnazjum żeńskiego. Hufiec obejmuje 5 drużyn.
ZAMBRÓW – Powstaje pierwsza drużyna harcerska w Zambrowie. Drużynowym jest Jan Bańkowski, który organizuje także w Zambrowie kurs dla zastępowych.
WYSOKIE MAZOWIECKIE – luty – Drużyny męskie z powiatu wysokomazowieckiego wchodzą w skład Samodzielnego Hufca Męskiego w Białymstoku. Komendant – ks. Stanisław Marcinkowski.
– maj – drużyny żeńskie z powiatu Wysokie Mazowieckie wchodzą w skład Samodzielnego Hufca Żeńskiego w Białymstoku. Komendantka – Aleksandra Ciechanowiczówna Sandomierska.
1922 r. ŁOMŻA – Zorganizowano obóz dla przybocznych i zastępowych oraz kolonie letnie dla wilczków w Morgownikach k. Nowogrodu.
– Powstają nowe drużyny harcerskie w okolicach Łomży: Kupiski, Piątnica, Pieńki Borowe.
– W październiku Łomżyński Okręg XIV zostaje wcielony do Chorągwi Warszawskiej – Prowincja.
Środowiska harcerskie w Grajewie I Wysokiem Mazowieckiem pozostają w Chorągwi Białostockiej.
1923 r. ŁOMŻA – ppor. E. Dąbrowski organizuje w Łomży Harcerski Klub Sportowy.
– Rozpoczyna działalność VI Męska Drużyna Harcerska im. Zawiszy Czarnego.
1924 r. ŁOMŻA – czerwiec – 40 osobowa grupa łomżyńskich harcerzy bierze udział w Zlocie Narodowym w Warszawie.
-listopad – Przyrzeczenie 60 harcerzy w Łomży, hufiec męski liczy ponad 300 członków.
– Koło Przyjaciół Harcerstwa przy hufcu męskim i żeńskim liczy 105 członków. Przewodniczącym koła jest ksiądz prefekt J. Perkowski.
GRAJEWO – wrzesień – poświęcenie sztandarów drużyn z Grajewa.
1925 r. ŁOMŻA – Redaktorzy pisma „Czuwaj” biorą udział w I Zjeździe Redaktorów i Wystawie Młodej Prasy w Kaliszu.
KOLNO – Komenda Chorągwi Warszawskiej pismem z dnia 20 października zezwala na utworzenie wspólnej komendy (męskiej i żeńskiej) w Kolnie. Mianowanie na komendanta hufca otrzymuje Jan Charubin.
Pierwsza drużyna w Kolnie powstała przed 1921 rokiem. Prowadził ją ksiądz Czesław Dziądziak przy pomocy dh Bojanowskiej – nauczycielki szkoły powszechnej.
ZAMBRÓW – I Żeńska Drużyna im. Emilii Platerówny w Zambrowie składająca się z 4 zastępów i gromady wilcząt zorganizowała przedstawienie dla mieszkańców Zambrowa przeznaczając uzyskany dochód na organizacją obozu wakacyjnego.
ŁOMŻA -Uroczyste obchody działalności harcerskiej w Łomży – X- lecie
NOWOGRÓD – Powstaje pierwsza drużyna żeńska skupiająca uczennice szkoły powszechnej.
ŁOMŻA – W okresie letnim rozpoczyna działalność drużyna wakacyjna.
W Warszawie powstaje Harcerskie Koło Łomżan. Instruktorzy harcerstwa łomżyńskiego biorą udział w Konferencji Instruktorskiej Chorągwi Mazowieckiej.
1927 r. ŁOMŻA – W okresie wakacji zorganizowano 34 – dniowy obóz w Morgownikach dla 26 harcerzy i zastępowych.
GRAJEWO -We wrześniu rozpoczyna działalność II Żeńska Drużyna Harcerska im. Królowej Jadwigi w Grajewie. Drużynową jest Leokadia Chiczyńska.
ŁOMŻA – W czerwcu hufiec męski liczy 9 drużyn i 2 drużyny wilcząt. Wspólnie z hufcem żeńskim zorganizowano dla społeczeństwa miasta „Tydzień Harcerski”. Dochody uzyskane z imprez przeznaczono na organizację obozów i kolonii.
Pismo „Czuwaj” staje się organem Komendy Chorągwi Mazowieckiej.
1928 r. ŁOMŻA – Komendantem Hufca Męskiego zostaje L. Mokicz
-Reprezentacja harcerstwa łomżyńskiego bierze udział
w II Narodowym Zlocie w Poznaniu.
– Od września komendantem Hufca Męskiego zostaje ponownie Stefan Woyczyński.
1930 r. ŁOMŻA – Drużyny męskie i żeńskie organizują wycieczki, obozy
szkoleniowe i kolonie dla zuchów.
1931 r. ŁOMŻA – 4 – 6 stycznia – Uroczyste obchody XV- lecia Łomżyńskiego Harcerstwa.
1932 r. ŁOMŻA – 4 czerwca – Zlot Harcerzy Łomżyńskich.
WYSOKIE – MAZ.- Komendantką Hufca Żeńskiego w Wysokiem Mazowieckiem zostaje Hanna Łaszkówna.
ZAMBRÓW – październik – W Centralnej Szkole Podchorążych Piechoty w Zambrowie powstaje drużyna harcerska podchorążych. Liczy 47 członków. Opiekunem jest ppor. J. Kiełczewski, drużynowym – Józef Wnęk.
1933 r. ŁOMŻA -Komendantką Hufca Żeńskiego w Łomży jest phm Nadzieja Worobjew.
1935 r. Przedstawiciele wszystkich środowisk harcerskich biorą udział w Zlocie w Spale.
ŁOMŻA – Od września Komendantem Hufca Męskiego w Łomży zostaje C. Zieliński.
15 listopada rozkazem Naczelnika ZHP Hufiec Łomżyński przechodzi do Chorągwi Białostockiej.
1936 r. GRAJEWO – Zlot Harcerek z Grajewa i okolic w Szczuczynie, wręczenie ufundowanego przez społeczeństwo sztandaru hufcowi żeńskiemu.
Komendantkami hufców żeńskich są:
Łomża – Maria Bernhard,
Szczuczyn – Stefania Żakówna,
Wysokie Mazowieckie – Krystyna Lubowicka
1939 – 1941 – OKRES ADMINISTRACJI ZSRR
ŁOMŻA – Komendantem Łomżyńskiego Harcerstwa jest Jan Majewski. 4 lutego 1940 roku aresztowano 7 uczniów szkół średnich (członków ZHP) i po dwóch rozprawach 3 skazano na karą śmierci, a 4 na długoletnie więzienie. Później karę śmierci zamieniono na 10 lat zsyłki. 21 czerwca 1941 r. wszyscy wyszli na wolność.
1941 – 1944 „SZARE SZEREGI”
Udział harcerzy i instruktorów w działalności „Szarych Szeregów”, w formacjach wojskowych i innych w walce z okupantem hitlerowskim. Harcerstwo łomżyńskie podporządkowane jest środowisku „Szarych Szeregów” w Warszawie –Ul „Puszcza”, a później środowisku białostockiemu – Ul „Biały”, Ul „Żubr”.
W walkach giną harcerki, harcerze, instruktorzy i działacze harcerscy. Lista strat osobowych obejmuje wiele nazwisk, m.in. 49 osób z hufca grajewskiego.
1944- 1949 DZIAŁALNOŚĆ HARCERSKA W OKRESIE POWOJENNYM
1944 r. ZAMBRÓW – Jesienią rozpoczyna działalność pierwsza i jedyna wówczas w powiecie łomżyńskim I Drużyna Harcerska im. Tadeusza Kościuszki w Zambrowie. (Łomża w tym czasie była miastem przyfrontowym). Drużynowymi pracującymi na terenie Zambrowa są: Ryszard Wróblewski, Piotr Bywald, Mieczysław Jarząbek, Jan Zaręba i inni.
1945 r. Drużyny z Łomży, Kolna, Grajewa, Wysokiego Mazowieckiego i Zambrowa są częścią składową Chorągwi Białostockiej.
Komendantem Chorągwi Męskiej jest Stanisław Moniuszko, Chorągwi Żeńskiej – Bronisława Tkaczuk.
1946 r. ZAMBRÓW – 14 kwietnia 1946 roku 6 osobowa delegacja harcerzy łomżyńskich przywozi ze Zlotu w Szczecinie sztandar II Męskiej Drużyny Harcerskiej w Zambrowie.
Sztandar ten w okresie wojny był w Hamburgu.
ŁOMŻA – Komendantem Hufca ZHP w Łomży jest Roman Rakowski.
1947 r. ŁOMŻA – Komendantem Hufca ZHP w Łomży jest Ksiądz Bolesław Dobkowski.
1949 r. ŁOMŻA – Komendantem Hufca ZHP w Łomży jest Kazimierz Kuleszczyk.
– Stanisław Dębowski („Młot”) – drużynowy I MDH im. T. Kościuszki w Łomży w latach 1916-1919, wydaje książka: „Była taka drużyna”.
1950 – 1956 ORGANIZACJA HARCERSKA
W SZEREGACH ZWIĄZKU MŁODZIEŻY POLSKIEJ
We wrześniu we wszystkich powiatach województwa białostockiego powstają Komendy Powiatowe Związku Harcerstwa Polskiego, które później zostają przekształcona w wydziały szkolno-harcerskie zarządów powiatowych Związku Młodzieży Polskiej.
1956 r. ORGANIZACJA HARCERSKA POLSKI LUDOWEJ.
W październiku 1956 roku powstają Komendy Powiatowe Organizacji Harcerskiej Polski Ludowej (OHPL), które działają do grudnia 1956 roku.
1956 r. Grudzień. W Łodzi obraduje Ogólnopolska Narada Działaczy Harcerskich. Reaktywowanie ZWIĄZKU HARCERSTWA POLSKIEGO.
ROZWÓJ ZHP PO 1956 R.
1957 r. Styczeń – Powołano komendy hufców we wszystkich powiatach.
Komendantami hufców zostają:
Tadeusz Linde – Łomża
Ryszard Weber – Grajewo
Aleksander Lasek – Kolno
Witold Zimnoch – Wysokie Mazowieckie
Ludwik Żelechowski – Zambrów
Komendantem Chorągwi Białostockiej zostaje Wacław Jakubowski
Lipiec – Harcerze z wyżej wymienionych hufców biorą udział w zgrupowaniu obozów szkoleniowych w Boguszach k. Grajewa organizowanym przez Białostocką Chorągiew ZHP.
Sierpień – Instruktorzy ZHP z poszczególnych hufców biorą udział w Centralnej Akcji Szkoleniowej (CAS-58) w Złocieńcu, woj. Koszalińskie.
1974 ŁOMŻA – 26 września Hufiec Łomżyński otrzymuje imię Obrońców Wizny
1975 r. DZIAŁALNOŚĆ HARCERSTWA
W NOWYCH STRUKTURACH ORGANIZACYJNYCH
1975 czerwiec – Powstaje Chorągiew Łomżyńska licząca 28 hufców i 23 gminne związki drużyn. Komendantem Chorągwi zostaje hm Jerzy Cichowicz, Zastępcami: hm Helena Dobrydnio (Sutyniec) i hm Marian Knopkiewicz.
1976 r. luty – I Konferencja Sprawozdawcza – Wyborcza Łomżyńskiej Chorągwi ZHP.
maj – Inauguracja Kurpiowskiego Rajdu Zwycięstwa.
– Inauguracja Festiwalu Piosenki Harcerskiej.
1977 r. Łomżyńska Chorągiew ZHP jest organizatorem Ogólnopolskiego Spływu Kajakowego „Biebrzą-Narwią”.
1979 r. Komendantem Chorągwi ZHP w Łomży zostaje hm Zbigniew Żukowski, zastępcami: hm Helena Sutyniec i hm Andrzej Kopka.
1981 r. 13 stycznia – II Konferencja Sprawozdawczo-Wyborcza Łomżyńskiej Chorągwi ZHP. Zastępcami komendanta zostają: hm Sławomira Cieślik i hm Albina Chojak.
ŁOMŻA – 11 listopada zostaje ponownie wmurowana i odsłonięta tablica pamiątkowa Leona Kaliwody, na budynku przy ul. Sienkiewicza w Łomży.
– Powstaje Drużyna Weteranów Harcerzy Ziemi Łomżyńskiej im. Leona Kaliwody
1982 r. Zmiany organizacyjne w Chorągwi Łomżyńskiej. Powstaje 7 hufców rejonowych.
Komendantami hufców zostają:
hm Józef Babiel – Łomża Miasto,
hm Janusz Niewiński – Łomża Nadnarwiański,
hm Elżbieta Turowska – Kolno,
hm Zdzisław Muczyński – Grajewo,
pwd Marek Wiński – Ciechanowiec,
hm Regina Osmólska – Wysokie Mazowieckie,
hm Teresa Chrostowska – Zambrów
1984 r. 31 maja – Łomżyńska Chorągiew ZHP otrzymuje imię Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” – uroczyste wręczenie sztandaru.
ŁOMŻA – I Zlot Weteranów – Harcerzy Ziemi Łomżyńskiej. Udział biorą członkowie Drużyny Weteranom im. Leona Kaliwody.
1986 r.- 4 – 15.01. – III Konferencja Sprawozdawczo –Wyborcza Łomżyńskiej Chorągwi ZHP. Zastępcami Komendanta Chorągwi zostają: hm Teresa Chrostowska (Matysiuk) i hm Wojciech Kluczek.
1987 r. Komendantem Łomżyńskiej Chorągwi ZHP zostaje hm Wojciech Kluczek, zastępcami: hm Teresa Matysiuk i hm Józef Babiel.
1988 r. 9-23 lipca Zlot ZHP Grunwald 1988.
Chorągiew Łomżyńską reprezentują:
13 DH im. Powstańców Warszawskich z Wys. Maz.,
61 DH „Roch III” im. T. Kościuszki z Turośli,
38 DH im. Adama Chętnika z Nowogrodu,
14 ŁDH „Baszta” im. Szarych Szeregów z Łomży,
21 DH im. Bohaterów Westerplatte z Klukowa,
45 ŁDH „Grzmot” im. L. Kaliwody z Łomży,
4 ZDH im. A.Małkowskiego z Zambrowa,
4 ZDSH im. Olgi Małkowskiej z Zambrowa,
13 DSH „Wolne Ptaki” z Grajewa.
11 listopada – Obchody 75-lecia Łomżyńskiego Harcerstwa. Uroczysty apel Łomżyńskiej Chorągwi ZHP.
GRAJEWO – 9 maja hufiec w Grajewie otrzymuje imię 9 Pułku Strzelców Konnych.
1989 r. 15 stycznia – IV Konferencja Sprawozdawczo-Wyborcza Łomżyńskiej Chorągwi ZHP – im. SGO „Narew „.
ŁOMŻA- Nadnarwiański – 20 maja hufiec otrzymuje imię Adama Chętnika.
ZAMBRÓW – 30 września hufiec otrzymuje imię 71 Pułku Piechoty.
1991 r. 6 kwietnia – V Zjazd Chorągwi Łomżyńskiej ZHP.
Komendantem Chorągwi zostaje hm Henryk Karwowski HR.
Rozkazem Naczelnika ZHP z dnia 17 grudnia 1991 roku zlikwidowanych zostało wiele dotychczasowych chorągwi, w tym Łomżyńska. Próby nakłonienia Naczelnika do odwołania rozkazu nie powiodły się.
Podczas Rajdu Kurpiowskiego w maju 1992 roku Łomżyńska Chorągiew oficjalnie przestała istnieć.
Hufiec ZHP Ziemi Łomżyńskiej, który powstał z połączenia Hufców Łomża im. Obrońców Wizny i Nadnarwiańskiego, wszedł w skład Mazowieckiej Chorągwi, zaś pozostałe hufce do Chorągwi Białostockiej.
Tabela 2. Stan Łomżyńskiej Chorągwi ZHP im. SGO „Narew” w 1991 r.
| Hufiec | Liczba członków ogółem | W tym: | |||
| Instruktorów | Zuchów | Harcerzy | Harcerzy starszych | ||
| Ciechanowiec | 712 | 40 | 261 | 360 | 51 |
| Grajewo | 1 202 | 81 | 410 | 293 | 118 |
| Kolno | 725 | 42 | 271 | 380 | 32 |
| Łomża -Miasto | 339 | 46 | 79 | 189 | 25 |
| Nadnarwiański | 710 | 33 | 165 | 506 | 6 |
| Wysokie Maz. | 296 | 42 | 50 | 173 | 31 |
| Zambrów | 623 | 45 | 299 | 279 | 0 |
| Ogółem | 4 607 | 329 | 1 535 | 2 480 | 263 |
hm. Dorota Górska
hm. Henryk Karwowski
hm. Krystyna Mieszkowska
hm. Ludwik Żelechowski
POCZET KOMENDANTÓW
ŁOMŻYŃSKICH HUFCÓW HARCERSKICH
| Hufiec męski
| Hufiec żeński |
| Komendant– zastępca | Komendant– zastępca |
| 1 sierpnia 1916 roku łomżyński skauting przystępuje do Polskiej Organizacji Skautowej | |
| 1916 – 1918 Juliusz Kleindienst | 1916 – VIII.1918 r. Zofia Grzymkowska |
| do 5.X.1919 r. Janina Ramotowska | |
| .11.1918 – 09.1919Czesław Jankowski 1919 – 09.1921 Hipolit Jaworowski przyboczny Edward Kleindienst sekretarz Franciszek Piaścik | 7.XII.1919 – 1921Stanisława Dziewanowska przyboczna i sekretarz hufca Janina Ramotowska Od VIII.1918 przewodnicząca Rady Hufca Maryla Żbikowska |
| 1922/23 Stefan Woyczyńskiz-ca Wiesław Dzwonkowski Przyboczny Edward Kliendienst Sekretarz Tadeusz Bargielski | 1921 r. Natalia JawdyńskaZastępczyni Janina Ramotowska Sekretarz Zofia Niedziałkowski Skarbnik Irena Kaliszewska |
| 1923/1924 Tadeusz Walichz-ca Erwin Dąbrowski Przyboczny Tadeusz Bargielski Sekretarz Piotr Gliński | 1924 Natalia JawdyńskaSekretarz Julia Sokolikówna Skarbnik Alina Gapówna |
| 1924 komendant Stefan Woyczyńskiz-ca Wiesław Dzwonkowski, Erwin Dąbrowski Przyboczny Julian Ramotowski, Wacław Bielawski Sekretarz Piotr Gliński Skarbnik Jerzy Kurcjusz | 1927 Janina Rudawska(Wysłouch) |
| 1929 – 09.1929Leonard Mokicz | 1929 – 1933 Zofia Mogielnicka |
| 09.1929 – 1935 Stefan Woyczyński | 1933 – 1934 Nadzieja Worobiew |
| 09.1935 – 09.1939Czesław Zieliński | 1934 – IX.1939 Maryla Bernhand |
| 09.1939 – 1940 hm. Jan Majewski | Celestyna Orlikowska |
| 1.07.45 – 15.09.45Witold Czerniawski | |
| 1946 – Roman Rakowski | |
| 1945 – 1946 Ryszard Wróblewski | 05.1945 -1946 Janina Kępińska |
| 1947 – 1948- ks. Bolesław Dobkowski1948 -1949 Kazimierz Kuleszczyk | 1947 -1949 Hanna Polakowska |
| W dniu 2 marca 1949 następuje połączenie męskich i żeńskich hufców w Łomży | |
| 2.03.1949 Kazimierz Kuleszczykz-ca Hanna Polakowska | |
| Antoni Ostrowski | |
| 1950 – 1951 Władysław Juszkiewicz | |
| 1951 – 1956 Stefan Siwik | |
| 1956 – 10.01.1957hm. Tadeusz Linda | |
| 1957 – 1958 hm. Antoni Bęćko | hm. Stanisław Bajko (Hufiec powiatowy) |
| 25.10.59 – 2.11.60hm. Zbigniew Kamionowski | |
| 2.11.60 – 11.03.61hm. Sylweriusz Załęski | |
| 11.03.61 – 20.02.62hm. Henryk Zieliński | |
| 1 stycznia 1973 roku powstają hufce gminne i gminne związki drużyn | |
| 20.02.62 – 31.03.72hm. Ryszard Goździewski 26.09.1974 Hufiec Łomża – miasto otrzymuje sztandar i imię „Obrońców Wizny” | |
| 31.03.72 hm. Elżbieta Szrajer1974 – 28.02.75 – hm. Marian Knopkiewicz – hm. Jerzy Cichowicz | |
| 1 czerwca 1975 roku powstała Łomżyńska Chorągiew ZHP | |
| 15.08.75 – 2.09.81hm. Teresa Niklewicz – hm. Krystyna Lipińska – hm. Irena Mleczek | |
| W 1982 roku powstał Hufiec Łomża – Miasto i Hufiec Nadnarwiański | |
| Hufiec Łomża Miasto | Hufiec Nadnarwiański |
| 2.09.1981 – 1.02.87hm. Józef Babiel – pwd. Urszula Skorupska – pwd. Wojciech Michalak | 1982 -3.05.1888hm. Janusz Niewiński |
| 1.02.87 – 17.11.87phm. Elżbieta Fabiszewska – Szleszyńska | |
| 17.11.87 – 20.01.88po. hm. Henryk F. Karwowski HR – pwd. Barbara Kurak | |
| 25.11.88 – 30.08.89hm. Krzysztof Borawski – pwd. Barbara Kurak | 20 maja 1989 roku Hufiec Nadnarwiański otrzymuje sztandar i imię Adama Chętnika3.05.88 – 31.12.91 phm. Sławomir Bączek –z-ca hm. Janusz Chludziński 18.03.91 – 16.12.91 członek phm. Marek Sejmej |
| 30.08.89 – 6.03.91hm. Elżbieta Tabędzka (Prószyńska) – phm. Mieczysław Janiszewski | |
| 6.03.91 – 31.12.91phm. Sławomir Kaczyński | |
| 16.12.1991 roku Hufiec ZHP Ziemi Łomżyńskiej – Chorągiew Mazowiecka z siedzibą w Płocku | |
| 14.03.92 – 23.10.93 pwd. Maciej Narzewski | |
| 23.10.93 – 21.10.95phm. Mieczysław Brzozowski – komendant pwd. Paweł Petkowski – z-ca ds. kwaterm phm. Sławomir Kaczyński – instr. ds. programowych i instruktorskich phm. Elżbieta Tabędzka – instr. ds. programowych i instruktorskich phm. Elżbieta Szleszyńska – kier. referatu starszoharcerskiego pwd. Jan Górski – kier. referatu harcerskiego pwd. Krzysztof Kozicki – kier. referatu ds. drużyn wiejskich pwd. Mirosław Walczyk – kier. referatu ds. drużyn specjalnościowych pwd. Anita Flejter – instruktor ds. ofensywy zuchowej phm. Andrzej Godlewski – duszpasterz harcerek i harcerzy | |
| 21.10.95 – 13.05.1996phm. Janusz Jastrzębski – komendant (13.05 – 16.12.1996 pełnomocnik KCh ds. Hufca Łomża – Jolanta Bączek) hm. Henryk Karwowski – z-ca komendanta phm. Mieczysław Brzozowski – kier. ref. ds. drużyn miejskich hm Teresa Matysiuk Adam Marek Frączek – kier. referatu ds. drużyn wiejskich pwd. Konrad Flejter – kier. referatu starszoharcerskiego Urszula Smorszczewska – instruktor ds. ofensywy zuchowej | |
| 7.12.96 – 27.09.97phm. Jolanta Maria Bączek – komendantka pwd. Adam Marek Frączek – z-ca komendanta phm. Elżbieta Mierzejewska – referat drużyn harcerskich oraz wiejskich phm. Urszula Smorszczewska phm. Mirosław Walczyk – referat starszoharcerski | |
| 20.09.97 – 18.09.99 phm. Jan Górskiphm. Sławomir Bączek – z-ca komendanta Adam Marek Frączek pwd. Anna Wądołowska phm. Marcin Chludziński | |
| 01.01.1998 r. przeniesienie Hufca Ziemi Łomżyńskiej do Chorągwi ZHP w Białymstoku | |
| 18.09.99 – styczeń 2003phm. Dorota Górska – komendantka hm. Henryk Karwowski – z-ca ds. programowych (do 19.09.2002) phm. Sławomir Bączek – z-ca ds. organizacyjnych phm. Adam Marek Frączek – ref. ds. drużyn wiejskich phm. Tomasz Nidzgorski – ref. harcerski phm. Mirosław Walczyk – zespół kwatermistrzowski Mirosława Gutowska – członek KH phm. Tomasz Kowalewski – członek KH pwd. Małgorzata Kosiorek – członek KH (od 19.09.2002)
| |
| 01.2003 – 04.10.2003pwd. Małgorzata Kosiorek – Soboń – komendantka
| |
| 04.10.2003 – 01.08.2004 phm. Michał Truszkowski – komendant (do 29.07.2005 r. -odwołany rozkazem KCH L. 8/2004 z dnia 02.08.2004 r – z powodu poboru do wojska. pwd. Adam Ulatowski – z-ca komendanta ds. programowych phm. Adam Marek Frączek – skarbnik phm. Małgorzata Kosiorek – członek komendy do kwietnia 2004 r., na jej miejsce powołano hm. Dorotę Górską Ewa Sawicka – członek komendy | |
| 01.08.2004 – 09.11.2004 phm. Jan Górski – pełniący obowiązki Komendanta Hufca phm. Adam Marek Frączek – skarbnik hm. Dorota Górska – członek komendy ds. kształcenia pwd. Adam Ulatowski – z-ca komendanta ds. programowych do 27.09.2004 r., odwołany rozkazem L7/2004 z powodu wstąpienia do nowicjatu pwd. Michał Krupa – członek KH od 09.11.2004 Ewa Sawicka – członek komendy | |
| 09.11.2004 – 24.04.2004 phm. Jan Górski – pełniący obowiązki Komendanta Hufca phm. Adam Marek Frączek – skarbnik hm. Dorota Górska – członek komendy ds. kształcenia pwd. Michał Krupa – z-ca komendanta ds. programowych i informacji Ewa Sawicka – członkini komendy | |
| 24.04.2004 – 24.11.2007hm. Dorota Górska – komendantka hufca phm. Tomasz Nidzgorski – z-ca komendanta ds. programowych oraz kształcenia (od 12.X.2006) członek komendy hufca phm. Adam Frączek – skarbnik phm. Mariusz Patalan – instruktor ds. promocji i informacji (do 25 .VII.2006) pwd. Janusz Sadowski – instruktor wspierający realizacje programu w terenie (do 17.III.2006) phm. Ryszard Nawrocki – instruktor wspierający realizację programu (od 17.III.2006) phm. Sandra Znoińska – instruktorka programowa (od 25 VII.2006), a od 12.X.2006 z-ca ds. programowych oraz kształcenia | |
| 24.11.2007 r.hm. Dorota Górska – komendantka hufca phm. Krzysztof Kozicki – z-ca komendanta ds. programowych phm. Adam Frączek – skarbnik phm. Tomasz Nidzgorski – czł. KH ds. kształcenia (do II.2008) pwd. Małgorzata Modzelewska – czł. KH ds. drużyn, namiestn. zuchowo – harcerska pwd. Zbigniew Dobkowski – czł KH (od II. 2008) | |
2 comments
Początki mojej drogi do ZHP (1)Z harcerstwem, a właściwie z harcerzami zetknąłem się po raz pierwszy 1947 r., gdy zostałem uczniem pierwszej klasy w ośmioklasowej wtedy Publicznej Szkole Powszechnej nr 6 im. Królowej Jadwigi w Łomży, którą dalej nazywam „szóstką”. We wrześniu 1947 r. w szóstce uczyło się na trzy zmiany ponad 1000 młodzieży, często w dość zróżnicowanym wieku. Starsi uczniowie z szóstki: Kazimierz Chróścielewski z Olsztyna i Janusza Wszeborowskiego z Kanady poinformowali mnie niedawno, że byli harcerzami II MDH im. księcia Józefa Poniatowskiego w Łomży. Jej drużynowym był Waldemar Sołtys, uczeń ówczesnego Liceum Przemysłu Drzewnego. Podziwiałem ich przemarsze ulicami Łomży z okazji świąt państwowych i religijnych. Na ich czele dziarskim krokiem szedł w sutannie i w czapce harcerskiej ksiądz prefekt Bolesław Dobkowski. Kilka lat później dowiedziałem się, że śp. ksiądz prefekt Bolesław Dobkowski był w latach 1947 – 1948 komendantem Hufca Harcerzy w Łomży. Mieszkałem przy ul. Dwornej nr 15 (obecnie 37) niemal naprzeciwko szóstki. Niedaleko, na rogu ulicy Szkolnej, mieszkał młodszy kolega Andrzej (Jędrek) Bender. Jego starszy brat Ryszard Bender był harcerzem w I MDH im. Tadeusza Kościuszki, działającej przy Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym w Łomży. O jego drodze od ZHP i działalności w jego szeregach dowiedziałam się dopiero w 2003 r., gdy przeczytałem wspomnienia Ryszarda Bendera: Moja droga do harcerstwa w Łomży ( Zeszyty Łomżyńskie nr 4/20/2003). Oto fragment tych wspomnień: :
„W Łomży gdzieś w końcu września (1948) , udaliśmy się w kilka osób z paru drużyn, w ścisłej tajemnicy, do ks. bpa Łukomskiego, na którego ręce dwa lata wcześniej składaliśmy przyrzeczenie harcerskie, z prośbą o radę, co dalej czynić w skomplikowanej, trudnej dla harcerstwa sytuacji politycznej. Zaskoczyła, a nawet zaszokowała nas, jego reakcja. Nie wdawał się w dyskurs, oświadczył nam natomiast wprost: proszę was, nie zjawiajcie się już więcej u mnie. I dodał, nie o mnie chodzi, ale o was, możecie mieć nieprzyjemności z tej racji, że mnie odwiedzacie. Zapytaliśmy: do kogo Ekscelencjo mamy się zwracać o rady? On odrzekł, ku naszemu zdziwieniu, pytajcie, gdy będziecie w potrzebie, pytajcie prof. Włodzimierza. Fedyszyna. Pamiętam, że niemal przerażony zawołałem: przecież to wolnomyśliciel, widziałem jak kupował w kiosku „Myśl Wolną”. Bp Łukomski spokojnie raz jeszcze powiedział: do pana prof. Fedyszyna się zwracajcie, to prawy człowiek. Biskup nas pobłogosławił i opuściliśmy jego rezydencję. Czy ktoś z nas za radą ks. bpa Łukomskiego spotykał się z p. Fedyszynem? Nie wiem. Ja nie miałem odwagi, nie uczyniłem tego, mimo że niejednokrotnie przechodziliśmy obok siebie… Już od wiosny 1948 r. trwały w hufcu łomżyńskim przygotowania do poświęcenia sztandaru hufca, pięknie uszytego, wyhaftowanego. Wygrawerowane były tzw. gwoździe z nazwiskami szacownych osób z Łomży i spoza naszego miasta. Uroczystość pod wpływem nacisków politycznych była odwlekana. Przełożona została ostatecznie na dzień 24 października 1948 r. Niestety, do poświęcenia nie doszło. Władze hufca uległy presji politycznej. Gotowy już sztandar, w obawie przed zniszczeniem, ukryty został w pomieszczeniach Kurii Diecezjalnej. Przed paru laty sztandar został tam odnaleziony i przejęty przez łomżyńskich harcerzy, miejmy nadzieję, że już na trwałe…”
W pierwszych klasach niemal wszyscy uczniowie to sześcioletnie dzieciaki. Z tego powodu najwcześniej starać się mogliśmy o wstąpienie do gromady zuchów dopiero w drugim półroczu w drugiej klasie. Ale o tym, już w nowym roku. Korzystając z okazji życzę wszystkim : Gwiazdki najjaśniejszej i choinki najpiękniejszej, prezentów wymarzonych, Świąt Bożego Narodzenia mile spędzonych, karnawału szalonego i całego 2013 roku bardzo udanego! Sieradz, 18 grudzień 2012 r. Z harcerskim CZUWAJ – Adam Sobolewski
Początki mojej drogi do harcerstwa zaczęły się w latach, kiedy toczył się ustalony przez KC PPR proces likwidacji Związku Harcerstwa Polskiego. Warto przypomnieć dokumenty z tego okresu, gdyż lata 1947 – 1950 w historii ZHP przedstawiane są zwykle w formie kalendarium, chyba dlatego że w archiwach stosunkowo mało dokumentów się zachowało. Ponadto, niektóre z nich są nadal mało znane pomimo rozwijającej się sieci internetowej. Wśród ważniejszych dokumentów wymieć należy:
1. Tajną instrukcję nr 010 generała brygady Jerzego Zarzyckiego – Szefa Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego o opiece aparatu polityczno – wychowawczego WP nad obozami młodzieży szkolnej i obozami harcerskim. Instrukcja ta wydano zaledwie w 20 egzemplarzach 28 czerwca 1947 r. (Krzysztof Persak: Komuniści Wobec harcerstwa 1944 – 1950 r., Instytut Studiów Politycznych PAN, 1998 r., str. 78 – 81).
2. Wytyczne kampanii ideologicznej o przebudowę harcerstwa ( listopad – grudzień 1947 r.) opracowane przez członków frakcji pepeerowskiej w naczelnych władzach Związku Harcerstwa, zmierzające do likwidacji historycznej tradycji skautingu i harcerstwa. ( Krzysztof Persak, opracowanie cytowane str. 115 – 121).
3. Projekt Sekretarza Generalnego ZHP Pelagii Lewińskiej z 29 października 1948 r. o reorganizacji Związku Harcerstwa Polskiego, przeznaczony dla Sekretarza KC PPR Bolesława Bieruta. ( Krzysztof Persak, opracowanie cytowane str. 125 – 134).
4. Rezolucję komendantek i komendantów chorągwi ZHP z 20 grudnia 1948 r.: My, jako instruktorzy, wychowawcy najmłodszego pokolenia budującego socjalistyczną Polskę, zrywamy ze wszystkimi pozostałościami wychowania skautowego i harcerskiego, które są odbiciem ustroju kapitalistycznego i chcemy nową robotę harcerską oprzeć na zasadach wychowania socjalistycznego ( Krzysztof Persak, opracowanie cytowane str. 135).
5. Referat Janusza Zarzyckiego – Przewodniczącego Zarządu Głównego Związku Młodzieży Polskiej (ZMP) wygłoszony 10 stycznia 1949 r. na III Plenum ZG ZMP ” ZMP w walce o harcerstwo” kończący się dwa znamiennymi zdaniami : Najlepsi aktywiści z naszego aparatu pójdą do ZHP, bo postawienie Harcerstwa na drogę demokratycznego rozwoju to najbardziej odpowiedzialne zadanie ZMP. Walka o harcerstwo, o nowe ludowe harcerstwo, o nasze harcerstwo – to sztandarowe zadanie Związku Młodzieży Polskiej na 1949 r. ( Krzysztof Persak, opracowanie cytowane str. 136 – 158).
6. Referat z 28 stycznia 1949 r. Sekretarza Generalnego ZHP Pelagii Lewińskiej (byłej pracownicy Wydziału Propagandy KC PPR) „Problemy przebudowy harcerstwa” poddający tzw. miażdżącej krytyce ideologię i metodę skautingu i harcerstwa. Chociaż referat ten opublikowano później w formie broszury pt. „Walka o nowe harcerstwo” nie mogę go odnaleźć w sieci internetowej.