Poczet znakomitości łomżyńskich
Jan Szembek Starosta Łomżyński
“Annus 1831
8 Kwietnia kupiski JWIMP Jan na Słupowie Szębek kanclerz W koronny Łożeński [Łomżyński] Grudziądzki kapinowski Lubaczewski Starosta tego kościoła [łomżyńskiego] Dobrodziej Ciało iego stało tu niedziel 8 wkaplicy w Warszawie w kollegiacie pochowany. Jura parochiali a ultro. Złote 1000″
[tekst łaciński: Prawa poza parafialne, to znaczy, że nie należał do łomżyńskiej parafii] [Pochowany został w katedrze warszawskiej. Obecnie Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie] [JWPIMP – Jaśnie Wielmożny Imć Pan]
Akt zgonu starosty w Kupiskach par. łomżyńskiej
Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Łomży, sygnatura 5/514/0/-/68, księga zgonów.
Pisownia oryginalna. W nawiasach kwadratowych objaśnienia.
Miejsce przechowywania ksiąg: Archiwum Państwowe w Białymstoku Oddział w Łomży, 18-400 Łomża, ul. Al. Legionów 36
Jan Sebastian Szembek herbu Szembek Syn Franciszka, brat prymasów Stanisława i Krzysztofa – kanclerz wielki koronny w 1712 roku, wielkorządca krakowski w 1709 roku, podkanclerzy koronny w 1702 roku, referendarz koronny w latach 1699–1702, starosta biecki w latach 1695–1706, starosta grudziądzki, lubaczowski, różański, starostą łomżyńskim został w 1706 roku, wielkorządca krakowski w latach 1706-1709, administrator żup krakowskich w 1703 roku.
Fundator Kolegium Jezuickiego w Łomży. /1
Kanclerz wielki koronny to urzędnik kierujący kancelarią królewską Korony Królestwa Polskiego i odpowiadający za politykę zagraniczną Królestwa Polskiego. Był pierwszym urzędnikiem państwa dbającym o praworządność i pilnującym by król przestrzegał praw i zachowywał pacta conventa [odpowiednik konstytucji]. Przewodził także sądowi królewskiemu.
Urząd istniał do końca Rzeczypospolitej (do trzeciego rozbioru w 1795 roku). 2/
Jan Sebastian Szembek jest wymieniony w “Dykcyonarzu biograficznym powszechnym, czyli Krótkim wspomnieniu żywotów ludzi wsławionych cnotą, mądrością przemysłem, męstwem, wynalazkami, błędami. Od początku świata do najnowszych czasów.” Wydanym w Warszawie w 1851 r.:
“Szembek Jan, kanclerz wielki koronny, brat Stanisława, arcybiskupa gnieźnieńskiego. Są drukowane jego kazania polskie i niemieckie i krótkie zebranie nauki chrześcijańskiej.”
Byłoby naturalne i pożytecznie, żeby I Liceum Ogólnokształcące będące spuścizną i kontynuacją Kolegium nosiło imię swego wielkiego fundatora, a wiszący w godnym miejscu jego portret był inspiracją w nauce i pracy, podkreślając wiekowe tradycje zasłużonej dla miasta i Kraju szkoły. Rewitalizacja starówki Łomży ma na celu ukazanie długiej historii miasta. Podkreśleniem tego i ukazaniem szerokich historycznych więzi Łomży z życiem Rzeczypospolitej byłaby ogólnie dostępna (np. foyer Ratusza) galeria portretów ludzi zasłużonych dla miasta i Kraju, mających związki z miastem. Jesteśmy to winni im i przyszłym pokoleniom, a zwiedzanie galerii mogłoby być stałym punktem zwiedzania miasta i budowało by pożądany obraz Łomży.
Osobami otwierającymi galerię byliby, naturalnie, fundator miasta ks. Janusz I i Jan Bacz, organizator oraz pierwszy wójt Łomży na prawach miasta.
Poczet zasłużonych może być stworzony w ramach mecenatu Miasta dla artystów łomżyńskich i nie tylko.
Takie inicjatywy to duży kapitał dla Łomży.
Materiał przygotował Krzysztof Świątkowski.
Przypisy
1. [https://www.wikiwand.com/pl/Jan_Sebastian_Szembek]
2. https://www.wikiwand.com/pl/Kanclerz_wielki_koronny
3.Portret: Attributed to Ádám Mányoki / CC BY-SA (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)
