Kalendarium łomżyńskie_4 czerwiec 1989r

Z kalendarium łomżyńskiego:

4 czerwiec 1989 r – pierwsza tura wyborów do Sejmu i Senatu, w wyniku których wybrano z terenu województwa łomżyńskiego dwóch posłów: Ryszarda Kraszewskiego i Marka Rutkowskiego oraz dwóch senatorów: Lecha Kozioła i Ryszarda Reiffa.

                                                                                   Kontekst historyczny:

Data 4 czerwca 1989r uznawana bywa dość powszechnie we współczesnej polskiej historiografii za początek okresu niepodległej III RP i symboliczny koniec „epoki” PRL. W efekcie zapoczątkowanych przemian demokratycznych grudniowa nowela konstytucyjna całkowicie zmieniła treść pierwszego rozdziału konstytucji, w tym nazwę państwa na „Rzeczpospolitą Polską”, usunięto również artykuły dotyczące kierowniczej roli partii i przyjaźni ze Związkiem Radzieckim oraz zmieniono godło.
Przeprowadzone 4 czerwca 1989r częściowo wolne wybory do Sejmu i w pełni wolne wybory do Senatu były rezultatem porozumienia zawartego pomiędzy władzą komunistyczną a przedstawicielami części opozycji i Kościoła podczas obrad Okrągłego Stołu. Ustalenia zawarte wówczas w sprawie wyborów parlamentarnych były jednorazowe, a kolejne wybory miały być przeprowadzone według zasad całkowicie demokratycznych. W myśl zawartej umowy ustalono, że wszystkie miejsca w Senacie oraz 35 proc. miejsc w Sejmie obsadzonych będzie w wyniku wolnej gry wyborczej, natomiast pozostałe 65 proc. posłów zostanie wybranych spośród kandydatów wskazanych przez PZPR, SD i ZSL współpracujących w Patriotycznym Ruchu Odrodzenia Narodowego (w tym 35 kandydatów z listy krajowej).
W dniu 7. kwietnia 1989 r. ówczesny Sejm uchwalił “Ustawę o zmianie Konstytucji PRL”, wprowadzającą m.in. zapisy o Senacie, o urzędzie Prezydenta oraz o ordynacjach wyborczych do Sejmu i Senatu, a 13. kwietnia Rada Państwa wyznaczyła termin wyborów na 4 czerwca 1989 r. Kilka dni później, zgodnie z ustaleniami Okrągłego Stołu, nastąpiła legalizacja NSZZ “Solidarność” (17 kwietnia 1989r.) i NSZZ Rolników Indywidualnych “Solidarność” (20 kwietnia 1989r.).
W niedzielę, 4 czerwca 1989 r. odbyły się wybory do Sejmu i Senatu. Wzięło w nich udział 62 proc. uprawnionych do głosowania. W wyborach do Senatu kandydaci Komitetu Obywatelskiego “Solidarność” uzyskali 92 mandaty ze 100 możliwych do zdobycia, strona koalicyjna ani jednego. Z kolei w wyborach do Sejmu przedstawiciele KO „Solidarność” zdobyli 160 ze 161 możliwych do zdobycia miejsc. Kandydaci koalicji rządowej z 299 przysługujących im mandatów uzyskali zaledwie 3 /reszta nie przekroczyła progu 50 proc/. Natomiast na 35. kandydatów z listy krajowej, na której znajdowali się czołowi przedstawiciele koalicji rządowej zostali wybrani jedynie 2. kandydaci, a 33 mandaty poselskie pozostały na niej nieobsadzone. Wszystkie nieobjęte mandaty zostały obsadzone dopiero w dniu 18 czerwca 1989r., w dodatkowo zarządzonej turze wyborów.
Okręg wyborczy w wyborach do sejmu i senatu oznaczony nr 59, obejmował cały obszar województwa łomżyńskiego tj. teren powiatów: grajewskiego, kolneńskiego, łomżyńskiego, wysoko-mazowieckiego i zambrowskiego. Do objęcia z okręgu wyborczego nr 59 zostały wyznaczone 2 mandaty do senatu oraz 4 mandaty do sejmu o nr: 227-230, z których przydzielono: 1 mandat dla PZPR, 1 mandat dla ZSL i 2 mandaty dla kandydatów bezpartyjnych. Siedzibą okręgowej komisji wyborczej była Łomża.
W I turze wyborów wybrano z ziemi łomżyńskiej:
– na Senatorów:
Lecha Kozioła:   100 980 głosów, 73,78 proc. głosów ważnych
Ryszarda Reiffa: 96 219  głosów, 70,30 proc. głosów ważnych
– na Posłów:
Ryszarda Kraszewskiego: 99 215 głosów, 73,83 proc. głosów ważnych
Marka Rutkowskiego:       95 215 głosów, 74,36 proc. głosów ważnych

Obaj senatorowie wybrani z ziemi łomżyńskiej jako członkowie senackiej Komisji Konstytucyjnej, brali następnie udział w opracowaniu projektu zmian ustrojowych kończących byt prawny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.