Kapitan Władysław Raginis

Pod Wizną polską obroną dowodził utalentowany kapitan Wojska Polskiego, przed wojną specjalizujący się w oddziałem karabinów maszynowych. W 1939 roku na czele 720 żołnierzy przez trzy dni powstrzymywał 42-tysięczny pancerny korpus gen. Heinza Guderiana.  Bohater spod Wizny urodził się 27 czerwca 1908 roku w Dyneburgu (Dźwińsku) w Łatgalii. Na terenach obecnie należących do Łotwy spędził najmłodsze lata. Wychowywał się w patriotycznej rodzinie. Naukę podjął w Wilnie. W 1927 roku ukończył tamtejsze gimnazjum i zdał maturę. Władysław Raginis od młodości interesował się wojskowością i właśnie służbie wojskowej poświęcił swą karierę. W 1927 roku wstąpił od Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie koło Ostrowii Mazowieckiej. W tej szkole, mieszczącej się w dawnych rosyjskich koszarach, przyszły bohater spod Wizny zbierał pierwsze wojskowe szlify i uczył się podstaw taktyki, do której – jak pokazało życie – miał duży talent. Młodych podchorążych zakwaterowano w dawnych koszarach rosyjskich. Większość wykładów początkowo prowadził porucznik Karol Wotruba.

Raginis był raczej zwykły uczniem. Nie wyróżniał się i nie kolekcjonował pochwał, ani nie należał do tych, którym udzielano nagan. Koledzy z okresu międzywojennego najczęściej wspaniali jego kresowy akcent i patriotyczną postawę, którą krzewiono w jego rodzinnym domu. Edukację w Szkole Podchorążych Piechoty zakończył w 1928 roku, zajmując 133 miejsce na 345 absolwentów. Odbył następnie krótką praktykę wojskową i w tym samym roku rozpoczął naukę w Oficerskiej Szkole Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. Szkołę tę ukończył 15 lipca 1930 roku w stopniu podporucznika z 38 lokatą na 234 kończących szkołę. Tak rozpoczęła się jego zawodowa kariera w Wojsku Polskim. W latach trzydziestych pełnił służbę w 76. pułku piechoty w Grodnie, na stanowisku dowódcy plutonu. Następnie został dowódcą kompanii ciężkich karabinów maszynowych. W roku 1934 dostał awans na stanowisko porucznika, co w dużym stopniu było wyróżnieniem jego ponadprzeciętnych zdolności dowódczych i talentu taktycznego. Zauważone przez wyższych rangą oficerów zdolności dydaktyczno – wychowawcze Raginisa spowodowały przesunięcie go na stanowisko instruktora-wykładowcy w Szkole Podchorążych. W roku 1939 otrzymał, w formie wyróżnienia, przydział do Korpusu Ochrony Pogranicza, na stanowisko dowódcy 3 kompanii batalionu ciężkich karabinów maszynowych w obozie warownym „Sarny”. Na dalekich rubieżach Polesia, przy najdalej na wschód wysuniętym fragmencie przedwojennej granicy Polsko – sowieckiej, Władysław Raginis został podkomendnym ppłk. Nikodema Sulika. Tym samym trafił do jednego z ważniejszych oddziałów Korpusu Ochrony Pogranicza w II RP, a jego ówczesny dowódca przeszedł długi szlak bojowy, niewolę i tułaczkę na wschodzie, by w końcu u boku gen. Władysława Andersa walczyć pod Monte Cassino.

24 lipca 1939 roku Raginis (już w stopniu kapitana) otrzymał rozkaz przejścia z dowodzoną przez siebie kompanią na odcinek obrony „Wizna”, w celu obsadzenia schronów bojowych. Odcinek ten, dowodzony przez majora Jakuba Folera, był fragmentem linii obronnej, Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”, generała Czesława Młot-Fijałkowskiego, na rzekach Narwi i Biebrzy osłaniającej prawe skrzydło polskiego ugrupowania. Awans Raginisa do stopnia kapitana zbiegł się z przygotowaniami do obrony Polski w 1939 roku. 24 lipca dowodzona przez niego kompania otrzymała rozkaz przygotowania się do udziału w obronie północnej Polski. W ostatnich dniach sierpnia padł rozkaz obsadzenia umocnień i schronów bojowych na odcinku obronnym Wizna – Osowiec. 2 września okazało się, że cały odcinek umocniony Wizna, będzie obsadzony jedynie przez żołnierzy kpt. Raginisa, praktycznie pozbawionych uzbrojenia przeciwpancernego i moździerzy. Bohater spod Wizny Władysław Raginis, wspominany przez kolegów z ławy szkolnej jako: cichy, skromny, szczupły i nieśmiały, drobny blondynek z kresowym akcentem, we wrześniu 1939 roku stanął przed arcytrudnym wyzwaniem. Miał utrzymać 9-kilometrowy odcinek obronny pod Wizną do czasu nadejścia odsieczy z Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”, dowodzonej przez gen. Czesława Młot – Fijakowkiego.

Pod Wizną część bunkrów nie była uzbrojona zgodnie ze sztabowymi założeniami. Niektóre schrony nie posiadały kopuł strzelniczych, wentylacji lub nie zdążono w nich zakończyć prac wykończeniowych. Niedostateczne wyposażenie polskiej obrony w sprzęt przeciwpancerny, umożliwiało niemieckim czołgom przedzieranie się między umocnieniami. W efekcie zmasowanego ostrzału, nalotów Luftwaffe i ognia na wprost z bliskiej odległości prowadzonego z działek czołgowych, zmotoryzowane oddziały wroga zdołały sforsować trzęsawiska, rowy i umocnienia, wychodząc za linie obrony i okrążając polskich żołnierzy. W decydującej fazie starcia pod Wizną Niemcy wykorzystali braki polskiej obrony (przede wszystkim w cięższym uzbrojeniu i wsparciu artyleryjskim) i sukcesywnie niszczyli kolejne schrony, szturmując je pojedynczo lub wysadzając w powietrze. 10 września Niemcy zdobyli lub zlikwidowali większość polskich stanowisk obronnych i podeszli pod Górę Strękową, na której usytuowany był bunkier kpt. Władysława Raginisa, dotychczas niezwykle sprawnie dowodzącego polskimi liniami. W południe 10 Września ciężko ranny polski dowódca polecił ostatnim obrońcom złożyć broń lub przebijać się za pozycje wroga. Był niezłomnym obrońcą Polski, który dochował wierności żołnierskiej przysiędze, w której przyrzekł, iż nie opuści żywy bronionych pozycji. Pomimo groźby, obrona ostatniego punktu oporu – bunkra dowodzenia na Górze Strękowe – trwała nadal, aż do wyczerpania się zapasów amunicji. Wówczas Raginis, około godziny 12 w południe 10 września, rozkazał swoim żołnierzom złożyć broń i oddać się do niewoli. Następnie, ciężko ranny, dopełnił słów złożonej przysięgi – pozostał na stanowisku dowodzenia i popełnił samobójstwo rozrywając się granatem.

W Wiźnie po wojnie umieszczono tablicę z napisem: Przechodniu, powiedz Ojczyźnie, żeśmy walczyli do końca, spełniając swój obowiązek. Rodzina kpt. Raginisa została oficjalnie powiadomiona o jego śmierci pod Wizną dopiero po 3 latach – w 1943 Maria Morawska, siostra kapitana, otrzymała zawiadomienie poprzez PCK z określeniem, że Władysław Raginis służył w Korpusie Ochrony Pogranicza. Za walkę pod Wizną 13 maja 1970 kapitan został pośmiertnie odznaczony Złotym Krzyżem Virtuti Militari, zaś 6 września – Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Opracowano na podstawie:

www.polskieradio.pl/historia
www.oiowiec.republika.pl
wikipedia.org