Od redakcji:
W redakcyjnym cyklu “Był taki dzień …”, przedrukowujemy za zgodą autora, treść postu zamieszczonego na profilu FB administrowanym przez Muzeum Północno-Mazowieckie w Łomży.
18 Kwiecień
Rok
1791 – Łomża na podstawie ustawy sejmowej została miastem wolnym – zaliczona do większych miast miała prawo wyboru prezydenta
24 listopada 1789 roku z inicjatywy magistratu Warszawy i pod przewodnictwem prezydenta Warszawy Jana Dekerta, miasta królewskie zjednoczyły swoje wysiłki celu poprawy bytu mieszczan. Uchwalono „Akt zjednoczenia miast”, który w dniu 27 listopada 1789 roku podpisało 294 delegatów ze stu czterdziestu jeden miast królewskich. Pod aktem widnieją także podpisy ówczesnego Burmistrza Łomży Szymona Rynkiewicza oraz 2 rajców miejskich. W trakcie obrad Sejmu Wielkiego, od kwietnia do czerwca 1791 roku sejm wydał 4 ustawy o miastach. W dniu 18 kwietnia 1791 roku przyjęto ustawę pod nazwą „Miasta nasze królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej” zwaną prawem o miastach królewskich. Miasta lokowane na obszarach należących do króla nosiły miano królewskich, obok miast prywatnych czy biskupich. Podstawowa różnica polegała na tym, że mieszczanie w miastach królewskich cieszyli się większą swobodą niż w pozostałych. Mieszkańcy mogli składać skargi i dezyderaty przed lustratorami starostw w przypadku konfliktu ze starostą, czego pozbawieni byli mieszkańcy miast prywatnych. W lustracji starostwa łomżyńskiego z 24 sierpnia 1789 roku, podpisanej, przez burmistrza Szymona Rynkiewicza, zawarte są skargi łomżyńskich mieszczan m.in. skarżyli się oni na duchownych z kościoła farnego, którzy w wybudowanej przez miasto szkole urządzili karczmę.
Prawo o miastach, dotyczyło w praktyce 141 miast królewskich, w tym także Łomży i rozszerzyło znacznie przywileje mieszczaństwa. List okólny w tej sprawie wydany przez króla Stanisława Augusta w dniu 16 sierpnia 1791 roku, rozesłany został po Rzeczypospolitej 26 sierpnia z podpisem Hugo Kołłątaja jako podkanclerzego koronnego. Zniesione zostały wszelkie jurydyki (obszary, które były prywatną własnością szlachcica, magnata, kościoła, do tej pory nie podlegały władzy miejskiej i prawu miejskiemu), a miasta uwolniono od sądownictwa starościńskiego. Mieszczan podzielono na dwie kategorie: posesjonatów i nieposesjonatów. Posesjonatom czyli właścicielom nieruchomości zostały przyznane przywileje dotąd typowo szlacheckie. W zależności od liczby posesjonatów i nieposesjonatów wyodrębniono dwie grupy miast: miasta większe – podzielone na cyrkuły i miasta mniejsze – nie podzielone na cyrkuły. Wprowadzono zgromadzenia ludowe, skupiające po ok. 500 obywateli. Obszar, który taka liczba mieszczan zamieszkiwała tworzył cyrkuł. W miastach wielocyrkułowych wcześniej wybrani gminni tworzyli zgromadzenie, które wybierało zarząd miasta: prezydenta, wiceprezydenta i radnych w liczbie zależnej od liczby cyrkułów. W 1791 roku w Łomży było 190 domów – w tym 166 drewnianych i 24 murowane oraz 1104 mieszkańców. Pomimo dużych zniszczeń i nie spełniania wszystkich warunków Łomża została zaliczona do miast większych, miała zatem prezydenta, którym w 1791 roku został dotychczasowy burmistrz Szymon Rynkiewicz. List okólny króla Stanisława Augusta z 16 sierpnia został ogłoszony w Łomży 10 września, co potwierdził podpisem prezydent Szymon Rynkiewicz. Powyższe przepisy obaliła Targowica w 1793 roku. Nowa konstytucja sejmu grodzieńskiego z 1793 roku pod tytułem “Miasta wolne Rzeczypospolitej” poddała surowej krytyce ustawy miejskie Sejmu Wielkiego. /JJ/
1936 – w lokalu ŁKS Legion odbyły się indywidualne mistrzostwa Łomży w ping pongu, do zawodów zgłosiło się 20 uczestników
1986 – został ustalony i przyjęty uchwałą Miejskiej Rady Narodowej hejnał miasta Łomży
autor: Jerzy Jastrzębski
Dziękujemy za przeczytanie artykułu :)
Jeśli chcesz być informowana(-y) o nowych artykułach, to polub naszą stronę na https://www.facebook.com/historialomzy
oraz
zgłoś swój akces do grupy na FB:
https://www.facebook.com/groups/historialomzy
