W prywatnych rozmowach starsi mieszkańcy miasta często używają nazw ulic, dzielnic i innych przestrzeni miejskich, które funkcjonowały dawniej, a młodzi używają nazw aktualnych. Nazewnictwo to w oficjalnym wymiarze, zmieniało się wielokrotnie, najczęściej w zgodzie z trendami politycznymi trzymających władzę. W okresach niepodległego bytu narodowego nadawano ulicom nazwy budujące stan polskiego ducha narodowego, usuwano fałszywych bohaterów. Działo to się czasem nawet kilkakrotnie. Istnieje w związku z tym swoisty dysonans komunikacyjny i potrzeba stworzenia kompendium wiedzy, które by pozwoliło uporządkować lokację ulic o różnych nazwach istniejących w tym samym miejscu. W celu poprawy komunikacji w tym obszarze Łomżyńskie Bractwo Historyczne, Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe i redakcja serwisu ogłaszają projekt edukacyjny p.t. „Katalog ulic. Łomża dawniej i dziś”. Projekt ma formułę otwartą w zakresie uczestnictwa i czasu trwania. Mogą w nim uczestniczyć wszyscy chętni, a szczególnie młodzież, uczniowie, nauczyciele i badacze . Zakończony zostanie po wypełnieniu luk dotyczących wiedzy w nazewnictwie. W tym celu należy przesyłać informacje o zmieniającym się nazewnictwie ulic na adres: bractwo.lomza@gmail.com Wskazane jest podanie nazwy ulicy lub/i miejsca z określeniem czasu jej/jego funkcjonowania z podaniem źródła informacji. Dopuszcza się relacje osób starszych, dawne mapy, literaturę, prasę i źródła archiwalne. Jesteśmy przekonani, że razem uda nam się stworzyć wartościowe dzieło, które poszerzy wiedzę historyczną i będzie służyło mieszkańcom. Nazwiska osób uczestniczących w projekcie po uzyskaniu ich zgody i weryfikacji przesłanej informacji zostaną zamieszczone wykazie autorów wspólnego dzieła, jakim będzie „Katalog nazw ulic i miejsc Łomży wraz z mapką”.
Autorzy najciekawszych i wartościowych informacji otrzymają nagrody książkowe ufundowane przez Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe.
Jako przykłady zagadnień do rozwiązania stawiamy pytania o czas i miejsce lokalizacji ulic Dreszera, Mościckiego, Hitler strasse, Leona Kaliwody, Janka Krasickiego, Wesoła, Hanki Sawickiej itd.
W latach 1939 – 1941 ul. Nowogrodzka nazywała się ulicą Czapajewa.
|
Aktualna nazwa ulicy |
Nazwa ulicy przed 2017 r. |
Nazwa ulicy po 1956 r. |
Nazwa ulicy przed 1956 r. |
Nazwa ulicy w latach 1939 -1941 |
Nazwa ulicy w latach 1939 -1944 |
Nazwa ulicy w latach 1918 -1939 |
Nazwa ulicy przed 1918 r. |
Uwagi |
|
Bernatowicza |
M. Ostrowskiego |
Adamowska |
||||||
|
Dworna |
Józefa Stalina |
Sowiecka |
Dworna od 1934 Gen. Bronisława Pierackiego |
|||||
|
Długa |
Mariana Buczka |
Engelsa |
||||||
|
Dmowskiego |
Turlejskiego |
Jedną z przestrzeni miasta, o której pewnie wie niewielu, było tzw. Podwórze Kulkina. Jego opis znajdujemy w "Księdze pamięci łomżyńskiej gminy żydowskiej" w tłumaczeniu E. Wroczyńskiej. Oto fragment opisu przywołującego dawną Łomżę: „Nie sposób pomniejszyć zasług tego podwórza w historii miasta. Długie podwórze, które schodziło w dół, z prawej strony równoległe do Góry Kapucyńskiej, a lewej do „Grobli”, było kanałem prowadzącym z Nowego Rynku do rzeki i graniczyło w dużej części z ogrodem Blikowskiego. Ponad sto rodzin żydowskich znalazło na tym podwórzu dach nad głową. Setki dzieci tutaj się urodziły, wychowały w chederach i nauczyły się zawodu, bez konieczności opuszczania jego obszaru. W tym podwórzu ja także się urodziłem i spędziłem czternaście lat swego dzieciństwa. Było obrazem miasteczka z całym zróżnicowaniem stanów społecznych, majątkowych i rodzajów ludzi: bogaci i ubodzy, ustosunkowani i niskiego stanu, chasydzi i ich przeciwnicy, ciężko pracujący na kromkę chleba i pożyczający na procent oraz próżniaki. I nie było rzemiosła, które nie byłoby reprezentowane w podwórzu Kulkina: jakieś dziesięciu szewców, stukających codziennie młotkami. Byli wśród nich specjaliści, byli rymarze. Także pięciu krawców, oprócz szwaczek, których maszyny Singera terkotały po całych dniach, stolarze, tokarze, piekarze, farbiarze, tragarze, furmani i nad wszystko pięciu mełamedów uczących dzieci, których liczba przekraczała dwie setki. Mieszkali tu także gabaje Świętego Bractwa „Chewra Kadisza”, przedsiębiorca drogowy i koszarowy, kupiec drzewny, sprzedawca mleka, który codziennie doił kilka krów, zaopatrując w świeże mleko mieszkańców podwórza, rosyjskiego sądu pokoju, jednego generała, który zawsze miał do swojej dyspozycji piękny powóz itp."