Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP wzniesiono w 1877 r. jako cerkiew dla wojska carskiego. Jest on w typie architektury rosyjskiej, z cegły, tynkowany, trójnawowy, o wymiarach: długość 32 m. szerokość 18, wysokość do sklepienia 10 m. Na osi głównej wznoszą się dwie ośmioboczne wieże wysokie na 24 m., pierwotnie było jeszcze po dwie wieżyczki nad bocznymi nawami Obecnie jest tylko dwie główne wieże, pozostałe cztery mniejsze zlikwidowano. W kościele znajduje się jeden ołtarz w prezbiterium, a za nim na ścianie obraz Chrystusa Nauczyciela w otoczeniu Matki Boskiej i świętych. Nad prezbiterium jest kopuła. Budowla reprezentuje styl eklektyczny
Parafia prawosławna w Łomży została założona w 1834, jej członkowie korzystali początkowo z cerkwi domowej. W końcu lat 60., z uwagi na stacjonowanie w mieście kilku jednostek wojskowych, liczba prawosławnych w Łomży wzrosła do 842 osób. Cerkiew została przeniesiona do budynku szkolnego w Piątnicy; w 1851 powołano do życia drugą parafię, św. Konstantyna. W 1873 podjęta została decyzja o budowie wolno stojącej cerkwi.
W tym samym roku położono kamień węgielny pod budowę nowej murowanej sobornej cerkwi św. Trójcy przy obecnym placu Sienkiewicza. Wyświęcenia cerkwi zbudowanej w stylu eklektycznym z cegły, otynkowanej, trójnawowej, opatrzonej na osi głównej w dwie ośmioboczne wieże, i po dwie mniejsze po bokach dokonano w 1877 r.
Przy soborze działało bractwo cerkiewne, biblioteka i szkoła przy cerkiewna. W 1901 do parafii należało 2014 osób, w tym 1604 z Łomży. Ilość parafian spadła do 1909 po budowie cerkwi w Grajewie i w w Kolnie, niemniej w 1913 Święty Synod wyznaczył sumę 5470 jako dofinansowanie prac nad rozbudową budynku. Nie doszło do tego z powodu opuszczenia miasta przez ludność narodowości rosyjskiej po wybuchu I wojny światowej. W czasie niemieckiego bombardowania Łomży sobór został uszkodzony, po 1918 przejął go Kościół rzymskokatolicki i przemianował na kościół Wniebowzięcia NMP. Przed i po ostatniej wojnie był to kościół młodzieżowy, zależny od parafii katedralnej. W 1986 r. powstał tutaj samodzielny ośrodek duszpasterski bez wydzielonego terytorium.
We wnętrzu budynku zachowała się polichromia stanowiąca w dużej mierze naśladownictwo tej zdobiącej Sobór Chrystusa Zbawiciela w Moskwie. W jednej z wież cerkwi namalowane zostały postacie ewangelistów, poza tym w soborze znajdują sie sceny Zwiastowania, Narodzin Chrystusa, Niesienia Krzyża, Chrztu Chrystusa i Zmartwychwstania Łazarza.
Elewacja jest bogato dekorowana pilastrami i płaskorzeźbami rozmieszczonymi wokół wąskich półkolistych okien, poniżej poziomu dachu znajduje się fryz.
-
- 39
-
- 38
-
- 37
-
- 36
-
- 35
-
- 34
-
- 33
-
- 32
-
- 31
-
- 30
-
- 29
-
- 28
-
- 27
-
- 26
-
- 25
-
- 24
-
- 23
-
- 22
-
- 21
-
- 20
-
- 19
-
- 18
-
- 17
-
- 16
-
- 15
-
- 14
-
- 13
-
- 12
-
- 11
-
- 10
-
- 9
-
- 8
-
- 7
-
- 6
-
- 5
-
- 4
-
- 3
-
- 2
-
- 1
1,2. Sobór pw. św. Trójcy. Widoczne są po dwie małe wieżyczki nad bocznymi nawami i dwie duże wieże nad nawą główną. także sobór posiadał sześć wież, a nie pięć jak się często pisze.
3,4,5,6. Kościół pw. Wniebowzięcia NMP widok zewnętrzny.
7,8. Nawa zachodnia przy prezbiterium.
9,10. Nawa wschodnia przy prezbiterium.
11. Widok od kruchty w stronę ołtarza głównego
12. Ołtarz główny. Za nim na ścianie obraz Chrystusa Nauczyciela w otoczeniu Matki Boskiej i świętych.
13. Kopuła nad prezbiterium. Namalowane zostały w niej postacie ewangelistów.
14-17. Freski w kruchcie.
20-25. Tablice pamiątkowe ku czci walczących o wolność i niepodległość Polski.
26-39. Stacje drogi krzyżowej w postaci namalowanych fresków.
Opracowano na podstawie:
Ks. Witold Jemielity Parafie Łomży i okolicy
Muzeum Północno – Mazowieckie w Łomży
http://kamunikat.fontel.net/www/knizki/historia/sosna/dziedzictwo/lomza_trojca.htm
