Łomża. Aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego

Utworzona w połowie XX wieku pod nazwą Gwardii Ludowej. Na mocy uchwały nr 49/X MRN z dn. 27 czerwca 1989 roku jej odcinek łączący obecną Szosę Zambrowską z al. Legionów został przemianowany na al. Józefa Piłsudskiego. W 1993 r. nazwę taką otrzymał kolejny odcinek ul. Gwardii Ludowej, który łączył się z ul. Spokojną. W ten sposób al. Piłsudskiego stała się jedną z najdłuższych ulic, przecinających kilka osiedli w południowej części miasta.
Toponim jest wielowyrazowym zestawieniem rzeczownikowym w formie D., 1. p., r. m. Pochodzi od osobowej nazwy własnej.

Patronujący ulicy Józef Klemens Piłsudski żył w latach 1867-1935. Był aktywnym działaczem politycznym, jednym z głównych organizatorów niepodległościowego państwa polskiego, którego później został marszałkiem. W 1892 roku zainicjował powołanie Organizacji Bojowej PPS, której był czołowym przywódcą w kraju. Po wybuchu I wojny światowej utworzył Polską Organizację Wojskową (POW) w Królestwie Polskim oraz zainicjował powstanie Legionów Polskich i został Komendantem I Brygady. Początkowo Piłsudski wiązał duże nadzieje na odzyskanie niepodległości z poparciem Austro-Węgier, później Niemiec. Po odzyskaniu wolności w listopadzie 1918 roku przejął najwyższą władzę w kraju jako Tymczasowy Naczelnik Państwa. W marcu 1920 roku mianowano go Marszałkiem Polski oraz zwierzchnikiem sił zbrojnych. W 1926 r. obalił rząd i został nowym premierem, a następnie Ministrem Spraw Wojskowych oraz Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych. W 1932 r. doprowadził do zawarcia paktu o nieagresji ze Związkiem Radzieckim, zaś z Niemcami udało mu się to w roku 1934. Zyskał sławę i uznanie polskiego społeczeństwa mimo wielu zastrzeżeń do jego polityki. Utkwił w pamięci rodaków jako wytrwały i zwycięski bojownik o niepodległość Polski.

Warto odnotować fakt, że Piłsudski odwiedził Łomżę 23 sierpnia 1920 r. w czasie walk w wojnie polsko-bolszewickiej. Marszałek wyraził akt uznania dla bohaterstwa żołnierzy i mieszkańców miasta, którzy ofiarnie pomagali w walce w obronie Łomży.

Pierwszym osiedlem przy ulicy Gwardii Ludowej Os. Południe I było Os. Jantar w obrębie ulic: Juliusza Słowackiego, Fryderyka Chopina, Stanisława Moniuszki, Władysława Reymonta i Władysława Broniewskiego. Pierwsze dwa budynki oddano do użytku przy końcu 1975 roku (Chopina 2) i początek 1976 roku ( Chopina 1).

W 1979 roku w granicach ulic Gwardii Ludowej i Ulicy Zawadzkiej rozpoczęto budowę Os. Górka Zawadzka .Osiedle Górka Zawadzka położone jest w obrębie ulic Bolesława Prusa, Leopolda Staffa i Stefana Żeromskiego.  Zasoby osiedla to 40 budynków mieszkalnych powstałych w latach 1979 – 1996.

W 1982 roku rozpoczęto budowę osiedle w granicach ulic Gwardii Ludowej, Zawadzkiej, Szosa Zambrowska. W maju 1982 roku oddano pierwsze bloki do użytku i nowej ulicy na tym osiedlu nadano nazwę Ks. Janusza I. Uchwałą MRN z dnia 2-12-1983 osiedle to nazwano Os. Mazowieckim z ulicami: Ks. Anny, Rycerska, Mazowiecka, Kasztelańska i Ks. Janusza. Będącemu w budowie osiedlu mieszkaniowemu w obrębie ulic Zawadzkiej i Gwardii Ludowej nadano nazwę Osiedle Konstytucji, a ulicom projektowanym na tym osiedlu nazwę: Stanisława Małachowskiego, Hugo Kołłątaja, Jędrzeja Śniadeckiego i Juliana Ursyna Niemcewicza. Osiedle to powstało w latach 1983-1999 w jego zasobach jest 58 wielorodzinnych budynków mieszkalnych. W latach1994 – 2001 wybudowano 16 domów jednorodzinnych już przy ul. Piłsudskiego

W 1987 roku nowo budowanemu osiedlu o roboczej nazwie Południe IV nadano nazwę Osiedle Wyzwolenia (obecnie Armii Krajowej), a zaprojektowanym ulicom na tym osiedlu w obrębie zawartym pomiędzy ulicą Gwardii Ludowej, budującym się szpitalem i przedłużeniem ulicy Zawadzkiej nadano nazwy: Związku Patriotów Polskich (obecnie nie istnieje), Generała Zygmunta Berlinga (obecnie Porucznika Łagody) i ulica Kazańska.
U zbiegu ulic Gwardii Ludowej i Szosy Zambrowskiej w latach 80-tych i 90-tych XX wieku wybudowano osiedle domków jednorodzinnych Medyk przez najmniej zarabiającą grupę zawodową, jakimi są lekarze. Obok Os. Medyk. w latach 1980- 1981 wybudowano Szpital Wojewódzki i Hotel dla Pielęgniarek.
Aleja Piłsudskiego (od 1989 roku),  to ulica z lat 70-tych i 80-tych XX wieku wybudowana wraz z osiedlami Południe , i nawierzchnia tej ulicy ma prawdopodobnie tyle samo lat i jest najgorszą ulicą w Łomży, a władze województwa odrzuciły projekt remontu tej ulicy ze środków unijnych.

Aleja Piłsudskiego nie jest ulicą zabytkową, chociaż na odcinku od Świerczewskiego (obecnie Aleja Legionów) do przejazdu kolejowego znajdowało się kilka budynków, niektóre nawet z XIX wieku, ale zostały rozebrane podczas budowy obecnego skrzyżowania, ale za to przy tej ulicy mieści się największa sypialnia Łomży.

1. Skrzyżowanie Szosy Zambrowskiej i Aleji Piłsudskiego po przebudowie.
2. Wjazd na Aleję Piłsudskiego z Szosy Zambrowskiej.
3. Wyjazd z Alei Piłsudskiego na Szosę Zambrowską.
4.  Osiedle Medyk od strony Szosy Zambrowskiej.
5.  Wieża telewizyjna. Więcej na jej temat
6.  Osiedle Medyk od strony Alei Piłsudskiego.
7. Ulica Kasztelańska. Część os. Mazowieckiego.
8. Przyszpitalny Hotel Pielęgniarek.
9. Ulica Rycerska, część os. Mazowieckiego.
10. Ulica Rycerska, od strony Alei Piłsudskiego.
11. Aleja Piłsudskiego od ulicy Rycerskiej w stronę Szosy Zambrowskiej.
12. Aleja Piłsudskiego od ulicy Rycerskiej w stronę Ronda Solidarności.
13. Budynki mieszkalno-usługowe na Ks. Janusza od strony Alei Piłsudskiego.
14. Ulica ks. Janusza od  budynków mieszkalno-usługowych do Kazańskiej od strony Alei Piłsudskiego.
15. Ulica Ks. Janusza od ulicy Kazańskiej do Ronda Solidarności.
16. Szpital Wojewódzki zbudowany w latach 1980-1991.
17. Osiedle Wyzwolenia (obecnie Armii Krajowej)  z ulicami: Kazańska, Porucznika Łagody i
18. Osiedle Wyzwolenia (obecnie Armii Krajowej) od Ronda Solidarności.
19.  Ulica Ks. Janusza od Strony Ronda Solidarności.
20. Aleja Piłsudskiego od Ronda Solidarności w kierunku Szosy Zambrowskiej.
21. Widok na market Stokrotka.
22. widok na market Stokrotka po rozbudowie.
23. Widok na market Kaufland.
24. Widok na ul. Zawadzką od Ronda Solidarności w kierunku Zawad.
25. Aleja Piłsudskiego od Ronda Solidarności w kierunku Alei Legionów.
26. Budynek PKO BP.
27. Ulica Żeromskiego, część osiedla Górka Zawadzka.
28. Ulica Staffa od stron ulicy Zawadzkiej, część osiedla Górka Zawadzka.
29.Ulica Małachowskiego, część Osiedla Konstytucji 3 Maja.
30. Ulica Konstytucji 3 Maja, część osiedla Konstytucji 3Maja.
31. Ulica Leopolda Staffa od postoju taxi do Ronda Solidarności, część Osiedla Górka Zawadzka
32. Ulica Prusa, od postoju taxi, część osiedla górka Zawadzka.
33. Ulica Bema. Budynki mieszkalno-usługowe, od ulicy Reymonta.
34. Ulica Reymonta, od strony Alei Piłsudskiego.
35. Budynki mieszkalno-usługowe od ulicy Konstytucji 3 Maja w kierunku Alei Legionów.
36. Ulica Bema. Budynki wielorodzinne Bema 5 i Bema 7.
37. Ulica gen. Mariana Raganowicza od strony Al. Piłsudskiego.
38. Widok na ulicę Chopina od strony Alei Piłsudskiego.
39. Budynki mieszkalno-usługowe. Od ulicy Broniewskiego do ulicy Chopina.
40. Widok na ulicę Broniewskiego. Od strony Alei Piłsudskiego.
41. Budynki mieszkalno-usługowe przy ulicy Broniewskiego.
42. Pawilony Handlowe PSS-u. Blaszaki.
43. Garaże przy jednostce wojskowej, od strony ulicy Broniewskiego.
44. Garaże  przy jednostce wojskowej, od strony Alei Legionów.
45. Widok na Aleję Piłsudskiego od Alei Legionów w kierunku Ulicy Zawadzkiej.
46. Widok na Aleję Piłsudskiego od Alei Legionów w kierunku ulicy Spokojnej.
47. Fragment ul.Gwardii Ludowej w 1972 roku. Obecnie odcinek od Al. Legionów do przejazdu kolejowego.
48. Dawny Punkt Skupu Surowców Wtórny72 ROKUh. Obecnie komis samochodowy Inter Auto i Restauracja Grek Zorba.
49. Dawne Zakłady Jajczarsko-Drobiarskie, obecnie Firma Miliszkiewicz.
50. Przejazd kolejowy, zmora łomżyńskich kierowców.
51. Teren kolejowy. Od przejazdu w stronę ulicy Poznańskiej. Jak wiadomo kolej kończy się w Łomży, to i na torach pusto
52. Teren kolejowy. Od przejazdu w stronę ulicy Sikorskiego.
53. Stacja Paliw PKN Orlen, Pana Jana Kurpiowskiego.
54. Dawny PZGS, późniejszy WZGS, obecnie w większości w rękach prywatnych lub dzierżawiony, część od torów kolejowych.
55.  Jak wyżej. Obecnie ulica Towarowa
56. Dawna Baza Techniczna ŁPB. Obecnie w większości hurtownie  różnej maści  i Wytwórnia Kostki Brukowej Pana Mackiewicza.
57. Wjazd na teren  dawnej Bazy Technicznej ŁPB.
58. Do dzisiaj widoczna jest na budynku oryginalna nazwy poprzedniego właściciela tych terenów.
59. Dawne BPIS. Obecnie Hurtownia Blach do pokryć dachowych.
60. Dawna Wylęgarnia Drobiu. Obecnie budynek  przebudowany w którym ma siedzibę CTO. (Centrum Taniego Obuwia).
61. Dawny Transbud. Największa firma transportowa  w Łomży. Obecnie Hurtownie Materiałów Budowlanych I Firma PBK.
62. Wytwórnia okien Domel na terenie Centrali Nasiennej.
63. Wjazd na teren Centrali Nasiennej i Wytwórni Okien.
64. Obecna Centrala Nasienna.
65. Dawna Spółdzielnia Ogrodniczo-Pszczelarska. Obecnie po przebudowie Spółdzielnia Lekarska Eskulap i Pianpol.
66. Ulica Akademicka łączyła będzie ulicę Poznańską a Al. Piłsudskiego.
67. Rozlewnia Gazu Płynnego.
68. Widok na Aleję Piłsudskiego od ulicy Spokojnej w kierunku Alei Legionów. Po lewej stronie widoczna Baza PPKS-u, po prawej Rozlewnia Gazy Płynnego.
69. Widok na Aleję Piłsudskiego, od ulicy Spokojnej w stronę Ulicy Poznańskiej.
70. Rzeka Łomżyczka.
71. Most na rzece Łomżyczce.
72 Widok na Aleję Piłsudskiego od strony ulicy Poznańskiej.

Opracowano na podstawie:

1. Witold Jemielity – Dzieje Łomży Tysiącletnie.
2.Witold Jemielity -Łomża w latach1945-1949.
3.  Anna Pańkowska, Justyna Piechocka . Nazewnictwo miejskie współczesnej Łomży
www.lsm.lomza.pl/