Łomża. Ulica Zamiejska

W 1824 roku w związku z rozbudową miasta w kierunku zachodnim wytyczono nowe ulice: Wiejska, Nadnarwiańska, Ogrodowa, Piękna, Przechodnia (nie istnieje), na mapie z 1805 roku mamy już szkic przyszłej ulicy Zjazdowej (Zjazd) i ulicy Zamiejskiej. W latach 40-tych XIX wieku przebito się przez skarpę, burząc częściowo zabudowania pijarskie i poprowadzono ulicę Zjazdową, która miała połączyć ulicę Nadnarwiańską ze Zjazdową omijając zabudowania pijarów na skarpie będąca w ciągu traktu warszawsko – petersburskiego. Równocześnie powstała ulica Zamiejska. Na mapce z 1872 roku May już zaznaczoną ulicę Zjazdową i ulicę Zamiejską. Pierwotna ulica Zamiejska zaczynała się nieco powyżej zakrętu Topisuka i biegła obok ulicy Zjazdowej i na wysokości ulicy Rybaki skręcała w kierunku zachodnim, łącząc się z ulicą Nadnarwiańską omijając zabudowania pijarów na skarpie. Prawdopodobnie na początku XX wieku połączono ulicę Zamiejską z ulicą Rybaki, co widać na mapce z 1923 roku, co widać na mapce z 1923 roku. Obecnie w Łomży ulica Zdrojowa, Rybaki, Zamiejska, Nadnarwiańska i Grobla Jednaczewska, są w ciągu trasy turystycznej (od Bronowa do Łomży) 16 kilometrów Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi, dalej nad Narwią do Nowogrodu. Obecna zabudowa na ulicy to po lewej stronie jak widać na załączonych zdjęciach to zabudowa piętrowa prywatna, po prawej zaś w większości budynki komunalne i hotel Biebrza.

Przed 1939 r. ulica Zamiejska przebiegała tak ja to opisano powyżej. Miała znaczny spadek. Kończyła się przy ulicy Nadnarwiańskiej przy budynku opisywanym przez prof. B . Winiarskiego w ” Nad Wissą, Pissą i Narwią”. Budynek Ten nazywano “Żabiną”. Na uliczce tej zabudowania były tylko w dolnej części uwidocznionej na zdjęciu nr 4 i w górnej części przy szpitalu św. Ducha (kamienica Glińskiej, później i Kotowskich) . Z lewej strony ulicy Zamiejskiej na wzniesieniu widoczny był budynek Chodźki z niższymi zabudowaniami gospodarczymi, ale administracyjnie przynależał chyba do ulicy Zjazd. Obecnej drogi na której położony jest asfalt nie było. Po wojnie usypano grobelkę i nowa przejezdna część ulicy Zamiejskiej do Nadnarwiańskiej zaczęła przebiegać powyżej starej po tejże grobelce. Patrząc od ulicy Zjazd po lewej stronie grobelki powstał spory wąwóz. Pod koniec lat sześćdziesiątych zaczęto go zasypywać, sprzedano działki i powstały prywatne posesje.

Ze zdjęcia nr 12 wynika, że ulica Zamiejska w okresie II wojny światowej przebiegała tak jak była pierwotnie wytyczona. Ulica Zamiejska została połączona z ulicą Rybaki dopiero pod koniec lat 40 – tych.  Sypiąc groblę od górnej części ulicy Zamiejskiej do ulicy Zjazd z gruzu ze zniszczonego kościoła ewangelickiego i  budynków zniszczonych na Placu Kościuszki.

Mapki wymienione powyżej można obejrzeć w książce Dzieje Łomży Tysiącletnie – Witolda Jemielitego str. 43, str. 44 i str. 46.

1. Tutaj zaczynała się w XIX wieku ulica Zamiejska.
2. Hotel Biebrza. Widok od strony ulicy Zjazd. Zwróćcie uwagę na napis na prawej stronie dachu.
3. Zejście z ulicy Zjazd na dolną część ulicy Zamiejskiej.
4. Skrzyżowanie ulicy Zjazd z ulicą Zamiejską obecnie. Dolna prawa strona ulicy Zamiejskiej.
5. Zabudowa lewej strony ulicy Zamiejskiej.
6. Zabudowa prawej strony ulicy Zamiejskiej.
7. Dawny Dom Chodźki, obecnie Bursa Szkolna nr 3.
8. W tym miejscu była ulica Zamiejska przed przebudową.
9. Dawna Łaźnia Miejska, obecnie Hotel Biebrza.
10. Wylot pierwotnej ulicy Zamiejskiej.
11. Widok na ulicę Zamiejską, od ulicy Nadnarwiańskiej
12. Fragment niemieckiej mapki z lat 1940 – 1941 ukazaną ulicą Zamiejską biegnącą dołem. Doprowadzona była droga dojazdowa do Domu Chodźki wzdłuż ulicy Zjazd od ulicy Zamiejskiej