Łomżyńska Dolina Pamięci.
Wokół, istniejącej do dziś, kaplicy cmentarnej z przełomu XIX i XX wieku przy Sanktuarium Miłosierdzia Bożego powstała Łomżyńska Dolina Pamięci. Miejsce, które upamiętniać ma dar, jaki mieszkańcy Ziem Łomżyńskiej i okolic złożyli Bogu w obronie Polski. Dar najwyższy, bo było nim życie ludzkie.
Boże obdarz chwałą żołnierzy – bohaterów września 1939 roku
Takiej treści napis widnieje na trzech kamiennych tablicach wmurowanych w niszach muru okalającego lapidarium przy Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łomży.
Na tablicach znajdą się nazwiska 120 żołnierzy – tylko tylu z pochowanych tu szczątków 444 żołnierzy udało się ustalić z imienia i nazwiska.
Na murze, okalającym dawną kaplicę cmentarną, znajdują się obecnie cztery pamiątkowe tablice. Trzy pierwsze, jak głosi napis, upamiętniają: „W TYM MIEJSCU NA BYŁYM CMENTARZU GARNIZONOWYM, ZNAJDOWAŁA SIĘ KWATERA WOJENNA, W KTÓREJ ZOSTAŁO POCHOWANYCH 444 ŻOŁNIERZY 33, 42, 71 PUŁKÓW PIECHOTY I 18 PUŁKU ARTYLERII LEKKIEJ ORAZ PODLASKIEJ I SUWALSKIEJ BRYGAD KAWALERII WOJSKA POLSKIEGO, SZCZĄTKI, KTÓRYCH EKSHUMOWANO Z PÓL BITEWNYCH WRZEŚNIA 1939 R. NA ZIEMI ŁOMŻYŃSKIEJ. POCHOWANO TU RÓWNIEŻ SZCZĄTKI 1857 OFIAR TERRORU OKUPANTA NIEMIECKIEGO Z LAT 1941 – 1944.” oraz zawierają znane nazwiska tych, którzy zostali pochowani na owym cmentarzu.
Czwarta z tablic upamiętnia żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Umieszczona została „W HOŁDZIE ŻOŁNIERZOM OBWODU ŁOMŻA POLEGŁYM W WALKACH O WOLNOŚĆ OJCZYZNY, POMORDOWANYM W LATACH WOJNY I OKUPACJI, ZMARŁYM W SOWIECKICH ŁAGRACH I NIEMIECKICH OBOZACH ZAGŁADY, ZAMĘCZONYM PO WOJNIE PRZEZ SOWIECKI NKWD I KOMUNISTYCZNY APARAT BEZPIECZEŃSTWA PRL, POTAJEMNIE POGRZEBANYCH W MIEJSCACH NIEZNANYCH”.
Ponadto, we froncie całej Doliny Pamięci, ulokowana została symboliczna mogiła, zaznaczająca szczególność tego terenu. Bowiem, jak głosi napis na nagrobku, jest to „MIEJSCE UŚWIĘCONE DOCZESNYMI SZCZĄTKAMI BRACI W WIERZE CHRYSTUSOWEJ ORAZ POLEGŁYCH POWSTAŃCÓW I ŻOŁNIERZY”.
Z inicjatywą upamiętnienia żołnierzy poległych na Ziemi Łomżyńskiej w obronie niepodległości Polski we wrześniu 1939 roku wystąpił Zarząd Obwodu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
Obecny wygląd Łomżyńskiej Doliny Pamięci
Opracował Henryk Sierzputowski na podstawie:
http://www.smb.lomza.opoka.org.pl/Sdolina.php
