Łomżyńskie medale.
Medalierstwo w Polsce ma już pięciowiekową tradycję i wnosi do dorobku naszej kultury znaczne osiągnięcia artystyczne i treściowe. Początek medalierstwu polskiemu dali artyści włoscy, później niemieccy i francuscy, którzy pracowali przy dworach królewskich. Rodzimi twórcy występują w historii naszego medalierstwa począwszy od XIX wieku.
Łomża w zasadzie nie dorobiła się jeszcze własnego środowiska medalierskiego, poza jednym wyjątkiem, którym był Wiesław Sielski, artysta plastyk i medalier, przedwcześnie zmarły w pełni sił twórczych w 1982 roku. Uznać Go trzeba za prekursora łomżyńskiego medalierstwa. Był też jego twórcą, zaprojektował i zdążył zrealizować trzynaście wspaniałych medali, związanych treścią z Łomżą i regionem. Kilka z nich posiadam w swoich zbiorach. Są one niezwykłe w formie i świetnie skomponowane. Łomża posiada w swoim dorobku około sześćdziesięciu medali emitowanych w latach 1945 – 90. W znacznej części bite były z okazji rocznicowych uroczystości lub nadzwyczajnych wydarzeń, jakie miały miejsce w Łomży. Osobną grupę stanowią medale sportowe, ukazujące się w tych samych wersjach lecz różniące się kolorem, w zależności od stopu metali, z jakiego zostały wykonane. Przeznaczone były do wręczania zawodnikom za osiągnięcia sportowe w poszczególnych dyscyplinach.
Emitentami medali najczęściej były różne instytucje, bądź szkoły, a także parafie kościelne oraz osoby prywatne.
Najbardziej zasłużoną autorką łomżyńskich medali, obok już wspomnianego Wiesława Sielskiego, jest artysta plastyk Barbara Lis – Romańczukowa z Olsztyna. Artystka od wielu lat związana jest z Łomżą i na trwałe zapisała się na kartach historii naszego miasta. Wśród wielu autorów należy wymienić Ewę Krynicką i Annę Beatę Wątróbską – Wdowiarską z Warszawy, Marię Dżugałę – Sobocińską i Krzysztofa Jakubowskiego z Białegostoku oraz Wojciecha Boguckiego z Ciechanowca. Najliczniejszą grupę stanowią jednak łomżyńscy artyści plastycy, spośród których należy wymienić Janusza Czarnego, Stanisława Kędzielawskiego, Stanisława Lutostańskiego i Jerzego Swoińskiego. Pomimo nie istnienia w Łomży specjalistycznego środowiska medalierskiego, to są jednak kolekcjonerzy medali, których skupia łomżyński oddział Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego (PTAiN). Łomżyński oddział jest miejscem, gdzie członkowie i kolekcjonerzy utrzymują wzajemne kontakty, wymieniają eksponaty i doświadczenia. Kolekcjonerstwo ma też jeszcze jedną funkcję wagi wprost kapitalnej. Ocala przed zapomnieniem i chroni dla potomności wszystko to, co my i nasi przodkowie zrobili.
Największe zbiory medali łomżyńskich posiadają: Muzeum Okręgowe w Łomży, kolekcjoner Wiktor Jerzy Grochowski i piszący te słowa.
Obecnie opracowuję KATALOG MEDALI ŁOMŻYŃSKICH 1945 – 91. Pozycja ta przeznaczona będzie głównie dla kolekcjonerów i stanowić będzie źródło informacji o medalach i plakietach oraz o ich twórcach i emitentach.
W kolejnych kwartalnikach prezentować będę medale łomżyńskie, począwszy od najstarszych znajdujących się w moich zbiorach.
Opracował Sylwester Banaśklewicz
Kolekcjoner Łomżyński nr 1/1/91
Awers i rewers medalu pamiątkowego z mosiądzu – “PLENER MALARSKI – CIECHANOWIEC 87′ wg proj. Barbary Lis – Romańczuk z Olsztyna fot. Bolesław Deptuła.
Zdjęcia Medali – Bolesław Deptuła, ze zbiorów Muzeum Północno – Mazowieckiego w Łomży wstawiła Redakcja Serwisu
