Fort II (przy drodze z Łomży do miejscowości Jedwabne).
Jest to największy i najbardziej regularny z trzech fortów. Występują tu aż trzy kaponiery przeciwskarpowe. Tworzył on potężny zespół obronny, usytuowany na dominującym tu wysokim wzgórzu moreny czołowej, które w stosunku do brzegu niedaleko płynącej Narwi było wzniesione o 55 metrów. Zniszczeniu całkowitemu uległ wał szyjowy oraz przeciwskarpa fosy przy wschodnim barku fortu. Odsłonięty z ziemi jest jeden z kojców przeciwskarpy. Koszary szyjowe zachowane wraz z kaponierą szyjową. W koszarach zniekształcone otwory okienne oraz wtórnie przebite otwory bram.
W kojcach przeciwskarpowych widoczne resztki zamurowań otworów wejściowych. Zachowały się żelazne (rdzewiejące) solidne zawiasy oraz odrzwia. Zaślepione zostały otwory okrągłych strzelnic armatnich i odsłonięte lub częściowo zamurowane prostokątne otwory strzelnic karabinowych. W wale widoczne są zachowane zygzakowate linie rowów strzeleckich.
Od 1998r. fort II znajduje się w posiadaniu prywatnego właściciela, który pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków prowadzi prace renowacyjne istniejących budowli połączone z rekonstrukcją detali architektonicznych oraz elementów wyposażeń takich jak: drzwi, schody, kraty i bramy. Istnieje szansa przywrócenia pierwotnego wyglądu fortu.
Fort II zwany centralnym stanowił śródszaniec spełniający funkcję cytadeli. Forty I, II i III są połączone wewnętrzną drogą forteczną; na niektórych jej odcinkach widoczne są relikty brukowanej nawierzchni. Droga forteczna służyła do zaopatrzenia, przerzutów, a także prawnego odwrotu wojsk.
1 – Betonowe koszary szyjowe fortu z kojcem skarpowym.
Umieszczone były w części szyjowej fortu i stąd wywodzi się ich nazwa. Koszary miały oprócz izb żołnierskich – izbę komendanta fortu, izby oficerskie, stanowisko bojowe dowódcy, centralę telefoniczną, izbę opatrunkową, kuchnię, magazyn żywności, umywalnie, ustępy, wartownię i wentylatornię. Ogrzewanie realizowano za pomocą zwykłych pieców. Do oświetlenia początkowo stosowano lampy naftowe i świece, później wprowadzono oświetlenie elektryczne.
2 – Betonowe schrony pogotowia w wale czołowym fortu.
Umieszczone są na dziedzińcu fortecznym w pobliżu stanowisk ogniowych. Służyły do przechowywania dział fortecznych i ich załóg. Miały wyjścia na wały zabezpieczone przed ogniem przeciwnika tzw. przelotniami oraz połączone poternami z kaponierami w dnie fosy.
3 – Kojec skarpowy osłaniający koszary.
3a – Rozbity betonowy podwójny kojec przeciwskarpowy w rogu fosy.
3b – Pojedyńczy kojec przeciwskarpowy w fosie.
3c – Pojedyńczy kojec przeciwskarpowy odsłonięty z przeciwskarpy.
Były to schrony umożliwiające prowadzenie ognia wzdłuż rowu w dwu kierunkach (kojec podwójny – kaponiera) lub tylko w jednym kierunku, wówczas nazywano taki schron kojcem pojedyńczym (półkaponierą).
Kojce przeciwskarpowe budowano pod nasypem wału fortecznego w miejscu przecinania się rowów. Kojce połączone są z wnętrzem fortu poternami (chodnikami podziemnymi z betonu lub żelbetonu) posiadającymi stropy i ściany o grubości 2m. Uzbrojenie kojców pozwalało na niszczenie tych środków, które przeciwnik mógł stosować do przekraczania rowów oraz na silny i skuteczny ostrzał oddziałów nieprzyjacielskich, którym udało się wtargnąć do rowu. Każdy kojec składa się z :izby działowej, magazynu amunicyjnego i pomieszczeń dla obsługi.
Izba działowa na 2-3 działa posiada wymiary: szerokość 3-4m., głębokość 4-5,5m. W izbie działowej umieszczone były reflektory. Strzelnice umieszczono na wysokości 3m ponad dnem rowu, aby ewentualne obsypywanie się skarpy nie utrudniało ostrzału rowu i aby nieprzyjaciel nie mógł dosięgnąć strzelnicy z dna rowu.
4 – Betonowy schron pogotowia na międzypolu fortu II – III.
Stanowił ukrycie dla baterii artylerii osłaniającej międzypole i wykorzystując do obrony wały i rowy między fortami II i III. Schron zabezpieczono nasypem ziemnym, w którym umieszczono ponadto narzut kamienny o szerokości 4m i długości 3m. Grubość murów wynosi 1m. Posiada izby żołnierskie wychodzące na wspólny korytarz.
5 – Podwójny kojec betonowy flankujący międzypole fortu II i I.
Jest połączony poterną ze stanowiskiem obserwacyjno – bojowym na wale międzyfortecznym. Załoga kojca stanowiła obronę drogi do Jedwabnego.
6 – Betonowe kopuły obserwacyjne.
Były to także stanowiska ogniowe karabinów maszynowych, wykorzystane (wraz z rowami strzeleckimi) szczególnie w działaniach II wojny światowej.
7 – Stacja pomp.
Koszary szyjowe i kaponiery przeciwskarpowe posiadały instalację wodno-kanalizacyjną zasilaną z własnej studni głębinowej.
8 – Przedpole fortu.
Umożliwiało dogodny ostrzał organom ogniowym fortu. W tym celu wykonywano na przedpolu specjalne roboty ziemne aby usunąć martwe pola. Nie zezwalano na zasadzanie drzew i wznoszenie budowli we wszystkich kierunkach ostrzału na odległość 1000 – 1500 metrów od fortu.
9 – Rów fortu.
Stanowił zasadniczą zaporę. Od strony zewnętrznej miał przeciwskarpę. Fundamenty murów przeciwskarpowych umieszczono na takiej głębokości, aby nie było obawy przedostania się pocisku od strony rowu pod fundament. Głębokość ta wynosiła co najmniej 1,5m poniżej dna rowu i dochodziła do 3m. Wysokość przeciwskarpy wynosiła 2/3 do 1/2 głębokości rowu. Ścianę zabezpieczono dodatkowo narzutem kamiennym. (W forcie III występuje do obrony rowu betonowa galeria łącząca kojce).
Wartość rowu jako przeszkody zwiększono przez umieszczenie w rowie pojedyńczych lub podwójnych płotów żelaznych lub sieci z drutu kolczastego rozciągniętych na żelaznych palikach wpuszczonych w betonowe kostki.
10 – Wał czołowy fortu.
Wał ten składa się z przedpiersia i chodnika wałowego. W zależności od usytuowania w planie fortu wały noszą nazwy: czołowy, boczny i szyjowy. Wały łączące forty nazywają się międzyfortowymi. Wał biegnie dookoła fortu i posiada rozwinięcie wystarczające do umieszczenia na nim całego garnizonu fortu wraz z ciężkimi karabinami maszynowymi oraz kilkoma działami. Wysokość wału wynosi 5,5m w zależności od profilu terenu i poziomu wód gruntowych.
11 – Baraki żołnierzy.
12 – Izba chorych.
13 – Kaplica.
14 – Domy kadry zawodowej.
Fort II zwany centralnym stanowił
