Od redakcji:
Nieodżałowanej pamięci Czesław Rybicki – historyk łomżyński, w swojej bardzo starannie udokumentowanej pracy pt. ”Rozwój skautingu na Ziemi Łomżyńskiej” przedstawia jako pierwszy w tak całościowy sposób, wydarzenia i postacie związane z powstaniem oraz rozwojem w Łomży i najbliższych okolicach w latach 1913-1920 polskiej idei skautingu, a następnie harcerstwa. W szczególności omówiona jest w niej geneza powstania w okresie odzyskiwania niepodległości pierwszych męskich i żeńskich drużyn harcerskich, specyfika ich działania, jak również udział łomżyńskich harcerzy w rozwoju i codziennym funkcjonowaniu struktur Polskiej Organizacji Wojskowej. Autor w swoim przełomowym dla łomżyńskiej myśli niepodległościowej opracowaniu, przywraca również pamięć o udziale harcerzy w walkach w obronie Łomży 1920 roku oraz w walkach o kształtowanie granic Polski. Przedruk pracy na portalu historialomzy.pl dokonany jest za zgodą rodziny śp. Czesława Rybickiego.
Literatura
Białobrzeski H., Społeczeństwo Łomży, Łomża 1978.
Biegański S., U progu nie podległości Polski. Wrzesień 1918–marzec 1919, Londyn 1990.
Błażejewski W., Historia harcerstwa polskiego. Zarys ogólny, Warszawa 1935.
Błażejewski W., z dziejów harcerstwa polskiego (1910–1939), Warszawa 1985.
Boryszewska J., Harcerstwo żeńskie w Łomży w latach 1916–1939, promotor A. Cz. Dobroński, Białystok 1990, praca magisterska w zbiorach ŁTN w Łomży.
Chętnik A., Harcerstwo w Junactwie, Warszawa 1915.
Chętnik A., Młodzież wiejska i jej organizacja, Warszawa 1916.
Chętnik A., o Junactwie, Biblioteczka „Drużyny” nr 19, Warszawa 1918.
Czarnecki M., Pamiętnik (w zbiorach TPZŁ i ŁTN w Łomży).
Dębowski S., Była taka drużyna. Wspomnienia sprzed 30 laty, Warszawa 1947.
Dobroński A. Cz., Historia Białegostoku, Białystok 2012.
Dobroński A. Cz., Jerulank W., Monkiewicz W., z przeszłości Grajewa i okolic, Grajewo 1998.
Dobroński A. Cz., Łomża w latach 1866–1918, Łomża – Białystok 1993.
Dobroński A.Cz., Historia Białegostoku, Białystok 2012.
Drozd Piasecka M., Adam Chętnik. Współczesne badania kultury wsi kurpiowskiej, Warszawa 1988.
Drozdowski M. M., Harcerstwo a narodziny i początki II Rzeczypospolitej (1910-1921), Antologia tekstów historycznych i literackich, część I i II, Warszawa 1998.
Dudziński T, Sobolewski J., „Stanęli o Polskę się bić …” Członkowie szczuczyńskiego obwodu Polskiej Organizacji Wojskowej, t. I. Grajewo 2011.
Dudziński T., z historii Grajewa (i nie tylko), Grajewo 2011.
Dziama S., Kopeć J., Kraskowski B., Kwapiszewski J., Romeyko M., Na otwarcie Domu Żołnierza i dziesięciolecie obrony Łomży 1920-1930, Łomża 1930.
Dziarski J., Dzieniszewski K., Jarnuszkiewicz A., Karwasiński B., Malanowska A., Szabuńko J., Zdanowicz Z., 380 lat Szkoły Średniej Ogólnokształcącej w Łomży 1614-1994, Warszawa 1994.
Fularski M., Przysposobienie wojskowe w Polsce, Warszawa 1929.
Gajdowski L., Harcerstwo grajewskie 1919–1945, Grajewo 2004.
Grodecka E., Pierwsze ćwierćwiecze harcerstwa żeńskiego. Materiały do historii, Warszawa 1938, cz. I i II.
Grzymkowska–Kleidienstowa J., Mój pierwszy dzień wolności, w: „Ziemia Łomżyńska” 1990, nr 4, s. 4, 5, 8.
Gwardiak J., Uczestnicy działań niepodległościowo rewolucyjnych na Ziemi Łomżyńskiej 1794-1918, Łomża 2005.
Hauser W., Wierzbicki M., 100 lat harcerstwa, Warszawa 2015.
Kaczyńska M., Romeo i Julia z Łomży, Łomża 2008.
Kamiński A., Małkowski A., Warszawa 1983.
Karwowski H., Ksiądz Kazimierz Lutosławski – twórca Krzyża Harcerskiego, referat wygłoszony na sesji pt. „Lutosławscy w kulturze polskiej”, Drozdowo XI 1996.
Kietliński M., Śleszyński W., Wyzwolenie czy okupacja? Stosunek społeczności zamieszkujących pogranicze polsko – litewsko – białoruskie do zmieniających się w XX wieku systemów państwowych, Białystok 2006.
B. Kochański, K. Piotrowski, W dniu 10-lecia Niepodległości, Łomża 1928.
Kowalewski T., Łupiński J., Biskupi diecezji łomżyńskiej. Działalność społeczna, polityczna, religijna, Łomża 2005.
Kurpiewski A., Okręg Łomżyński Polskiej Organizacji Wojskowej 1915–1918, promotor Dobroński A. Cz., Białystok 1987, w: zbiorach Grajewskiej Izby Historycznej.
Leksykon harcerstwa, Warszawa 1988.
Lewiński J., tłum., E. Wroczyńska, Księga pamięci gminy żydowskiej Łomża, Tel Aviv 1952.
Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920, Warszawa 1934.
Lutosławski K., Skauting jako system wychowania moralnego, Warszawa 1913.
Łopato S., Nowak L., Szczerbiński M., Studia z dziejów harcerstwa na obczyźnie (1912– 1936), Gorzów Wielkopolski 2012.
Micewski A., Kardynał Wyszyński. Prymas i mąż stanu, Paryż 1982.
Mieszkowski M., Rys monograficzny działalności drużyny weteranów – harcerzy Ziemi Łomżyńskiej – Kręgu Seniorów im. Leona Kaliwody na tle skautingu światowego i polskiego. Jest taka drużyna, t. II, Łomża 2003.
Milewski J. J., Początki niepodległości Łomża – Białystok – Grodno – Suwałki 1918 – 1919, Białystok 1998.
Nagiszower D., „HA – SZOMER” w LATACH 1918-1930, w: Lewiński J., tłum., Wroczyńska E., Księga pamięci gminy żydowskiej Łomża, Tel Aviv 1952.
Nekrasz W., Harcerze w bojach. Przyczynek do udziału młodzieży polskiej w walkach o niepodległość ojczyzny w latach 1914–1921, Warszawa 1931, t. II.
207
Olexińska M. J., Polskie pseudonimy wojskowe 1908-1918. Związek Walki Czynnej–Związek Strzelecki – Polskie Drużyny Strzeleckie – Legiony Polskie – Polska Organizacja Wojskowa –V Dyw. Syberyjska, Lwów 1928.
Opieńska-Blauth J., Polskie harcerki w dziesięcioleciu 1911–1921. Przyczynek do dziejów harcerstwa żeńskiego, Warszawa 1988.
Pater Teresa, Ksiądz Kazimierz Lutosławski. Twórca Krzyża Harcerskiego, praca magisterska, promotor: B. Zych, WSP Kielce 1996.
Piaścik, F., Ostatni etap drogi do wolności. Wspomnienia z lat szkolnych w Łomży 1913-1918, s. 6–9, 11–13, 13–18, 21–24, maszynopis w zbiorach Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego w Łomży.
Pigoń S., z Komborni w świat, Kraków 1947.
Pomarański S., Zarys historii wojennej 1 Pułku Piechoty Legionów, WBH Warszawa 1929.
Sedlaczek S., Geneza skautingu i harcerstwa, Warszawa 1936.
Snopko J., Polskie Towarzystwo „Sokół” w Galicji 1867–1914, Białystok 1997.
Stachiewicz J., Za kratami więzień i drutami obozów (wspomnienia i notatki więźniów ideowych z lat 1914–1921), Warszawa 1931.
Strzembosz–Pieńkowski S., Peowiacy wspomnienia o ludziach z okresu walk o niepodległość, Łódź 2013.
Szleszyńska E., Początki rozwoju harcerstwa łomżyńskiego, w: „Ziemia Łomżyńska” 1990, nr 4, s. 129.
Świderski W., Łomża, Łomża 1925.
Wiśniewski H., o Niepodległą. Walki o niepodległość Polski na Ziemi Łomżyńskiej 1918–1939, Łomża 1999.
Wojstomski S. W., Naprzód Skauci. Harcerze w bojach 1914–1921, Londyn 1968.
Wroczyński R., Powszechne dzieje wychowania fizycznego i sportu, Ossolineum 1985.
Zawada J., Czuj Duch!, Kraków 1913.
Zawadzka A., Dzieje harcerstwa żeńskiego w Polsce w latach 1911–1948/49, Warszawa 2004.
Czasopisma
„Czuwaj” 1919, nr 1 i 2 z i i II, s. 3, 5, 10, 13, 15; nr 3 z III, s. 2-4, 6, 7, 13, 15, 16; nr 4 z IV, s. 3, 8-10, 16; nr 5 z V, s. 2, 14-16; nr 6 z XI, s. 2-5, 8, 9-11; 1920, nr 1 z i , s. 1, 2, 9, 10,14-16; nr 2 z II, s. 8-10, 12, 14; nr 3 z III, s. 7-9, 14-16; 1921, 1921, nr 1 z I, s. 6, 7; 1921, nr 1 z IV, s. 8; nr 2 z V, s. 2-8, 10-12, 16; nr 3 z III, s. 12, 13; nr 5 z XI, s. 8, 4; nr 6 z XII, s. 3, 4, 10, 15; 1922, nr 7 z I, s. 2-4; nr 8 z II, s. 3, 4; nr 10, 11, 12 z IV, V, VI, s. 3, 8, 9; 1923, nr 6 z 15 VI, s. 1-4, 11, 12; 1926, nr 7–8 z III–IV, s. 1, 2; nr 9–10 z V–VI, s. 1, 3, 4, 5, 6, 9-12; 1927, nr 1 z I, s. 2; nr 2 z II, s. 4; nr 5 z V, s. 4; , nr 7 z XI, s. 6; nr 9 z XI, s. 2, 3, 4; 1928, nr 1 z I, s. 4; nr 4 z VI, s. 2, 3; nr 6 z VI, s. 3, 13, 14; nr 7 z XI, s. 6; nr 9 z XI, s. 2;1929, nr 5 z V, s. 2, 3; nr 6 z VII, s. 1-3;1930, nr 2 z II, s. 7, 8; nr 9 z XII, s. 7-9, 12-16; 1931, nr 3 z III, s. 8, 9.
„Głos Łomżyński” 1915, nr 9 (77) z 1 VII, s. 3.
„Harcerz” 1918, nr 10 z 15 XII, s. 6; nr 11-12 z 15 XII, s. 3, 4, 12.
„Harcmistrz” 1917, nr 1 z III, s. 14, 17, 18; 1918, nr 1 z I, s. 1; 1921, nr 1 z V, s. 1.
„Panteon Polski” 1927, nr 36 z IX, s. 2–4; 1928, nr 48 z IX, s. 11.
„Peowiak” 1933, nr 12 z XII, s. 18.
„Rocznik Suwalsko- Augustowski’, tom VII, Suwałki 2007, s. 66.
„Rząd i Wojsko” 1917, nr 19 z 12 VI, s. 7.
„Słowo Powszechne” 1980, nr 278 z 27-28 XII, wydanie A, s. 6.
„Strzelec” 1934, nr 45 z 11 XI, s. 14.
„Studia Łomżyńskie” 1993, nr IV, s. 342; 2012, nr XXIII, s. 65, 66.
„Wiadomości Skautowe” 1916, nr 2 z 16 XI, s. 3, 4, 5; nr 3 z 1 II, s. 1, 2; nr 5 z 1III, s. 1-3; nr 8 z 16 IV, s. 2-6; nr 9, s. 4; nr 13 z 1 VII, s. 2.
„Wspólna Praca” 1916, nr 1 z 24 XII, s. 5, 6; 1917, nr 5–6 z 15 III, s. 57, 58; nr 8-9 z 1V, s. 92; nr 12–13 z 13 IV, s. 121; nr 15 z 25 VIII, s. 150; nr 14 z 1 VIII, s. 140; 1918, nr 1 (4-6) z II–III, s. 20, 21;1922, nr 9, 10-11 z 15 VII, s. 2, 3, 4; 1925, nr 9 z 5 V, s . 7-9.
„Zarzewie” 1934, Jednodniówka z okazji zjazdu w 25 – lecie „Zarzewia”, Polskich Drużyn Strzeleckich i Skautingu 1909–1934, s. 18 – 22.
„Zeszyty Łomżyńskie” 2000, nr 3/11 z VII–IX, s. 9, 10, nr 4 z X– XII, s. 14, 15, 2001, n r2 z IV–VI, s. 16.
„Ziemia Łomżyńska” 1990, nr 4, s. 4, 5, 8, 129.
„Życie i Praca” 1924, nr 56 z 30 XI, s. 2
Materiał udostępniony z Książki autorstwa Czesława Rybickiego pt. Rozwój skautingu na Ziemi Łomżyńskiej.
