W 1939 r. w Augustowie stacjonował 1. puł (ppłk Jan Litewski) i 11. szwadron pionierów (rtm. Konstanty Kozłowski), oba wchodzące w skład Podlaskiej BK. W kwietniu znad granicy łotewskiej przeniesiono do Augustowa również batalion piechoty KOP „Słobódka” (ppłk Jan Lachowicz). Z końcem czerwca przybyły zaś dwie kompanie saperów (zapewne rezerwowe, o nieustalonej numeracji) i rozpoczęły budowę umocnień żelbetowych. Polskie Siły Zbrojne… podają, że na 57 zaplanowanych schronów lekkich ukończono 5, dalszych 6 znajdowało się w budowie, a ponadto wykonano 25 schronów drewnianych. W trakcie badań terenowych odnaleziono jedynie 3 obiekty lekkie we wsi Promiski (ponadto 2 średnie we wsi Gliniski i ruinę 1 ciężkiego w Augustowie). Pododcinek ten przetrwał do dziś w bardzo dobrym stanie – czytelna pozostaje znaczna część sieci okopów, gdzieniegdzie w ziemi kryją się jeszcze zwoje drutu kolczastego. Kolejne schrony małe budowano zaś w Studzienicznej, Czarnym Brodzie i Suchej Rzeczce – badania terenowe potwierdziły istnienie 2 schronów w Suchej Rzeczce, z czego jeden przetrwał do dzisiejszych czasów. Dolina Netty została zabagniona przy pomocy tamy, wzniesionej między śluzami Sosnowo i Dębowo – poziom rzeki podniósł się o 2 m. Pewnych informacji na temat obsady fortyfikacji również brak. Był to najprawdopodobniej wspomniany batalion „Słobódka”, do którego w ostatnich dniach sierpnia dołączyły zmobilizowane w alarmie bataliony „Łużki” (ppłk Romuald Kozłowski)i „Podświle” (ppłk Władysław Stępkowicz). Sformowano z nich 3. pp KOP, zaś bataliony przyjęły numerację: „Łużki” – I, „Podświle” – II, „Słobódka” – III. Dowódcą całości został płk Zdzisław Zajączkowski. Nie wziąwszy udziału w walce, 3. pp KOP opuścił Augustów na rozkaz 13 września i załadowany w nocy na transporty kolejowe, skierowany został w kierunku Przedmościa Rumuńskiego. Schrony obsadziły wówczas bliżej nieznane pododdziały, podległe dowódcy batalionu KOP „Sejny”, ppłk dypl. Michałowi Osmoli. Podporządkował on sobie bowiem Straż Graniczną, Straż Leśną, Przysposobienie Wojskowe i inne drobne, lokalne jednostki. Zgrupowanie pozostawało tam do 18 września, poczym przemieściło się w rejon Sopoćkiń. Niemcy nigdy nie podeszli pod odcinek ufortyfikowany, co więcej, prawdopodobnie w ogóle nie wiedzieli o jego istnieniu. Okolice Augustowa Rosjanie zajęli w dniach 21-23 września, a polskie fortyfikacje włączyli do Grodzieńskiego Rejonu Umocnionego tzw. Linii Mołotowa.

Schron nr 1, usytuowany na podmokłym pastwisku. Jednostronny lewy, krzyżujący swój ogień ze schronem nr 2. Uszkodzony prawdopodobnie po wojnie.

Schron nr 1 – inne ujęcie.

Widok zza schronu nr 2 w kierunku schronu nr 1.

Widok wnętrza. Widoczna strzelnica i pręty zbrojeniowe ścian i stropu.

Schron nr 2, usytuowany na północny-wschód od opuszczonego gospodarstwa. Jednostronny prawy, krzyżujący swój ogień ze schronem nr 1. Uszkodzony prawdopodobnie po wojnie – po lewej stronie widoczna oderwana przelotnia. Pomiędzy nim a schronem nr 3, wzdłuż grzbietu wzniesienia, dość dobrze zachowana sieć okopów strzeleckich i rowów dobiegowych.

Widoczny sposób zbrojenia

Strop schronu, wyposażony w betonowy wałek, mający za zadanie podtrzymywać ułożoną na stropie darń. Przerwy w nim służyły do odprowadzania zbierającej się na stropie wody.

Schron nr 3, usytuowany przy drodze, na południe od opuszczonego gospodarstwa. Dwustronny trapezoidalny, zachowany w bardzo dobrym stanie.

Schron nr 3 – inne ujęcie.

Ściana tylna z widoczną strzelnicą obrony bliskiej i wylotem komina.

Mapa położenia

Opracowali: Szymon Kucharski, Piotr Kurzawa, Waldemar Nadolny
„Samodzielna Grupa Operacyjna NAREW”
www.schrony1939.fortyfikacje.pl
Copyright © Zabrania się wykorzystania materiałów z tego artykułu bez zgody autorów.