Odcinek działania KRF (Kierownictwo Robót Fortyfikacyjnych) nr 18 rozciągał się początkowo po Łomżę i Nowogród, ale w czerwcu lub lipcu zawężono go do Wizny i Osowca. Fortyfikacja lekka, której wykonaniem, wraz z zalewami i siecią okopów strzeleckich, zajmowały się SFort (Szefostwo Fortyfikacji) i GFort (Dowództwo Grupy Fortyfikacyjnej) nr 35, miała zostać skupiona na obu skrzydłach pozycji głównej – w rejonie wsi Budy i Kołakowszczyzna, w drugiej linii obrony, przebiegającej przez wsie Guzy, Downary i Kulesze, oraz na pozycji wysuniętej na przedpole, wokół wsi Wólka Piaseczna. Pozycję miał wspierać zalew o szerokości 1-6 km, rozciągający się od ujścia rzeki Brzozówki do Biebrzy do mostu drogowego na Kanale Rudzkim. Służące spiętrzeniu wód tamy i jazy budowano pod kierunkiem oficera SFort, rtm. Tomasza Zana. Prace te ukończono i w pierwszych dniach września rozpoczęto napełnianie zalewu. Ponadto w sierpniu, pluton pionierów 135. pp rez. (kpt. sap. Tadeusz Jacyna) przygotował do wysadzenia wszystkie mosty i kładki na przedpolu pozycji. 12 sierpnia do załogi Osowca dołączyła utworzona w batalionie fortecznym “Sarny” grupa 262 żołnierzy pod dowództwem dotychczasowego zastępcy dowódcy bfort “Sarny”, mjr Antoniego Korpala. Wólkę Piaseczną obsadzała kompania strzelecka o nieustalonej numeracji, ze składu II/135. pp rez. (mjr Emil Zawisza). Przez pierwsze dni wojny na odcinku “Osowiec” trwały jedynie walki z niemiecką BFort “Goldap” (płk Hans-Erich Nolte) o Grajewo, które kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk. 8 września dowódca GO “Grodno”, gen. bryg. Józef Olszyna-Wilczyński wydał rozkaz zwinięcia obrony i wycofania się transportami kolejowymi do Brześcia. 135. pp rez. wysadził niektóre mosty na odcinku, po czym opuścił fortyfikacje i wieczorem odmaszerował do Knyszyna. Załadunek trwał przez cały dzień 9 września, zaś tuż przed odjazdem, o godz. 1:00 10 września rozkaz został anulowany. 135. pp rez. rozpoczął rozładunek i powrócił na dopiero co opuszczone pozycje. Po południu 11 września gen. Wilczyński ponowił rozkaz ewakuacji, tym razem ostatecznie. Dzień później, po wykonaniu zniszczeń, cała załoga Osowca wymaszerowała do punktów załadunkowych. BFort “Goldap” wkroczyła do pustej Twierdzy Osowiec 14 września, a w ślad za nią przybyło tam dowództwo GO “Brand” (gen. mjr Albrecht Brand). 24 września pobliski Goniądz zajęła sowiecka 20. Brygada Zmechanizowana (BZmech; płk Siemion Borziłow). Jej żołnierze obserwowali płomienie pożarów i słyszeli huk wybuchów, dochodzący z Osowca – to Niemcy podjęli akcję niszczenia zdobytych, a niemożliwych do ewakuacji zapasów wojennych, by nie wpadły one w ręce ich tymczasowych sojuszników. 26 września Niemcy wycofali się za linię demarkacyjną, przekazując Twierdzę Osowiec Rosjanom. Również schrony w Wólce Piasecznej nierozpoznane przez Niemców oddano Rosjanom.
Schron nr 1, usytuowany na skraju lasu, koło opuszczonego gospodarstwa. Dwustronny trapezoidalny. Widoczny uproszczony kształt stropu – skosy zamiast zaokrągleń, z jednoczesnym zachowaniem stropowej wnęki na darń i rynien odpływowych.
Stalowe drzwi z zasuwą.
Strzelnica z pancernymi drzwiczkami, przeznaczona do zainstalowania fortecznej lawety
W ścianie tylnej widoczna strzelnica obrony bliskiej i ościeżnica nieistniejącej obecnie kraty przeciwszturmowej w przelotni.
Schron nr 2, usytuowany na kulminacji wzniesienia na północ od przysiółka Układek. Obserwacyjny, trójszczelinowy. Brak przelotni.
Wnętrze – widoczne wzmocnienie stropu dwuteownikami i blachą stalową.
Widok od czoła – nad środkową szczeliną widoczny ślad trafienia pocisku ciężkiej artylerii.
Schron nr 3, usytuowany na wschodnim zboczu wzgórza, na wschód od drogi przysiółek Układek-leśniczówka Wólka Piaseczna. Jednostronny prawy. Zwraca uwagę brak przelotni i uproszczony kształt stropu.
Mapa umiejscowienia
UWAGA ! Schrony 4, 5 i 6 oraz fundament znajdują się na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego.
WSTĘP do nich jest ZABRONIONY pod karą grzywny.
Opracowali: Szymon Kucharski, Piotr Kurzawa, Waldemar Nadolny
“Samodzielna Grupa Operacyjna NAREW”
www.schrony1939.fortyfikacje.pl
Copyright © Zabrania się wykorzystania materiałów z tego artykułu bez zgody autorów.
