Stadion (z języka starogreckiego στάδιον ) termin oznaczający miejsce, w którym ludzie stoją – (budowla sportowa najczęściej otwarta), przeznaczona do rozgrywania zawodów w różnych dyscyplinach sportu i innych masowych imprez widowiskowych lub komercyjnych (targi). Niegdyś stanowiły je najczęściej budowle oparte na naturalnym, bądź sztucznym nasypie ziemnym, na którym lokowano miejsca dla widzów i dojścia do nich (korona stadionu), zaś w powstałej niecce tworzono arenę. Niektóre stadiony posiadały trybuny drewniane, bądź drewniano-murowane, jednak z uwagi na dostępne wówczas technologie pojemność ich trybun nie była zbyt wielka. Spotykano wówczas również (zwłaszcza w) tzw. stadiony czasowe, budowane na czas wielkich imprez masowych i demontowane po ich zakończeniu. Obiekty tego typu miały służyć przede wszystkim przeprowadzeniu zawodów i umożliwieniu ich oglądania, dlatego trybuny spełniały jedynie swą podstawową funkcję. Infrastrukturę towarzyszącą – jeśli występowała – lokowano poza koroną stadionu.
Łomża, dysponująca największą liczbą drużyn piłkarskich, do roku 1925 nie posiadała boiska z prawdziwego zdarzenia. Wojskowi rozgrywali mecze na terenie jednostki, a od 1923 roku w Łomżycy na „Piaskach”, jak nazywano teren położony za dzisiejszymi Zakładami Graficznymi przy ulicy Wojska Polskiego, gdzie powstał obiekt przeznaczony głównie dojazdy konnej. Młodzież biegała na boiskach przyszkolnych , ale prawdziwe życie piłkarskie toczyło się na słynnych nadnarwiańskich łąkach zwanych pulwami, na których okoliczni gospodarze wypasali konie, krowy, owce.44 W 1925 roku obiekt 33 pp poddane modernizacji, dzięki wykonaniu płyty boiska do gry w piłkę nożną oraz zawodów lekkoatletycznych. Ponadto wzbogacono go o bieżnię. Uroczyste oddanie stadionu połączono z wręczeniem sztandaru ufundowanego przez mieszkańców miasta i Sejmiku Powiatu Łomżyńskiego. Odbyło się ono 14 sierpnia, w dniu święta pułkowego. Uroczystość zaszczycili przedstawiciele władz państwowych z prezydentem RP Stanisławem Wojciechowskim. Rozegrany w j 3go obecności mecz piłkarski pomiędzy „siostrzanymi” pułkami – 33 łomżyńskim i 42 białostockim zakończył się zwycięstwem gości 7:l. Istnienie ŁKS, skupiającego głównie członków o sympatiach lewicowych, zdopingowało kler do zbudowania ogrodzonego boiska, położonego przy szosie obwodowej na zapleczu cmentarzy (dzisiejsza ulica Władysława Sikorskiego) przy drodze prowadzącej na Zawady. Następnie przystąpiono do organizowania endeckiego klubu sportowego przy Związku Młodzieży Akademickiej.46 To z kolei spowodowało ripostę sił sanacyjnych, które swój zamiar pozyskania młodzieży rozpoczęły oci budowy stadionu. Na tej politycznej rywalizacji skorzystało tylko łomżyńskie piłkarstwo.
W 1932 r. z inicjatywy legionisty, dowódcy 18 DP – generała Młota-Fijałkowskiego, powołano Komitet Budowy Stadionu Sportowego, któremu przewodniczył generał.
W jego skład weszli:
wiceprezes – starosta łomżyński Mieczysław Syska,
II wiceprezes – płk Józef Kwaciszewski,
członek – inż. arch. Zdzisław Świątkowski,
członek – inż. Włodzimierz Radzymiński,
sekretarz – kpt. Czesław Łęgowski,
skarbnik – por. Nowotko.
Jego projekt opracował i nadzór nad jego wykonaniem sprawował, po uprzednim zatwierdzeniu przez Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, inż. Świątkowski.
Stadion zlokalizowano nad Narwią na gruntach spalonego tartaku państwowego, które zostały wykupione przez Radę Miejską.”Nadzór nad organizacją prac powierzono mjr. Ignacemu Szpunarowi i kpt. Czesławowi Łęgowskiemu. Pracami budowlanymi kierował inż. Ignacy Zach. Bardzo dużo robót ziemnych społecznie wykonali piłkarze ŁKS, którzy nie mogli doczekać się chwili, kiedy będą mogli rozegrać mecze na prawdziwym boisku piłkarskim. Ponadto przy pracach zatrudnieni byli bezrobotni, których wspomagali żołnierze. Ziemię do uformowania około 3-metrowej wysokości wałów wożono wojskowymi ciężarówkami z oddalonego o kilometr niedokończonego przez Niemców nasypu, którym miała biec linia kolejowa z Łomży do Pisza. Wał obłożono darnią mocowaną drewnianymi kołkami. Płyta boiska została zdrenowana, a na obiekcie zainstalowano pompę mechaniczną, celem odwadniania jej w okresie wiosennych roztopów i wylewów rzeki. Pod krytą trybuną wykonano dwie szatnie z wodą bieżącą i urządzeniami sanitarno higienicznymi. Oprócz boiska głównego na stadionie znajdowała się jeszcze płyta treningowa, 400-metrowa bieżnia, 5 kortów ziemnych, boisko do koszykówki i siatkówki, hala gimnastyczna, strzelnica, basen pływacki o wymiarach 20×50 mi przystań wioślarska. Część terenu zadrzewioną pod nadzorem ogrodnika miejskiego Józefa Suchockiego. Powstał w ten sposób jeden z najpiękniejszych i nowocześnie wyposażonych obiektów sportowych w przedwojennej Polsce. Zadziwiać musi też fantastyczne tempo prowadzonych prac, bowiem pierwszy mecz na stadionie rozegrano 25 października 1933 roku pomiędzy ŁKS a 41 pp Suwałki, wygranym przez łomżan 3:0, a cały obiekt oddano do użytku wiosną 1934 roku.
W czasie wojny zniszczono stadion (trybuny spalone, murawa zryta pociskami stadion był na linii frontu). Po wojnie grupa piłkarzy, którzy ją przeżyli, zaczęła znowu grać. Klub przyjął nazwę OMTUR, potem zmieniając ją na m.in. Kolejarz, Budowlani, Start, aż powrócił do historycznego ŁKS. Pod koniec lat 50. klub ustabilizował się. Wybudowano szatnię i stadion. W późniejszym okresie wybudowano od strony ulicy Zjazd trybunę z miejscami siedzącymi, początkowo z ławeczkami drewnianymi, potem zamontowano krzesełka plastykowe, które były aż do 2009 roku. O strony Narwi siadano po prostu na skarpie.
Na początku XXI wieku zaplanowano rozbudowę stadionu kosztem 22 milionów zł. Modernizacja stadionu jest jedną z czterech inwestycji na terenie miasta znajdujących się na tzw. liście projektów kluczowych RPO. Na remont stadionu z funduszy unijnych Łomża otrzyma 11 mln zł. Wybrana w przetargu oferta opiewa na kwotę 17.967.674,16 zł zł. Warto przypomnieć, że w trakcie procedury przetargowej z dokumentacji władze miasta wykreśliły planowaną wcześniej budowę pełnowymiarowego, oświetlonego boiska ze sztuczną nawierzchnią, ale władze miasta zapewniają, że i ta część inwestycji zostanie zrealizowana. Pierwszy etap Został przeprowadzony w latach 2006 – 2007. Wykonano trybunę od Narwii, budowę nowego sektora gości i zmodernizowano płytę boiska, poprzez wykonanie nowego drenażu i ułożenie trawy sprowadzonej z Holandii.
Drugi etap modernizacji stadionu obejmuje budowę m.in. budynku zaplecza sportowego z szatniami, pomieszczeniami sprawozdawczymi i technicznymi, zadaszonych trybun na 1760 miejsc oraz trybuny dla VIP-ów, 8-torowej tartanowej bieżni z urządzeniami lekkoatletycznymi, kortów tenisowych o nawierzchni z trawy syntetycznej oraz oświetlenia płyty boiska głównego przy pomocy agregatów prądotwórczych. Zamontowana zostanie również tablica wyników z zegarem. Na stadionie miejskim stanie cztery 40 – metrowe stalowe maszty oświetleniowe, ważące po osiem ton każdy, dwa z nich od strony Piątnicy, natomiast kolejne dwa od strony Łomży. Maszty z zamontowanymi na każdym 36. reflektorami służyć będą do oświetlenia boiska głównego i bieżni dookoła niego światłem o natężeniu 500 luxów. W przyszłości istnieje możliwość zamontowania kolejnych lamp na każdym z masztów tak, aby parametry oświetlenia boiska były dostosowane do potrzeb przeprowadzenia transmisji telewizyjnych z odbywających się na stadionie imprez. W listopadzie natomiast zamontowane zostało oświetlenie boiska treningowego oraz kortów tenisowych. Montaż masztów oświetleniowych nie oznacza, że już teraz oświetlą one stadion.
W drugim kwartale przyszłego roku zostaną dostarczone agregaty prądotwórcze, które będą zasilały znajdujące się na masztach lampy. Wcześniej przygotowane pod nie zostaną fundamenty. Obecnie ustalane jest miejsce w którym one staną. Teoretycznie pierwszy raz obiekt będzie mógł być oświetlony z jupiterów pod koniec przyszłorocznej wiosny. Oprócz prac związanych z montażem oświetlenia boiska głównego cały czas trwają prace związane z budową trybuny od strony ulicy Zjazd. Przystąpiono już do montażu konstrukcji stalowej zadaszenia trybuny, który powinien potrwać do końca grudnia. – Jeśli pogoda pozwoli, to w styczniu będzie przykrywana trybuna. Część trybuny jest już gotowa do szalowania, a do świąt Bożego Narodzenia już w całość powinna być do tego przygotowana. Jeżeli zimą będą sprzyjające warunki atmosferyczne, to do wiosny trybuna powinna być zrealizowana w zakresie pozwalającym na montaż siedzisk. Po zakończeniu w grudniu przyszłego roku modernizacji, łomżyński stadion wzbogaci się o budynek zaplecza sportowego z szatniami, pomieszczeniami sprawozdawczymi i technicznymi, zadaszone trybuny po obu stronach tego budynku, ośmiotorową tartanową bieżnię wraz z urządzeniami lekkoatletycznymi oraz korty tenisowe o nawierzchni z trawy syntetycznej. Stadion posiadał będzie tablicę wyników z zegarem, nowe ogrodzenia całego obiektu oraz oświetlenie boiska głównego, treningowego, kortów tenisowych i dojść na trybuny. Po zakończeniu wszystkich prac na stadionie będzie mogło zasiąść około 3600 widzów. Inwestycja warta 18 mln zł jest dofinansowana ze środków unijnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego.
1. Gen. Czesław Młot- Fijałkowski inicjator budowy stadiony w Łomży.
2. Fronton budynku na stadionie w okresie przedwojennym.
3. Wirtualny projekt stadionu w Łomży. Widok ogólny.
4. Wirtualny projekt stadionu w Łomży. Widok od ulicy Zjazd.
5-17. I etap remontu stadionu w Łomży.
18-30. II etap remontu stadionu w Łomży
Opracowano na podstawie:
Henryk Pestka – Piłka Nożna na Ziemi Łomżyńskiej w latach 1917-1997
http://um.lomza.pl/index.php?wiad=1781
http://stadiony.net/project.php?p=108
http://pl.wikipedia.org/wiki/Stadion
1 comments
Warto dodać, że przedwojenny stadion ŁKS-u był najnowocześniejszym tego typu obiektem sportowym w naszym północno-wschodnim regionie.