Ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego

     UL. KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO

Prawosławny Cmentarz Wojskowy został założony poza granicami miasta przez władze rosyjskie w 1861 roku  na południe od cmentarza parafialnego. Jak widać na ówczesnych mapkach prowadzi do niego droga od cmentarza parafialnego, ale czy była to już ulica Słoneczna trudno na razie dociec. ( Nie było jeszcze  wówczas nawet Szosy Obwodowej, która powstała dopiero na przełomie XIX i XX wieku.)

Cmentarz ten był wykorzystywany do pochówków żołnierzy rosyjskich. W 1939 roku założono tutaj również kwaterę wojenną żołnierzy Wojska Polskiego.  Uległ likwidacji, gdy na jego terenie wybudowano w latach 1982-1991 kościół pw. Miłosierdzia Bożego, zachowując przy nim dawną kaplicę cmentarną.

Dnia 11kwietnia 1999 roku kościół parafialny pw. Miłosierdzia Bożego, przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego, został ustanowiony Sanktuarium Miłosierdzia Bożego, a 1 września 2006 roku otwarto przy nim Łomżyńską Dolinę Pamięci.

Pierwsza wzmianka o ulicy Słonecznej jest na str. 11  książki Witolda Jemielitego „Łomża w latach 1945 – 1999”. Ulica ta jest wspominana  przy podziale Łomży z dnia 25–08-1962 roku  na cztery strefy, mając na uwadze opłaty za tereny państwowe oddawane w użytkowanie czasowe, lub wieczyste.

W opowiadaniu  Dzieci z fotografii. List Pani Elżbiety Buczyńskiej na stronie

http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/cms/wasze-opowiesci/690/ podaje,  że ulica Słoneczna istniała już w Łomzy w 1941 roku.

Dawna nazwa ulicy Słonecznej,  została zmieniona na obecną nazwę – ulica  Kardynała Stefana Wyszyńskiego, decyzją Miejskiej Rady Narodowej w Łomży z dnia 8.05.1982 roku.

Stefan Wyszyński, syn Stanisława i Julianny, urodził się 3 sierpnia 1901 roku w Zuzeli nad Bugiem. W latach 1915-17 uczęszczał do IV i V klasy w Prywatnej Siedmioklasowej Szkole Handlowej Męskiej w Łomży, po czym kontynuował naukę w Warszawie. Tam ukończył Liceum im. Piusa X, a następnie kształcił się w Wyższym Seminarium Duchowym we Włocławku.

Święcenia kapłańskie otrzymał 3 sierpnia 1924 roku. Po roku pracy diecezjalnej biskup włocławski skierował go na dalsze studia na Katolicki Uniwersytet Lubelski. W latach 1924-1929 studiuje więc na Wydziale Prawa Kanonicznego, a pod kierunkiem ks. Antoniego Szymańskiego, przeprowadza studia z zakresu katolickiej nauki społecznej i ekonomii w Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych. W czerwcu 1929 roku doktoryzował się z prawa kanonicznego, obroniwszy pracę pt. “Prawa rodziny, Kościoła i państwa do szkoły”.

Po studiach udał się w podróż naukową po krajach Europy Zachodniej. Był w Austrii, Włoszech, Francji, Belgii, Holandii i Niemczech. Interesował się szczególnie Akcją Katolicką i działalnością chrześcijańskich związków zawodowych. Wykładał naukę społeczną w Wyższym Seminarium we Włocławku, był redaktorem miesięcznika “Ateneum Kapłańskie”, działał wśród robotników, wykładał na uniwersytecie Robotniczym.

W czasie wojny, ze względu na swoje zaangażowanie społeczne oraz przedwojenne publikacje poświęcone totalizmowi hitlerowskiemu był poszukiwany przez Niemców. Na polecenie rektora seminarium ks. Korszyńskiego opuścił Włocławek i ukrywał się we Wrociszewie i w Laskach pod Warszawą, a także u swojej rodziny. W czasie Powstania Warszawskiego był kapelanem grupy “Kampinos” Armii Krajowej oraz szpitala powstańczego w Laskach. Ksiądz Wyszyński nocą godzinami stał nieruchomo i błogosławił płonąca Warszawę, w kaplicy długo leżał krzyżem, modlił się za ginącą stolicę, za umierających ludzi i za tych, którym dane będzie przetrwać.

W 1946 roku ks. Stefan Wyszyński został przez Ojca Świętego Piusa XII mianowany biskupem ordynariuszem diecezji lubelskiej. Sakrę biskupią przyjął 12 maja na Jasnej Górze z rąk Prymasa Augusta Hlonda, po którym dwa lata później przejął obowiązki Prymasa Polski

Bardzo zależało mu na znalezieniu porozumienia między Kościołem a władzami, czemu sprzyjało podpisane w 1950 r. porozumienie. W 1953 r. ks. biskup Wyszyński został mianowany kardynałem, ale do Rzymu po otrzymanie insygniów nie pojechał. We wrześniu 1953 r. został aresztowany pod zarzutem wrogiej działalności wobec państwa i więziony kolejno w Rywałdzie, Stoczku, Prudniku i Komańczy. Uwolniono go dopiero w październiku 1956 r. i przyznano, iż był niewinny. Wrócił do Warszawy i ponownie poświęcił się pracy, mającej na celu wywalczenie swobód Kościołowi Katolickiemu.

Był duchowym przywódcą narodu. W konflikcie z rządem zorganizował uroczyste obchody 1000-lecia przyjęcia chrztu przez Polskę. W strajkach z 1970 i 1980 roku stanął po stronie społeczeństwa, popierając dążenia robotników.

Zmarł w Warszawie 28 maja 1981 roku po krótkiej, lecz ciężkiej chorobie.

Kardynał Wyszyński, zwany Prymasem Tysiąclecia, wielokrotnie przebywał w Łomży nie tyko jako gimnazjalista. W kazaniu z maja 1970 r. mówił: „Z Ziemią Łomżyńską związany jestem urodzeniem, Chrztem św. otrzymanym w Zuzeli nad Bugiem, Bierzmowaniem otrzymanym w Andrzejewie z rąk biskupa Nowowiejskiego (…). Związany jestem i mogiłą mojej matki, która została w Andrzejewie i wspomnieniami szkolnymi z tego miasta, które stało się dla mnie bardzo drogie i bliskie (…). Jestem łomżyniakiem z krwi i kości i nim pozostanę”…. Bo, jaka stwierdził to wcześniej –   „Właśnie tutaj w Łomży, kształtowało się moje powołanie kapłańskie”.

Opracował Henryk Sierzputowski, współpraca Jerzy  Smurzyński

Opracowano na podstawie:

1. Anna Pańkowska, Justyna Piechocka. Nazewnictwo Miejskie Współczesnej Łomży.
2. Witold Jemielity. Łomża w okresie międzywojennym.
3. Witold Jemielity. Łomża w latach 1945-1999