Wspomnienia o Senatorze Janie Stypule.

Doktor nauk weterynaryjnych Jan Stypuła urodził się 14 grudnia 1931 r. w miejscowości Strzelce na Lubelszczyźnie. W Nałęczowie ukończył szkołę podstawową i średnią. W 1950 r. rozpoczął studia na wydziale weterynaryjnym Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie. 24 lutego 1955 r. uzyskał tytuł lekarza weterynarii. Staż z nakazu pracy odbył w Kolnie. W latach 1956 – 1969 pracował jako kierownik lecznicy zwierząt w Szumowie, pow. Wysokie Mazowieckie. Z jego inicjatywy powołano komitet, który odremontował w Szumowie pomnik polskich żołnierzy poległych podczas walk z Rosją Radziecką w 1920 r. Spowodowało to niezadowolenie ówczesnych władz i rozmowy z inicjatorem akcji.

W 1969 r. powołany został na stanowisko Powiatowego Lekarza Weterynarii w Wysokiem Mazowieckiem. Na początku lat siedemdziesiątych, wspólnie z panią Heleną Czernek, był współzałożycielem Sekcji Weterynaryjnej Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego. Dzięki tej inicjatywie w Łomży zaczęły odbywać się seminaria i wykłady z weterynarii z udziałem profesorów z uznanych ośrodków akademickich. Łomża stała się jednym z nielicznych miast powiatowych w kraju, w którym w sposób godny naśladowania łączono naukę z praktyką weterynaryjną.

W 1975 r. Jan Stypuła został powołany na stanowisko Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii w Łomży. Wyposażył placówki weterynaryjne województwa łomżyńskiego w nowoczesny sprzęt, zorganizował nowoczesną bazę techniczną, którą stale rozbudowywał i modernizował. Utrzymywał osobiste kontakty z weterynaryjnymi ośrodkami akademickimi w Warszawie, Lublinie, Olsztynie i Wrocławiu oraz z Akademią Medyczną w Białymstoku, z Instytutem Weterynarii w Puławach i jego oddziałem Bydgoszczy oraz z Zakładami Higieny Weterynaryjnej w Gdańsku, Lublinie, Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Białymstoku. Dzięki jego staraniom Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej 15 czerwca 1984 r. powołał Zakład Higieny Weterynaryjnej w Łomży, pierwszą w regionie weterynaryjną placówkę naukowo badawczą w regionie. Jego zalążkiem stało się Wojewódzkie Laboratorium Weterynaryjne. Jan Stypuła zgromadził w nim odpowiednio dobraną kadrę oraz wyposażył w nowoczesną aparaturę i sprzęt. W Łomży prowadzono badania naukowe rozwiązujące najważniejsze problemy rolnictwa w regionie. Pracownicy weterynarii w ciągu 10 lat od powstania województwa opublikowali 327 prac naukowych, które były prezentowane w fachowych czasopismach krajowych i zagranicznych oraz na wielu kongresach. Swoim przykładem zachęcał do doskonalenia zawodowego i podnoszenia kwalifikacji. 26 czerwca 1979 r. obronił pracę doktorską w Akademii Rolniczej we Wrocławiu, a 16 października 1979 r. odbyło się uroczyste wręczenie dyplomu doktora nauk weterynaryjnych. Dzięki atmosferze i warunkom stworzonym przez dyrektora Jana Stypułę dwudziestu dwóch pracowników uzyskało tytuł doktora, w tym dwudziestu doktora nauk weterynaryjnych, jeden doktora nauk chemicznych i jeden doktora nauk przyrodniczych. W latach następnych Mirosław Kleczkowski i Antoni Jakubczak uzyskali tytuł doktora habilitowanego, następnie zaś Mirosław Kleczkowski otrzymał nominację na profesora z rąk prezydenta Rzeczypospolitej polskiej. Dr Stypuła stwarzał warunki do pracy naukowej, uzyskiwania tytułów naukowych, inspirował, interesował się przebiegiem przewodów doktorskich, wspomagał, motywował i nawiązywał kontakty z profesorami.

Prof. Mirosław Kleczkowski tak ocenił jego postawę: „W procesie ciągłego zwiększania aktywności zawodowej i naukowej ogromną rolę odegrał korzystny klimat, jaki stwarzał dyrektor Wojewódzkiego Zakładu Weterynarii dr Jan Stypuła. Wynikało to z intuicji, umiejętności poznawania i zjednywania ludzi. Potrafił odróżnić prawdę od kłamstwa, dobro od zła. Komu zaufał, zarażał go swoją pasją do zamiłowania zawodem lekarza weterynarii i pracą twórczą. Dlatego o Łomży i Ziemi Łomżyńskiej mówiono i nadal mówi się, że posiada bogate tradycje nie tylko w zakresie historii, oświaty i kultury, lecz także w zakresie kreowania życia naukowo – zawodowego. Dzięki dr. Janowi Stypule zapraszano do współpracy na jego umiłowaną Ziemię Łomżyńską wielu luminarzy nauki, zarówno z kraju jak i zagranicy, włączając do współpracy miejscowe środowisko, nie tylko weterynaryjne. Można więc z całym przekonaniem, bez okolicznościowej przesady, stwierdzić, że był i będzie symbolem Łomży i Ziemi Łomżyńskiej, któremu już za życia można było wystawić pomnik wdzięczności ”. Prof. dr hab. Antoni Jakubczak, wspomina: „dr. Stypułę można nazwać łowcą głów, umysłów. Potrafił znaleźć ludzi aktywnych i ich twórczo inspirować do dalszego rozwoju. Chętnym pomagał w znalezieniu ośrodka akademickiego i promotora pracy doktorskiej. Pomagał także w sposób bezpośredni, wysyłał pracowników na kursy i szkolenia dotyczące metod i technik badawczych. W ramach posiadanych w zakładzie środków finansowych, dawał delegacje dla chcących rozwijać się naukowo. Umożliwiał prezentacje wyników prac doktorskich na konferencjach krajowych i zagranicznych. Organizował wymianę grup zawodowych, specjalistów z zakresu diagnostyki i nadzoru weterynaryjnego. Czynił to z podobnymi placówkami na Węgrzech i w Bułgarii. Był ojcem chrzestnym otwarcia przewodów habilitacyjnych prof. Kleczkowskiego i mojego, do końca był opiekunem duchowym ich przebiegu i pomyślnego zakończenia mimo, że już nie pracował w weterynarii”¹.

Dr Jan Stypuła prezentował postawę humanistyczną. Był współorganizatorem otwartego 5 czerwca 1982 r. jedynego w kraju i jednego z nielicznych w Europie Muzeum Weterynarii w Ciechanowcu. Z jego inicjatywy upamiętniano zdarzenia i zasłużone postacie z historii, wybitnych przedstawicieli nauki i praktyki weterynaryjnej. Nowa lecznica w Ciechanowie otrzymała imię prof. Tadeusza Jastrzębskiego. Salę wykładową w Wojewódzkim Zakładzie Weterynarii, miejsce odbywania weterynaryjnych konferencji naukowych, nazwano imieniem prof. Bolesława Gutowskiego, fizjologa wywodzącego się z Ziemi Łomżyńskiej. W ścianę budynku Wojewódzkiego Zakładu Weterynarii wmurowano granitową tablicę, poświęconą płk. dr. wet. Konradowi Millakowi. Płk. dr Millak był organizatorem weterynarii na Ziemi Łomżyńskiej, służby weterynaryjnej Wojska Polskiego, wybitnym historykiem, etykiem i działaczem społecznym. Portrety wymienionych znajdują się w sali wykładowej budynku ówczesnego Wojewódzkiego Zakładu Weterynarii w Łomży, obecnie Wojewódzkiego Inspektoratu Weterynarii w Białymstoku, którą wydzierżawia Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Łomży. Nowo oddaną Lecznicę Zwierząt w Jedwabnem nazwano imieniem lekarza weterynarii Alfonsa Budzińskiego, który znaczną część swojego życia poświęcił archeologii. Z jego inicjatywy w budynku Muzeum Weterynarii w Ciechanowcu odsłonięto tablicę poświęconą lekarzowi weterynarii Janowi Bondarence – współzałożycielowi muzeum².

Dyrektor Jan Stypuła dbał o życie towarzyskie, traktował je jako ważny nierozerwalny element życia zawodowego. Okazją do wymiany doświadczeń były imieniny, sukcesy zawodowe i naukowe podwładnych, zakładu oraz jego własne. W tych nieformalnych spotkaniach po pracy doskonalono funkcjonowanie służby weterynaryjnej, rodziły się nowe pomysły i plany rozwojowe, które następnie wspólnie wdrażano w życie. Wdowa po Janie Stypule żartobliwie wspomina ten okres mówiąc, że „weterynaria była w tym czasie pierwszą żoną mego męża” (2,10,11). Po kilku latach wspólnego działania zespołu ludzi pod Jego kierownictwem, łomżyńską służbę weterynaryjną zaliczano do najlepszych w kraju (8). W czasie kierowania przez Jana Stypułę Wojewódzkim Zakładem Weterynarii województwo łomżyńskie uwolnione zostało od groźnych chorób zakaźnych, takich jak: gruźlica, bruceloza, białaczka bydła, pomór świń i pryszczyca. W latach 1984 – 1988 i 1988 – 1992 pełnił funkcję radnego Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łomży. W 1988 r. jako człowiek o uznanym autorytecie społecznym decyzją Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku powołany został na członka Rady Społecznej Akademii Medycznej w Białymstoku. Posiadał ogromną pasję działania. Pracę zawodową i społeczną traktował jako misję. Na każdym stanowisku był bardzo zaangażowany. Od innych wymagał takiej postawy jaką sam reprezentował. Nadmiar prac, zaangażowanie i poczucie misji stały się przyczyną zawału mięśnia sercowego. Dr Jan Stypuła został także niesprawiedliwie potraktowany przez grupę współcześnie żyjących mieszkańców Łomży, którym nieznane były takie wartości jak pracowitość, uczciwość, godność i moralność.

W 1991 r. zmusiło to go do przejścia na przyspieszoną emeryturę. Jednak z ludźmi życzliwymi mu z branży weterynaryjnej, mimo odejścia na emeryturę, nadal utrzymywał stały kontakt. Zły stan zdrowia spowodował okresową bezczynność. Był to bardzo trudny czas dla człowieka, który przez całe dotychczasowe życie był zawsze aktywny, twórczo poszukiwał rozwiązań licznych problemów. Próbował podjąć pracę jako lekarz, ale starania nie przyniosły skutku. Spotkały go szykany ze strony lekarzy weterynarii, którzy wypłynęli na fali słusznych idei, zaistnieli we władzach i przy władzach a wdrażali swoje, wyłącznie prywatne widzenie rzeczywistości. Miały one charakter represji za jego nieprzeciętną postawę. Po latach uzyskał częściową satysfakcję. Niektórzy z prześladowców zdobyli się na publiczne przeprosiny ³.

Przejawem społecznego uznania stało się w 1993 r. wybranie Jana Stypuły na Senatora RP. Został członkiem senackich komisji: Komisji Rolnictwa, Komisji Spraw Emigracji i Polaków za Granicą oraz Komisji Nadzwyczajnej do spraw Obywatelstwa Polskiego. Znalazł się w swoim żywiole, w morzu spraw, problemów. Sukcesy w działalności parlamentarnej spowodowały poprawę samopoczucia i zdrowia, odzyskiwanie równowagi psychicznej, stały się motorem napędowym do dalszego działania. Dr Jan Stypuła należał do najbardziej aktywnych członków Senatu III Kadencji. Był życzliwie usposobiony do wszystkich ludzi, otwarty na ich problemy, krzywdę czy też propozycje. Stawał za mównicą senacką 74 razy, 563 razy interweniował w sprawach swoich wyborców. W większości były to wystąpienia „z marszu” lub interpelacje. Korzystał ze swoich uprawnień parlamentarnych i podejmował się obrony zwykłych ludzi, instytucji oraz interesów społeczności całej Ziemi Łomżyńskiej. Czynił to w organach administracji od szczebla gminnego do rządu Rzeczypospolitej, w różnych instytucjach, w komisjach parlamentarnych i na forum parlamentu. Partnerzy jego rozmów, wystąpień, negocjacji przekonali się, że nie można było zbyć go obietnicą bez pokrycia lub wymijającą odpowiedzią. W rozwiązywaniu problemów był bardzo efektywny. Powracał wielokrotnie do sprawy, aż ją skutecznie rozwiązał. Czynił to z zachowaniem szacunku dla partnera. Do mało znanych faktów z forum parlamentarnego należała skuteczna obrona przed likwidacją cukrowni Łapy. W 1997 r. zdobył środki finansowe na organizację Jubileuszowego Festiwalu „Teatru w walizce” w Łomży i na przeprowadzenie Międzynarodowych Warsztatów Teatralnych Czarnego Teatru „SIVINA II”. Kilkakrotnie podejmował próby umieszczenia w planach remontowych znajdującej się w katastrofalnym stanie drogi krajowej nr 61. W 1997 r. uzyskał od premiera pozytywną pisemną odpowiedź na interpelację senatorską. W następnym roku „droga śmierci” znalazła się w planach remontowych. Pełniąc mandat senatora brał udział w delegacji Senatu u Jana Pawła II, w delegacji Senatu na pogrzebie generała Maczka w Belgii. Był jednym z dwóch Polaków, którzy byli obserwatorami wyborów w Gruzji. 14 maja 1996 r. był obserwatorem wyborów na Litwie, a także członkiem delegacji rządowej z ramienia senackiej komisji rolnictwa w Macedonii ⁴.

W 1997 r. na wieść o tragedii na południu Polski zorganizował jeden z pierwszych w kraju Komitet Pomocy Powodzianom, który działalnością objął całe województwo łomżyńskie. Zorganizował kolonie dla 136 dzieci z terenów klęski żywiołowej i wiele transportów z potrzebnymi darami. We wszystkich większych miastach zorganizował charytatywne koncerty discopolowe, podczas których przeprowadzono kwestę na powodzian. Miasta i wioski odwiedzał samochód wchodzącej w skład Komitetu drużyny harcerskiej „Ptaki Ptakom”. Harcerze kwestowali i zbierali dary rzeczowe ⁵.

Moja współpraca i znajomość z Janem Stypułą datuje się od 1994 r. W marcu tego roku odebrałem telefon od Niego telefon. Zwrócił się do mnie o pomoc i współpracę przy utworzeniu w Łomży Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Zastanawiałem się, dlaczego zadzwonił do mnie. Na spotkaniu w biurze senatorskim wyjaśnił, że nasza wspólna znajoma, Elżbieta Żegalska – dyrektor Biura Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego w Łomży, znająca moje zainteresowania podpowiedziała mu, że mogę być przydatny przy realizacji tego projektu. Wyraziłem zgodę. Przygotowaliśmy zebranie założycielskie. Przed rozpoczęciem zebrania, 18 marca 1994 r. w sali konferencyjnej hotelu „Polonez”, dowiedzieliśmy się, że osoba uzgodniona do prowadzenia spotkania zrezygnowała z pełnienia tej roli. Nastąpiła konsternacja. Gorączkowo poszukiwaliśmy kandydata na przewodniczącego zebrania. Nikt nie chciał kierować spotkaniem. Brak zgody wywołany był najprawdopodobniej tremą związaną z prowadzeniem zebrania w obecności czołowych osobistości życia politycznego kraju i województwa. Zaproponowano moją osobę. Wyraziłem obawę, ale senator zdecydowanie powiedział: „Poprowadzi Pan zebranie, da Pan radę”. Podjąłem to wyzwanie. Spotkanie wypadło dobrze. Inicjatorem i głównym założycielem Oddziału był senator Jan Stypuła. Został wybrany prezesem Oddziału. W dniu 28 maja 1994 r. Oddział uzyskał prawną rejestrację. 29 sierpnia 1994 r. aktem notarialnym przekazano oddziałowi budynek po Prokuraturze Rejonowej przy ulicy Nowej nr 4.

5 listopada 1996 r. dokonano w tym budynku uroczystego otwarcia Domu Polonii. Był to szósty Dom Polonii w kraju. Kolejne Walne Zebrania Członków powierzyły Janowi Stypule tę funkcję również na dwie następne kadencje. Dynamizm i zakres podejmowanych przez senatora działań w ramach Łomżyńskiego Stowarzyszenia Wspólnota Polska spowodowały, że ilość pozyskiwanych środków finansowych, a także prawna możliwość ich użycia okazała się niewystarczająca. W tym celu ustanowił 27 grudnia 1996 r. jako fundator bliźniacze dla Oddziału Wspólnoty Polskiej w Łomży stowarzyszenie o nazwie Fundacja „Ośrodek Współpracy Międzynarodowej Wschód – Zachód”. Pozwoliło to na rozszerzenie zakresu działań i podjęcie wspólnych poczynań. Celem Fundacji są działania integracyjne mieszkańców Europy wschodniej i zachodniej w zakresie rolnictwa, ekologii i zdrowia. Aktywność tych dwóch instytucji uzupełnia się wzajemnie. 25 kwietnia 1997 r. Ośrodek zalegalizowano w sądzie rejestrowym ⁶.

Jan Stypuła jako senator i dyplomata w kontaktach z polskimi mniejszościami narodowymi starał się integrować polską diasporę wewnętrznie i ze społecznością w kraju zamieszkania, a także z rodakami w Polsce. Potrzebę integracji rozumiał szeroko. Realizował ją poprzez włączanie polskich stowarzyszeń do współpracy z władzami i innymi stowarzyszeniami w kraju zamieszkania rodaków. Na organizowane przez Łomżyński Oddział Stowarzyszenia Wspólnota Polska imprezy w kraju i za granicą zapraszał przedstawicieli polskich i zagranicznych władz lokalnych oraz centralnych. Starał się, aby imprezy te miały otwarty charakter dla wszystkich niezależnie od narodowości. Działania takie wyciszały antagonizmy, otwierały perspektywę dalszej współpracy. Jednocześnie podkreślał, że „nie można mylić integracji z asymilacją”. Mówił „integracja – tak, asymilacja – nie”. Uczulał współpracowników i rozmówców na tę różnicę. Głosił pogląd, że Polacy muszą być bardziej konkurencyjni we wszystkich dziedzinach życia społecznego i gospodarczego w stosunku do innych nacji, szczególnie w oświacie. Czynił wiele wysiłków, aby podnieść jakość edukacji w polskich szkołach, uczynić ją lepszą, bardziej atrakcyjną. Organizował warsztaty metodyczne dla pedagogów w kraju i za granicą. Czynił to we współpracy z Centrum Metodycznym Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli w Łomży i Centrum Kształcenia Praktycznego w Łomży. Jednym z ciekawszych pomysłów dr. Stypuły stała się idea szkół patronackich.

Był to modelowy przykład współpracy, której formy zaadaptowały inne oddziały stowarzyszenia. Polegała ona na współpracy szkół z kraju ze szkołami polskimi znajdującymi się za granicą. Działania dotyczyły wakacyjnej i śródrocznej wymiany młodzieży, wymiany doświadczeń kadry pedagogicznej i ewentualnej pomocy. Początkowo propozycje współpracy oparte na wymianach dzieci wzbudzały nieufność, obawiano się złych warunków socjalnych i braku bezpieczeństwa w dawnych republikach Związku Radzieckiego. Jednak program wymian, warunki zakwaterowania i wyżywienia za każdym razem był przez dr. Stypułę szczegółowo uzgadniany z organizatorami, a jego realizacja sprawdzana. Obawy zmalały po zrealizowaniu pierwszych wymian przez Hankę Gałązkę, dyrektora Szkoły Podstawowej nr 10 w Łomży. Za jej przykładem dyrektorzy innych szkół rozpoczęli współpracę z polskimi szkołami z zagranicy, często już bez pośrednictwa łomżyńskiego Oddziału. Prezes Jan Stypuła, gdy się o tym dowiadywał bardzo się z tego cieszył i mówił, że o to mu chodziło. W takich działaniach widział główny oręż w walce o utrzymanie tożsamości narodowej. Dlatego do udziału w warsztatach, sesjach i innych szkoleniach zapraszał najwybitniejszych specjalistów – praktyków oraz profesorów uczelni polskich i zagranicznych. Na jego zaproszenie dwukrotnie w Łomży przebywał Leszek Talko, dyrektor Biblioteki Polskiej w Paryżu. Delegacja łomżyńskiej „Wspólnoty” została przyjęta przez Jerzego Giedroycia, autorytet moralny nie tylko polskiej emigracji.

Wielka jest różnorodność działań senatora Jana Stypuły. Oto przykłady niektórych Jego przedsięwzięć:

1/ czterokrotnie zorganizowany w Łomży Turniej Polonii w Tenisie Stołowym, natomiast po raz piąty miał on miejsce w Solecznikach na Litwie,
2/ cykl naukowych konferencji edukacyjnych organizowanych w Łomży i w Wilnie,
3/ cykl naukowych konferencji rolniczo – weterynaryjnych na Litwie z udziałem wybitnych profesorów – ekspertów z kraju i zagranicy,
4/ podpisanie umów o współpracy między Łomżą, Solecznikami na Litwie, a Nowogradem Wołyńskim na Ukrainie,
5/ sesja naukowa w Szczuczynie na Białorusi poświęcona poszukiwaniu wspólnej przeszłości tego miasta ze Szczuczynem w woj. podlaskim i podpisanie umowy o współpracy między tymi miastami,
6/ dwukrotna organizacja Dni Kultury Syberyjskiej z udziałem polskich zespołów folklorystycznych z Syberii,
7/ organizacja Targów Gospodarczych i Wystaw Rolniczych w Solecznikach,
8/ organizacja we współpracy Łomżyńską i Warszawską Izbą Przemysłowo – Gospodarczą czterech Seminariów Gospodarczych połączonych ze szkoleniem w zakresie tworzenia własnych firm,
9/ organizacja Polonijnych Kongresów Nauk Weterynaryjnych,
10/ dwukrotnie zorganizowane Polonijne Igrzyska Młodzieży Szkolnej,
11/ plenery malarskie zorganizowane w Ciechanowcu i w Nowogrodzie,
12/ staże zawodowe lekarzy medycyny z krajów byłego ZSRR w łomżyńskim szpitalu,
13/ wystawy i sprzedaż palm litewskich przed Niedzielą Palmową w miejscowościach byłego województwa łomżyńskiego z przeznaczeniem uzyskanych pieniędzy na dofinansowanie działalności szkół polskich na Litwie,
14/ cykl Warsztatów Dziennikarskich organizowanych dla redaktorów polskojęzycznych gazet w Rosji, Litwie, Białorusi, Łotwie i Ukrainie,
15/ zainicjowanie w 2001 r. wspólnych szkoleń i ćwiczeń straży pożarnej Ziemi Łomżyńskiej ze strażakami z Solecznik na Litwie.
Dr Jan Stypuła promował twórców polskiego pochodzenia. Odkrył i przybliżył rodakom w kraju niezwykły talent zamieszkałej na Syberii artystki polskiego pochodzenia Ireny Pak-Makalewskiej. Rodakom w kraju mawiał: „Pomoc Polakom ze Wschodu jest naszym obowiązkiem. Od nich możemy uczyć się patriotyzmu, poszanowania tradycji, obyczajów narodowych i szacunku dla historii”. Do podobnego poglądu dochodzili wszyscy, których włączył do współpracy. Podczas wizyt na Wschodzie doświadczyli oni ogromnych wzruszeń obserwując pielęgnowanie polskiej kultury, języka ojczystego, chęci bycia Polakami, mimo różnych wieloletnich przeciwności. Przybliżał Polakom w kraju wiedzę o rodakach zamieszkałych poza granicami poprzez różnorodne formy działalności Oddziału stowarzyszeniam, którym kierował. Tradycją stało się sprowadzanie na święto 3 maja i 11 listopada najlepszych polskich folklorystycznych zespołów narodowych z krajów byłego Związku Radzieckiego. Zespoły te występowały w łomżyńskiej katedrze, w sali widowiskowej Domu Katolickiego i Urzędu Wojewódzkiego, a po 1999 r. Powiatowego, a także w wielu miejscowościach regionu łomżyńskiego.

Zakres podejmowanych działań przez senatora Jana Stypułę w odniesieniu do diaspory polskiej był ogromny. Nie sposób opisać go w tak krótkiej formie wspomnieniowej. Dokładne przedstawienie jego działalności i myśli wymaga odrębnego opracowania. Przedstawiłem tylko niektóre przykłady realizowania jego idei, ale można ukazać ich wielokrotnie więcej. Dla większości zadań programowych znajdował sponsorów, a zaoszczędzone środki finansowe pozwalały poszerzyć ofertę programową Oddziału. W ocenie władz krajowych stowarzyszenia „Wspólnota Polska” łomżyński Oddział, kierowany przez Jana Stypułę należał do najprężniejszych w kraju. Podobne opinie słyszeli parlamentarzyści zapoznający się z sytuacją naszej mniejszości narodowej podczas wizyty w krajach powstałych po rozpadzie Związku Radzieckiego ⁷.

Szczególnie ulubioną formą działania dr. Jana Stypuły były konferencje, sympozja, seminaria i warsztaty z udziałem wybitnych przedstawicieli nauki i specjalistów z różnych dziedzin. W latach 1994 – 2001 zorganizował następujące konferencje:

1/ „Łomżyńskie bliżej Unii Europejskiej” – konferencja przybliżająca problematykę dostosowania różnych dziedzin życia gospodarczego w Łomżyńskiem do wymagań unijnych,
2/ „Znaleźć klucz do twórczości Adama Mickiewicza” – z udziałem pracowników naukowych Uniwersytetu Warszawskiego i nauczycieli z Litwy, Łotwy i Białorusi,
3/ współorganizował Łomżyńskie Czerwce Literackie z udziałem poetów tworzących poza krajem z USA, Litwy i Ukrainy,
4/ „Romantycy Polscy na emigracji” – konferencja popularnonaukowa dla młodzieży i kadry pedagogicznej zaangażowanej w Program Szkół Patronackich,
5/ „Oświata dla porównania” – konferencja i warsztaty zorganizowane w Polsce i na Litwie,
6/ „Współpraca między regionami: Łomża, Grodno, Soleczniki, Nowograd Wołyński” zorganizowana w 1996 r.,
7/ „Mała i średnia przedsiębiorczość” – konferencja z udziałem polskich przedsiębiorców z Litwy, Łotwy, Białorusi, Ukrainy, Turkmenistanu, Kazachstanu i Rosji,
8/ Międzynarodowa Konferencja poświęcona pamięci prof. Bohdana Winiarskiego – z udziałem prof. Andrzeja Stelmachowskiego, prof. Krzysztofa Skubiszewskiego, prof. Jana Sandorskiego, prof. Adama Dobrońskiego i wielu innych. Uroczystość uświetniło: czytanie przez Annę Nehrebecką fragmentów wspomnień prof. Winiarskiego dotyczących Łomży, koncert w wykonaniu Wileńskiej Orkiestry Kameralnej, wystawa poświęcona działalności prof. Winiarskiego, promocja 2. wydania książki Bohdana Winiarskiego „Nad Pissą, Wissą i Narwią”,
9/ konferencja Oświatowa na Łotwie,
10/ konferencja „Perspektywy współpracy pomiędzy Weterynarią Polską i Litewską” zorganizowana w Wilnie,
11/ „Rodzice dzieci niepełnosprawnych w zreformowanej szkole” – konferencja integracyjnych placówek oświatowych, zorganizowana w Łomży,
12/ konferencja „Geneza Szczuczyna Białostockiego i Szczuczyna Lidzkiego” zorganizowana w Szczuczynie na Białorusi z udziałem naukowców polskich i białoruskich,
13/ „Szkoła dla wszystkich” – międzynarodowa konferencja naukowa w Wilnie pod patronatem Ministra Edukacji Narodowej Polski oraz Ministra Oświaty i Nauki Litwy,
14/ „Łomżanie na Syberii” – sesja naukowa pod patronatem Komisji Syberyjskiej Polskiej Akademii Nauk i wiele innych mniejszych konferencji.
Częstym współorganizatorem konferencji, sympozjów organizowanych w Łomży było Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe oraz Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej. Podejmowane i realizowane przez dr. Stypułę inicjatywy znajdowały uznanie społeczne. Dowodem tego są prestiżowe nagrody i wyróżnienia przyznawane ich pomysłodawcy i Jego imprezom. Zarząd Wyższej Szkoły Zarządzania im. Bogdana Jańskiego w Łomży nominował Jana Stypułę do nagrody Konkret ‘98 za nieustającą pracę na rzecz Polaków na Obczyźnie. Dni Kultury Syberyjskiej wyróżnione zostały Srebrnym Bocianem jako najlepsza impreza kulturalna Ziemi Łomżyńskiej 2000 r. w konkursie Radia Łomża ⁸ .

Mimo, iż dr Jan Stypuła został członkiem Senatu Rzeczypospolitej z listy Polskiego Stronnictwa Ludowego, w działalności w stowarzyszeniu Wspólnota Polska przestrzegał zasady apolityczności. Podkreślał ponadpartyjność celów stowarzyszenia i niebezpieczeństwa wynikające z nieprzestrzegania tej zasady. Współpracował ze wszystkimi przedstawicielami samorządów i administracji niezależnie od zmieniających się opcji politycznych. Postawa ta została zrozumiana i zaakceptowana. Za swoją działalność został wyróżniony wieloma odznaczeniami resortowymi i państwowymi. Otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski i przyznano mu Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. W każdym realizowanym przez łomżyński Oddział zadaniu promował miasto, w którym spędził znaczną część swojego życia. Dzięki Niemu wielu rodakom zamieszkałym za granicą słowo „Polska” kojarzy się z Łomżą.

9 czerwca 2001 r. podczas porannego spaceru ze swoją ulubienicą, rottweilerem Dżillą, nad strumieniem Łomżyczka doznał kolejnego rozległego zawału mięśnia sercowego. Pomoc okazała się już nieskuteczna. Również, w sposób nieprzewidziany i niezamierzony przez senatora Jana Stypułę uroczystość pogrzebowa zwróciła na siebie uwagę całego kraju. Ceremonia pogrzebowa w łomżyńskiej katedrze i na cmentarzu zgromadziła wielu bliskich, przyjaciół, znajomych, współpracowników, marszałka senatu, senatorów, posłów, przedstawicieli rządu Polski i Litwy, ambasadorów, konsulów, przedstawicieli polskich organizacji narodowych z Litwy, Białorusi, Ukrainy i Łotwy, przedstawicieli władz samorządowych województwa podlaskiego, miasta Łomży i powiatu łomżyńskiego oraz przedstawicieli weterynarii, w tym wielu profesorów i innych pracowników nauki. „Głos Katolicki” poinformował: „Tak wielu dostojników z kraju i zagranicy dawno Łomża nie widziała”⁹. Przyszło wiele telegramów i listów kondolencyjnych z różnych zakątków Polski i świata. O wielkości zasług i szacunku, jakim był darzony, świadczą informacje o podjętych działaniach w celu upamiętnienia jego osoby i chęci wykorzystania jako wzorca wychowawczego. Na wieść o śmierci senatora Towarzystwo Kulturalne „Odrodzenie” z miejscowości Susły na Ukrainie przyjęło imię Jana Stypuły. Zarząd Łomżyńskiego Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” postanowił Polonijne Igrzyska Młodzieży Szkolnej nazwać imieniem dr. Jana Stypuły. Społeczny Komitet Pamięci dr. Jana Stypuły pod przewodnictwem prof. Mirosława Kleczkowskiego, podjął działania mające na celu utrwalenie pamięci senatora poprzez ufundowanie tablicy pamiątkowej i umieszczenie jej na budynku Muzeum Weterynarii w Ciechanowcu. Podobną tablicę ulokowano na budynku Domu Polonii w Łomży. Jednej z drużyn harcerskich w Rosi na Białorusi nadano imię dr. Jana Stypuły. Próby nadania imienia tego wielkiego człowieka jednej z łomżyńskich ulic nie zakończyły sukcesem. 22 V 2009r. wmurowano tablicę poświęconą pamięci Jana Stypuły na ścianie budynku byłego Wojewódzkiego Zakładu Weterynarii w Łomży, którego był dyrektorem. Opuścił naszą społeczność, przestał fizycznie istnieć wśród nas, ale pozostanie w naszej świadomości pamięć i wdzięczność za to, co nam swoim bardzo aktywnym i twórczym życiem ofiarował.

Przypisy :