Cykl podzielony został na 10 części, każdy po 10 stron.
Młyn w Bronowie (gm. Wizna)
Młyn wodny wzniesiony w latach 20-tych XX wieku. W czasach świetności w skład młyna wchodziły:
murowany budynek z obszernym podjazdem, budynki gospodarcze, most ze stawidłami, staw z groblami
oraz łódki do pływania. Po II wojnie obiekt przeszedł pod nadzór Rejonowych Zakładów Młynarskich.
W 1956 roku młyn został podwyższony oraz rozbudowany. Zmieniono napęd z wodnego na
elektryczno-motorowy. Około 1959 roku młyn przeszedł pod nadzór Gminnej Spółdzielni, pod koniec
lat osiemdziesiątych – w ręce prywatnego właściciela. W roku 1994 młyn zakończył działalność. Obecnie
obiekt objęty ochroną poprzez włączenie do gminnej ewidencji zabytków.
Pozostałość XIX wiecznego zespołu dworskiego w Drogoszewie.Do czasów obecnych przetrwały
resztki zabudowań gospodarczych zespołu dworsko-parkowego: spichlerz klasycystyczny z I połowy XIX
wieku, murowany z cegły, na planie prostokąta (wpis do rejestru zabytków
nr A-507 z 29.11.1993 r.), obora murowana zbudowana w latach 1887- 1888, gorzelnia zbudowana w 1907 roku przez właściciela majątku Stanisława Grochowskiego, murowana z cegły, na rzucie litery T. Przetrwały również fragmenty dawnego parku krajobrazowego. Zespół objęty ochroną
poprzez włączenie do gminnej ewidencji zabytków.
KISIELNICA – DWÓR
Zespół dworsko-parkowy w Kisielnicy. Obejmuje pozostałość dawnego majątku należącego do rodziny Kisielnickich. Do czasów obecnych zachowały się: spichlerz, rządcówka, kuźnia oraz dziewięciorak.
Spichlerz wzniesiony pod koniec XIX wieku. Budynek murowany z cegły, tynkowany, na podmurówce
z kamieni polnych i cegły. Dach dwuspadowy, przykryty obecnie eternitem. Budowla na planie wydłużonego prostokąta, dwukondygnacyjna. Obecnie mieści się tu Ośrodek Rehabilitacji Konnej. Park
dworski z końca XIX wieku wpisany do rejestru zabytków pod nr A-173 z 21.07.1981. Pozostałe obiekty
zostały objęte ochroną poprzez włączenie do gminnej ewidencji zabytków.
Skansen Kurpiowski im. A.Chętnika.
Skansen otwarty w czerwcu 1927 r. jako Muzeum Kurpiowskie należy do najstarszych muzeów budownictwa ludowego w Polsce. Na powierzchni ok. 3,5 ha zlokalizowano 25 budynków mieszkalnych i gospodarczych. W Skansenie można podziwiać kilkadziesiąt obiektów tzw. małej architektury m.in. bramy,
kapliczki, studnie, barcie. Wszystkie budynki pochodzą z końca XVIII wieku do I połowy XX wieku
z terenu Puszczy Zielonej. Skansen położony jest na wysokiej skarpie na wprost ujścia Pisy do Narwi.
Teren Muzeum Kurpiowskiego wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-536 z 21.08.1995 r.
Piwnice drozdowskiego browaru.
Browar założony w 1862 roku przez Franciszka Lutosławskiego. W latach 1877-79 pobudowano nowy
browar parowy, w 1900 r. zelektryfikowano i zainstalowano bardziej nowoczesne maszyny. Podczas
I wojny światowej zaprzestano wytwarzania piwa, by po kilkuletniej przerwie wznowić działalność. Podczas II wojny światowej piwo warzyli najpierw Rosjanie, a po nich Niemcy. We wrześniu 1944
roku browar został zburzony– zachowały się jedynie piwnice. Obecnie obiekt objęty ochroną poprzez włączenie do gminnej ewidencji zabytków.
BARTKOWIZNA
Młyn wodny w Bartkowiźnie (gm. Miastkowo). Młyn nad rzeką Ruż zbudował w 1815 roku młynarz Lernant. Zastawa pochodzi z XIX wieku. Żarna napędzało koło wodne położone poziomo, a nie jak to się powszechnie spotyka pionowo. Od 2004 roku młyn jest nieczynny. Obecnie obiekt objęty ochroną poprzez włączenie do gminnej ewidencji zabytków.
Młyn w Bronowie (gm. Wizna).
Młyn wodny wzniesiony w latach 20-tych XX wieku. W czasach świetności w skład młyna wchodziły:
murowany budynek z obszernym podjazdem, budynki gospodarcze, most ze stawidłami, staw z groblami
oraz łódki do pływania. Po II wojnie obiekt przeszedł pod nadzór Rejonowych Zakładów Młynarskich.
W 1956 roku młyn został podwyższony oraz rozbudowany. Zmieniono napęd z wodnego na
elektryczno-motorowy. Około 1959 roku młyn przeszedł pod nadzór Gminnej Spółdzielni, pod koniec
lat osiemdziesiątych – w ręce prywatnego właściciela. W roku 1994 młyn zakończył działalność. Obecnie
obiekt objęty ochroną poprzez włączenie do gminnej ewidencji zabytków.
Młyn wodny nad rzeką Gać (gm. Łomża)
Młyn wybudowany w 1910 roku. Pod koniec II wojny światowej wysadzony przez nadzorcę zambrowskich
młynów – volksdeutscha E. Świtajewskiego. Po wojnie odbudowany przez braci Pawła i Fabiana
Wysockich. W 1956 roku młyn upaństwowiono. Obecnie obiekt objęty ochroną poprzez włączenie do
gminnej ewidencji zabytków.
Młyn wodny nad rzeką Gać (gm. Łomża)
Młyn wybudowany w 1910 roku. Pod koniec II wojny światowej wysadzony przez nadzorcę zambrowskich młynów – volksdeutscha E. Świtajewskiego. Po wojnie odbudowany przez braci Pawła i Fabiana Wysockich. W 1956 roku młyn upaństwowiono. Obecnie obiekt objęty ochroną poprzez włączenie do gminnej ewidencji zabytków.
Wiatrak murowany w Doliwach (gm. Przytuły)
Wiatrak wieżyczkowy typu „Holender” zbudowany w 1838 roku, położony w miejscowości Doliwy. Korpus wiatraka murowany, z kamienia i cegły, na planie koła, na którym umocowana jest obracana na łożysku bryła dachowa ze śmigłami. Tego typu konstrukcja pozwalała na lepsze wykorzystanie wiatru poprzez możliwość ustawiania śmigła wiatraka do jego kierunku. Obecnie obiekt objęty ochroną poprzez włączenie do gminnej ewidencji zabytków. Wiatrak z 1838 roku
