Kolekcje Sportowe – Odznaki I

_{Kolekcje  Sportowe}

Odznaki

Kolekcjonerstwo niejedno ma imię. Obok zbieraczy starych zegarów, monet, znaczków, niemało jest takich, którzy pasjonują się kolekcjonowaniem odznak i pamiątek sportowych. Szczególnie popularne jest ono na Zachodzie Europy, gdzie kluby doceniają propagandową i finansową ich rolę, wydając liczne odznaki spor­towe.

Również u nas w kraju zbieractwo walorów sportowych cieszy się coraz większym wzięciem, a gama zainteresowań obejmuje:
– odznaki sportowe;
– medale;
– książki o tematyce sportowej i monografie klubów;
– zdjęcia zawodników i drużyn;
– programy z imprez sportowych (np. żużlowych);
– patery;
– breloki;
– autografy sportowców;
– statystykę sportową
W niniejszym artykule zajmę się najbliższymi memu sercu odznakami sporto­wymi. Jak pisze Bernard Kotalla – prezes Stowarzyszenia Kolekcjonerów Odznak Sportowych, „wszak kolekcjonowanie czegokolwiek w ogóle, a odznak sportowych w szczególe, jest bez wątpienia pewnego rodzaju zabawą”. I to jest święta prawda! Jej urok polega na zdobywaniu, poszukiwaniu niczym detektyw, odznak i włączanie do zbiorów, opisywanie i katalogowanie ich. Oczywiście to hobby jest bardzo czasochłonne, wymaga też pewnych wydatków finansowych, ale czegóż nie robi się dla ukochanej sprawy. A oto parę porad i szczegółów fachowych dla tych wszy­stkich, którzy chcieliby zająć się tym „konikiem”.
1. Podział odznak sportowych pod względem tematycznym.
Odznaki, które wydawane są w Polsce i za granicą, podzielić możemy pod względem tematycznym na:
–odznaki klubowe – wydawane są przez kluby sportowe. Przedstawiają godło i barwy klubu, jego nazwę, rok założenia, niekiedy herb miasta, w którym działa. Są swoistą wizytówką klubu – stąd tak duże nimi zainteresowanie zbieraczy;
– odznaki sekcyjne – prezentują poszczególne sekcje klubów wielosekcyjnych, np. zapasy, boks, ciężary, i.t.p., których motyw znajduje się na odznace
– odznaki jubileuszowe – wydawane-są z okazji jubileuszu powstania klubu, z cyfrą informującą o tym, np. 15, 20, 25, i.t.p. lub datą 1945 -1985 mówiącą o jubileuszu 40 -lecia klubu;
– odznaki okolicznościowe – wydawane stosunkowo rzadko, informują o ważnych osiągnięciach i wydarzeniach w historii klubu, np. o zdobyciu tytułu miastrza kraju, Pucharu Polski, udziale w europejskich rozgrywkach pucharowych; mogą też być z napisem „honorowa” lub „za zasługi” i wręczane osobom dla klubu szczególnie zasłużonym;
– odznaki związków i federacji sportowych – każdą dyscypliną sportową kieruje federacja światowa, europejska, związek krajowy, okręgowy. Np. w piłce nożnej ta hierarchia przedstawia się następująco: Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej (FIFA), Europejska Federacja Piłki Nożnej (UEFA) – skróty pochodzą od pierwszych liter w wersji angielskiej – Polski Związek Piłki Nożnej (PZPN) i Łomżyński Okręgowy Związek Piłki Nożnaj (ŁOZPN). Każdy z w\w związków wydaje swoje odznaki, a oprócz tego jubileuszowe, okolicznościowe, np. z okazji mistrzostw świata czy Europy
2. Ze względu na materiał, z którego wykonane są odznaki, podzielić można na:
– metalowe – pokryte emalią piecową lub zimną, lub lakierem. Te pierwsze ze względu na swoją trwałość i estetykę wykonania, cieszą się największym uznaniem kolekcjonerów, ale też są najdroższe;
– plastikowe – rzadko wydawane, gdyż nie cieszą się estymą zbieraczy;
– metalowe – wykonane z samego metalu bez pokrycia lakierem lub emalią. Odznaki mocowane są na szpilkę, zatrzask, agrafkę lub gwint.
3. Przechowywanie odznak.
Zależy od inwencji zbierającego. Jeśli chce zbiór eksponować na co dzień, dla gości, znajomych, to może to być słomiana mata, gablota oszklona z tylną ścianą pokrytą miękkim i kontrastującym materiałem, w który wpina się odznaki. Ostatnio na polskim rynku pokazały się klasery produkcji czeskiej i polskiej. Są w twardej oprawie wyłożone zamszem, w formacie A-4 w cenie 25 – 30 tys. zł. Oczywiście pomysłowość ludzka nie zna granic i każdy kolekcjoner może wymyślić dla siebie sposób przechowywania odznak
4. Jak pozyskiwać odznaki i tworzyć zbiory?
Rzeczą bardzo ważną dla każdego kolekcjonera, nie tylko nowicjusza, jest pozna-niejakie odznaki do tej pory ukazały się. Bez tego będzie to poruszanie się w temacie po omacku. Temu celowi służą katalogi odznak : B.Kotalli „Katalog odznak polskich klubów sportowych” wydany w 7 częściach, z rysunkami 3273 odznak oraz drugie wydawnictwo pod takim samym tytułem, autorów Sławomira Strychalskiego i Mirosława Wieczorka. Nie są to zapewne jedyne wydawnictwa poświęcone temu tematowi.
            Jak zdobyć odznaki? Sposobów jest kilka. Teoretycznie najprostszy to kupno ich w klubach rodzimego województwa. Sęk w tym, że ze świecą szukać ich w klubach łomżyńskich. Pozostają więc inne drogi. W prasie sportowej – „Przeglądzie Sportowym”, „Sporcie”, „Tempie” raz w tygodniu w „Kąciku kolekcjonera” przedstawiane są oferty kolekcjonerów poszukujących określonych odznak lub proponujących wymianę bądź sprzedaż.
        Można też pisać bezpośrednio do klubów mających w sprzedaży odznaki, chociaż ta droga nie zawsze jest skuteczna, bowiem niektóre kluby na listy nie odpowiadają. Co jakiś czas organizowane są giełdy kolekcjonerskie. Najbliższa nam to giełda warszawska, gdzie można na miejscu dowiedzieć się co ostatnio wyszło, nabyć drogą wymiany lub kupna poszukiwane odznaki. Można też szukać wśród kolegów, znajomych, działaczy sportowych i byłych sportowców, czy nie posiadają jakiś odznak. Może oddadzą, wymienią, sprzedadzą
      Wreszcie można zostać członkiem jednego z dwu działających w Polsce stowarzyszeń kolekcjonerskich – Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kolekcjonerów Odznak i Pamiątek Sportowych z siedzibą w Krakowie lub Stowarzyszenia Kolekcjonerów Odznak Sportowych w Zielonej Górze. To drugie jest bardziej elitarne. Skupia tylko 300 członków i trzeba cierpliwie czekać w kolejce, aż któryś z nich zrezygnuje. Będąc członkiem w/w stowarzyszeń otrzymuje się fachowe biuletyny – „Informator” OSKOiPS oraz SKOS-owską „Agorę”. Zawarte są w nich niezwykle cenne dla kolekcjonerów informacje jak oferty sprzedaży przez kluby odznak, rankingi na najlepszą i najgorszą odznakę wydaną w danym roku, co ukazało się z nowości, historie klubów, odznaki przez nie wydane i wiele innych ciekawostek, w tym m.in. o falsyfikatach, bo i takie się trafiają.a także adresy członków. Pozwalają one dotrzeć do bratniej duszy, która zdobędzie dla nas odznakę wydaną przez klub z jej rodzinnego miasta lub województwa.
            SKOS stara się również nawiązać kontakty z zagranicznymi związkami kolekcjonerów (Szwajcaria). Daje też swym członkom rzecz niezmiernie cenną, jaką jest abonament pozwalający nabywać nowości klubowe, które przy wsparciu Stowarzyszenia powstają w grawemiach.
          Rozpoczynając kolekcjonowanie młodzi adepci tej dziedziny często zadają sobie pytanie – co i jak zbierać? Systematyka zbiorów zależeć będzie od naszych zainteresowań i możliwości. Jakiś jednak klucz przyjąć trzeba. Można więc zbierać tylko odznaki klubów piłkarskich lub siatkarskich, jeżeli ktoś pasjonuje się tymi dyscyplinami sportu lub sam je uprawia. Można ograniczyć swe pole poszukiwań tylko do odznak klubów pierwszoligowych lub własnego makroregionu, zbierać odznaki OZPN, a może zbierać odznaki zagraniczne, i.t.p.? Ileż tu możliwości, a każda frapuje i pociąga!
         Na koniec próba odpowiedzi na pytania zapewne nurtujące potencjalnych zbieraczy odznak. Ile ich w Polsce wyszło łącznie z okresem przedwojennym trudno jednoznacznie odpowiedzieć. Podejrzewam, że około 4300 biorąc pod uwagę ich odmiany kolorystyczne, wielkościowe(miniaturki), dublowanie lakieru i emalii. W rankingu za 1989 rok J.Kosiński z ilością 4012 plasował się na pierwszym miejscu wśród kolekcjonerów – członków SKOS-u. Zapewne są jeszcze „bogatsi” od niego, którzy nie ujawniają wielkości swych kolekcji.W roku 1990 ukazało się 80 odznak.
           I drugie pytanie. Jak kształtuje się aktualna cena odznak? Odznaki metalowe lakierowane kosztują od 5000 zł w górę, emalie od 10.000 zł, z tym im odznaka rzadsza i starsza, tym droższa, potrafiąca osiągnąć cenę 40.000 zł.
5. Odznaki klubów łomżyńskich.
Region nasz pod względem ilości wydanych przez kluby odznak zalicza się do jednego z uboższych w kraju. Wpływ na to ma mała ilość klubów tu działających i niedocenianie przez działaczy tej formy propagandy klubu na arenie ogólnopolskiej, czasami jedynej, gdyż wynikami sportowymi nigdy na to nie zasłużą. Do tego dochodzi możliwość zarobienia trochę grosza poprzez sprzedaż odznak, niekiedy i z 200% przebiciem wobec ceny produkcji.
Spośród kilkunastu klubów naszego regionu, w okresie powojennym wydaniem odznak „splamiły” się dotąd następujące. Podaję według układu alfabetycznego:
l. Grom Czerwony Bór – w 1983 r wydał odznakę zwykłą lakierowaną;
2.ŁTW Łomża – wydała w 1981 r lakierowaną odznakę jubileuszową z okazji 80-lecia Towarzystwa;
3.ŁKS Łomża – wydał dwie odznaki zwykłe lakierowane, tzw. „czarną” z lat 70-tych i „tarczę” w 1989 r.;
4.Narew Łomża – odznaka zwykła lakierowana – lata 80 -te;
5.Warmia Grajewo – wydała w 1979 r. odznakę jubileuszową – 55 lat lakierowaną i w 1989 jubileuszową z okazji 65 -lecia klubu – plastikowa;
6.Zorza Łomża – wydała w latach 80-tych odznakę zwykłą i jubileuszową -10 lat, obie lakierowane;
7.0ZPN Łomża – wydał dwie odznaki, „okrągłą” wydaną w końcu lat 70-tych i „tarcze” w 1989 r.;
Dopiero w bieżącym roku pod tym względem powinna nastąpić poprawa. Dzięki staraniom OZPN udało się przekonać do wydania odznak Olimpię Zambrów, ŁKS Łomża -65 lat, Wissę Szczuczyn – 45 lat, Orła Kolno, Ziemowita Nowogród -15 lat, OZPN Łomża -15 lat i Spartę Szepietowo. Wszystkie odznaki będą emaliowane.

 Odznaka zwykła lakierowana tzw.”tarcza”. Łomżyński Klub Sportowy wydał odznakę w 1989 roku z okazji finału
Pucharu Polski szczebla wojewódzkiego. Mecz pomiędzy drużynami „GROM” Czerwony Bór i  ŁKS Łomża zakończył się wynikiem 1:0 dla ŁKS-u

Odznaka jubileuszowa wydana z okazji 65-lecia klubu piłkarskiego „WARMIA” Grajewo -plastykowa przypinana na agrafkę.

Kolekcjonerstwo odznak daje mnóstwo zadowolenia, uczy systematyczności, wytrwałości i przedsiębiorczości w zdobywaniu walorów, umiejętności organizowania porządku dnia, mile wypełnia czas, wciąga do poznawania historii klubów, dyscypliny sportowej, umożliwia zawieranie kolekcjonerskich przyjaźni i poznawanie ciekawych ludzi.
Artykuł powyższy jest wynikiem przemyśleń osoby zajmującej się tą dziedziną kolekcjonerstwa od wielu już lat, a więc widzącej temat z pozycji praktyka. Być może zainteresuje kogoś, kto zdecyduje się poświęcić swój czas na to ciekawe zajęcie i trochę pieniędzy, które podobno same szczęścia nie dają, ale mogą je uprawiającym to hobby, znacznie przybliżyć.

Autor opracowania Henryk Pestka

Materiał pochodzi z kwartalnika Kolekcjoner łomżyński nr 1/1/91

Zdjęcie odznaki ŁKS-u pochodzi z:   http://elkaesiacy.net/

Zdjęcie odznaki 65-lecia Warmii Grajewo pochodzi od dr. Tomasza Dudzińskiego z Grajewskiej Izby Historycznej

Redakcja Serwisu