Od redakcji:
Zwycięzcą konkursu na odgadniecie zagadki historycznej nr 161, o treści:
Prosimy o udzielenie odpowiedzi na pytanie, jak się pierwotnie nazywał oraz kiedy i dla jakiego celu został pobudowany widniejący na zdjęciu gmach?
okazał się pan Damian Getek, który jako pierwszy i w najpełniejszym zakresie odpowiedział na postawione w zagadce pytania.
SERDECZNIE GRATULUJEMY zwycięzcy konkursu, znajomości wiedzy historycznej.
Dom Ludowy w Łomży – jego historia i przemiany którym podlegał na przestrzeni dziejów
Gmach rządowego Domu Ludowego wzniesiony został w latach 1900–19041 przez władze carskie, jako budynek parterowy. Budowa, jak również założenie w najbliższym sąsiedztwie w 1905 r. Parku Ludowego, zostało sfinansowane z zysków monopolowych zarządzanych przez rządowe Towarzystwo Trzeźwości, którego statutowym zadaniem było zacieranie różnic narodowych, religijnych i językowych w miejscowym społeczeństwie oraz zbliżenie mieszkańców do Rosji.
Na przełomie XIX i XX wieku w ramach filantropijnych inicjatyw na terenie Kraju Przywiślańskiego (półoficjalna nazwa Królestwa Polskiego używana po zniesieniu przez władze Imperium Rosyjskiego autonomii Królestwa Polskiego) zrealizowano dla upowszechniania oświaty ludowej cały szereg podobnych inicjatyw.2 Decyzja o budowie w Łomży przez władze Guberni Łomżyńskiej gmachu Domu Ludowego była na swój sposób wyjątkowa, ponieważ powstał on jako budynek rządowy. W domach ludowych tego okresu3 było miejsce na prowadzenie działalności kulturalnej tj.: czytelni pism i biblioteki oraz między innymi sali zebrań z miejscem dla wystawiania odczytów, teatrów, chórów i koncertów. Zakazana była tam sprzedaż alkoholu, ale prowadzona była działalność kawiarniana.
Społeczność łomżyńska w większości odbierała działalność tej placówki kultury jako dodatkową formę rusyfikacji, czemu dawał wyraz Władysław Świderski w swojej monografii „Łomża”4 , „ … założone przez rząd „Towarzystwo Trzeźwości”, z części zyskow monopolowych, wybudowało „Dom Ludowy” i założyło przy nim park. Zadaniem Towarzystwa było zatrzeć rożnicę narodową, religijną i językową miejscowego społeczeństwa zapomocą odpowiednich zabaw, widowisk i lektury i zbliżyć mieszkańcow do carosławia i Rosji. I gdy stanęły rządowe: cerkiew, koszary, więzienie i szkoły — gdy „Dom Ludowy” zarzucał misternie sieci na duszę ludu — zdawało się, że Łomża w szybkiem tempie ulegnie rusyfikacji.”
Dawny Dom Ludowy, potem Szkoła Drzewna, a obecnie siedziba Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej
W trakcie I wojny światowej Dom Ludowy został spalony5 , po czym z funduszy komunalnych został odbudowany przez niemieckie władze okupacyjne i przekazany do użytku publicznego. W latach 1922-1924 budynek został rozbudowany (o dwa piętra) przez architekta Zdzisława Świątkowskiego i znalazła w nim siedzibę Państwowa Szkoła Miernicza i Przemysłowa. Ostatecznie w 1938 r. nastąpiła zmiana nazwy i profilu placówki na Państwową Szkołę Przemysłu Drzewnego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Związany z technologią obróbki drewna profil kształcenia całej rzeszy absolwentów został utrzymany do roku 2017, tj. do likwidacji szkoły. Obecnie gmach jest siedzibą Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łomży.
Zachowane w archiwum zdjęcia ukazujące na przestrzeni dziejów gmach Domu Ludowego
Dom Ludowy -pocztówka
Dom Ludowy w zbliżeniu
Dom Ludowy z widocznym obok założeniem parkowym
Okres powojenny ze zrujnowanym całkowicie lewym skrzydłem.
red.
1 – https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-236530, źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa
2 – „Domy ludowe”, Kazimiera Bujwidowa, Wydawnictwo „Krytyka”, 1903, Kraków, Biblioteka Cyfrowa POLONA – Domy ludowe, Kazimiera Bujwidowa, Wydawnictwo „Krytyka”, 1903, Kraków, Biblioteka Cyfrowa POLONA
3 – „Domy ludowe”, Zofia Daszyńska-Golińska, „Praca oświatowa, jej zadania, metody, organizacja”, podręcznik opracowany staraniem Uniwersytetu Ludowego im. A. Mickiewicza, przez T. Bobrowskiego, Z. Daszyńską-Golińską, J. Dziubińską, Z. Gargasa, M. Heilperna, Z. Kruszewską, L. Krzywickiego, M. Orsetti, H. Orszę, S. Posnera, M. Stępowskiego, T. Szydłowskiego, W. Weychert-Szymanowską, Nakładem Michała Arcta w Warszawie, Kraków 1913., Warszawa, grudniu 1909 r.
4 – „Łomża”, Władysław Świderski, Łomża 1925
5 – „Z pobytu Prezydenta Rzeczypospolitej w Ziemi Łomżyńskiej”, Wspólna Praca, Zeszyt I. Październik, listopad, grudzień 1923 r. str. 3 – 10.
Dziękujemy za przeczytanie artykułu :)
Jeśli chcesz być informowana(-y) o nowych artykułach, to polub naszą stronę na https://www.facebook.com/historialomzy
oraz
zgłoś swój akces do grupy na FB:
https://www.facebook.com/groups/historialomzy
30 czerwca 1903 roku odbyło się wmurowanie kamienia węgielnego i poświęcenie fundamentów domu w obecności przedstawicieli władz gubernialnych. W fundamenty włożono pojemnik, w którym umieszczono pergaminowy akt erekcyjny z podpisem gubernatora łomżyńskiego wraz z monetami znajdującymi się wówczas w obiegu.
Otwarcie Domu Ludowego nastąpiło 31.10.1904 roku, dokonał tego przewodniczący Komitetu Kuratorium Trzeźwości gubernator Siemion Korf, a pełny koszt jego budowy zamknął się kwotą 44 400 rubli.
Bardzo dziękuję za cenny komentarz. Czy można poznać jego źródło ?
Małe spostrzeżenie! Okazuje się, że pan Damian Getek, "pierwszy" i w najpełniejszym zakresie odpowiedział na postawione pytania w zagadce nr 161. Oczywiście gratuluję Panu Damianowi wygranej i wiedzy historycznej. Nie mniej w odpowiedziach internautów pod zagadką, tak jak zazwyczaj to bywało, nie pojawiła się odpowiedź Pana Damian, chyba, że o czymś nie wiemy. Stało się jako stało się, ale zawsze bywało tak, że pojawiały się tam komentarze, odpowiedzi internautów. Bardziej trafne lub mniej. A w tym przypadku, mamy tylko rozstrzygnięcie konkursu, kiedy to wcześniej mieliśmy możliwość zapoznać się z odpowiedziami i komentarzami internautów oraz komentarzami redaktora, co stanowiło największa zabawę i przyjemność uczestniczenia w tej zabawie historycznej.
Zagadka historyczna nr 161 została opublikowana jednocześnie na portalu historialozmy.pl oraz na medium społecznościowym FB, tj.: na portalowej
stronie: https://www.facebook.com/historialomzy
i grupie: https://www.facebook.com/groups/historialomzy.
Są to obecnie trzy równoważne kanały komunikacji redakcji z czytelnikami portalu.
Pan Damian Getek biorąc pod uwagę upływ czasu od godziny zamieszczenia Zagadki historycznej nr 161, jako pierwszy doszedł do prawidłowych konkluzji.
Redakcja portalu od dłuższego czasu zachęca przy okazji każdego publikowanego artykułu, do polubienia na FB strony portalu oraz do udziału w grupie społecznościowej następującym komunikatem:
"Jeśli chcesz być informowana(-y) o nowych artykułach, to polub naszą stronę na https://www.facebook.com/historialomzy
oraz
zgłoś swój akces do grupy na FB:
https://www.facebook.com/groups/historialomzy"
Dawniej kanały na FB nie były w dużym stopniu wykorzystywane przy redagowaniu treści redakcyjnych, ale z uwagi na ich coraz większą dostępność, są obecnie równoważnym sposobem komunikacji z czytelnikami naszego portalu.
Po dokładnej analizie czasu udzielenia odpowiedzi informuję, że Pan Damian Getek udzielił prawidłowej odpowiedzi jeszcze w dniu publikacji Zagadki .... tj. 28. lutego br, a Pan w dniu 1 marca.
Dlatego też Panie Tomaszu, dla jak najszybszego dostępu do treści zamieszczanych na portalu, serdecznie zachęcamy do polubienia strony portalu na FB lub/i uczestnictwa w grupie na FB.
Wiadomości Łomżyńskie nr 50/2017 r.
Przyjmuję informację Pana Redaktora z pokorą i jednocześnie przepraszam za zamieszanie, które mogłem spowodować moim wpisem na forum. Życzę wszystkiego dobrego i jeszcze raz przepraszam za zaistniałą sytuację. Przy okazji wszystkim współtwórcom, współpracownikom serwisu dziękuję za zaangażowanie i podjęcie trudu realizacji tego bardzo cennego projektu, który moim zdaniem jest jednym z ważniejszych inicjatyw społecznych w Łomży i regionie ostatnich lat, jak nie dziesięcioleci. Pozdrawiam serdecznie.
Panie Tomaszu,
naprawdę nic się nie stało, bo przecież wszyscy kochamy nasze miasto i jego bardzo złożone dzieje. Ponadto będzie jeszcze niejedna okazja do wysilenia swojej pamięci i wiedzy.
Miałbym tylko w imieniu redakcji prośbę do Pana, żeby polubić nas na FB, który jest jednak trochę szybszym medium niż tradycyjna strona internetowa. Bardzo cenię Pana zaangażowanie w pracę portalu, bo przecież to najlepiej świadczy o tym, że nasz zespół redakcyjny ma dla kogo się starać.
Postaramy się ponadto opracować krótki regulamin udziału w konkursie historycznym, żeby wyrównać trochę szansę dla osób nie korzystających z FB.
Chciałbym ponadto nadmienić, że portal historialomzy.pl jest dziełem całego zespołu redakcyjnego, w tym zwłaszcza śp. Henryka Sierzputowskiego i Jerzego Smurzyńskiego, którzy przy wsparciu technicznym Mariusza Patalana i społecznej pracy całego szeregu redaktorów, dla jego niezakłóconego funkcjonowania, poświęcili przez minione 12 lat tysiące godzin swojego czasu.
Serdecznie pozdrawiam i dziękuję za miłe słowa - Red. naczelny