Rzędzian z Wąsoszy.
Ilustracja do „Ogniem i mieczem ” Henryka Sienkiewicza. Wydanie z 1902 roku. Zagłoba, Rzędzian, Horpyna i Czeremis w jarze za Waladyną. Antoni Piotrowski (1853-1924).
Rzędzian – postać fikcyjna drugiego planu występująca w Ogniem i mieczem i w Potopie. Szlachcic zagrodowy z Podlasia. Mieszkał w Rzędzianach, miał ojca, matkę i wiekowego dziadka (w Ogniem i mieczem mającego już co najmniej dziewięćdziesiąt lat) dziadka. Jego rodzina toczy odwieczny spór z sąsiadami Jaworskimi, o gruszę „… gruntami, a w połowie nad naszymi ma gałęzie. Owóż jak ją Jaworscy trzęsą, to i nasze gruszki opadają, a dużo idzie na miedzę. Oni tedy powiadają, że te, co na miedzy to ich…”. Kilka lat później (w Potopie) dorobił się majątku i „puścił Jaworskich z torbami”.
W Ogniem i mieczem szesnastoletni pacholik Skrzetuskiego. W Potopie przedstawiony jako dzierżawca z Wąsoszy. Typ wiernego i sprytnego sługi o licznych powiązaniach literackich / Sanczo – Pansa z Don Kichotea Cervantesa, Planchet z Trzech Muszkieterów i in./ Rzędzian łączy w swoim charakterze wierność i lojalność z chciwością i mściwością. Postać komiczną, pod wieloma względami odpowiadająca roli Zagłoby, który tak go charakteryzuje: „Myślałem, że razem ze mną i fortele moje pójdą do trumny, ale widzę, że to frant jeszcze większy/ OM;t.2, r.22/. W Ogniem i mieczem pełni funkcję fabularne, wpływając decydująco na przebieg wątku miłosnego powieści. Występuje w roli posłańca, przewożącego listy Skrzetuskiego do Heleny Kurcewiczowej i do kniazini. Zdemaskowany przypadkowo przez Zagłobę przed Bohunem, zostaje przez niego raniony i pozbawiony listów, co w konsekwencji powoduje zniszczenie Rozłogów i śmierć Kurcewiczów. Spryt i przebiegłość Rzędziana pozwalają mu później zbliżyć się do Bohuna / z zamiarem zemsty oraz uzyskania informacji o Helenie/. Dzięki Skrzetuskiemu udaje się odnaleźć Helenę w Czortowym Jarze. Wspólnie z Zagłobą i Wołodyjowskim wyrywają dziewczynę z rąk wiedźmy Horpyny. Postawa Rzędziana wpływa na szczęśliwy finał historii miłosnej Jana Skrzetuskiego i Heleny. W Potopie rola Rzędzina wyraźnie słabnie. Pojawia się w karczmie Pokrzyk, gdzie spotyka się z Kmicicem- Babiniczem, bierze bierny udział w starciu żołnierzy tego ostatniego z laudyńczykami, a w końcu przekazuje ostrzegający list Kmicica Wołodyjowskiemu. Później schodzi na dalszy plan i w końcu znika.
Źródło:
Tadeusz Bujnicki, Andrzej Rataj. Trylogia Sienkiewicza. Leksykon. Kraków 1998
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rz%C4%99dzian
opracował Jarosław Marczak, Legionowo
