Stach Konwa (zm. ok. 1733)
Legendarny bohater kurpiowski, chłop z pochodzenia, urodzony w Nowogrodzie.Stach Konwa zapewne istniał, ale brak jest wiarygodnych źródeł historycznych na jego temat. Nazwisko Konwa, niespotykane wśród Kurpiów, mogło być przybrane dla ochrony rodziny przed represjami. Badacz Kurpiowszczyzny Adam Zakrzewski opublikował w 1886 roku pod pseudonimem Tomek Piast historię walki Stacha Konwy z Moskalami, nawiązując do niej później w opowiadaniu Kurpie (1897). Według Wiesława Majewskiego jego życiorys został stworzony przez literatów z czego większość przez wyobraźnię Zakrzewskiego, który zapoczątkował legendę ludowego przywódcy, a następnie rozpowszechnił ją w świadomości społecznej. Stach Konwa został uosobieniem mitu wolnego i walecznego Kurpia, przywódcy wywodzącego się z ludu, który walczył z najeźdźcą, oraz pańszczyzną.
Według legendy odznaczył się dzielnością podczas III wojny północnej w bitwie ze Szwedami (22-23 stycznia 1708) pod Kopańskim Mostem w pobliżu Myszyńca. W wojnie o sukcesję polską walczył po stronie Stanisława Leszczyńskiego. Dowodził oddziałem kurpiowskich strzelców. W 1733 w bitwie z wojskami sasko-rosyjskimi pod Jednaczewem jego oddział został doszczętnie rozbity, a on sam dostał się do niewoli. Odmówił przejścia na stronę stronnictwa Sasów, za co został powieszony.
Stach Konwa był obecny w pamięci Kurpiów jako symbol ich niezależności i oporu przed rusyfikacją. Pierwszy pomnik został postawiony dzięki staraniom Adama Chętnika na jego grobie w lesie pod Jednaczewem (odsłonięcie 25 czerwca). Pomnik zniszczono podczas II wojny światowej. Jego replikę wykonaną w 1965 można oglądać w skansenie kurpiowskim w Nowogrodzie. Pomnik Stacha Konwy autorstwa Gerwazego Lórinczego postawiono w Łomży z okazji 1000-lecia miasta (1958). W okresie PRL fakt, że statua na pomniku wygraża pięścią w kierunku wschodnim, odbierano jako wyraz sprzeciwu wobec dominacji ZSRR.
Na pomniku napis:
Bohaterowi Kurpiowszczyzny Stachowi Konwie Społeczeństwo Miasta Łomży W dniach 1000-lecia
Bohaterowi Kurpiowszczyzny Stachowi Konwie Społeczeństwo Miasta Łomży W dniach 1000-lecia
Łomża ,Dnia 29 czerwca 1958 r.
Stach Konwa to postać, która zapisała się w historii dzięki przekazom ustnym.
Stach Konwa to postać, która zapisała się w historii dzięki przekazom ustnym.
Pomnik Stacha Konwy znajduje się u zbiegu ulic Wojska Polskiego i Nowogrodzkiej w Łomży
1, 2. Pomnik Stacha Konwy w Łomży.
3. Pomnik Stacha Konwy w Lesie Jednaczewskim
Opracowano na podstawie:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Stach_Konwa
Zdjęcia autora tematu.
