Dziedzictwo Powstania styczniowego
Paweł Gąssowski (1840-1898)
Powstaniec styczniowy, uczestnik wojny 1870-71.
Urodzony 22.08.1840 roku w Andrzejowie, syn Wiktora i Kazimiery Karwowskiej. W 1862 roku ukończył Liceum Szlacheckie w Petersburgu i rozpoczął służbę wojskową w Brześciu. Zbiegł do powstania. Początkowo jako porucznik, a później rotmistrz, adiutant pułkownika Ludwika Żychlińskiego, dowódcy i organizatora oddziału mazowieckiego Dzieci Warszawy. Po przegranej pod Brenicą /19 VII/ okazał zimną krew i energię gromadząc resztki oddziału. Również po starciu pod Milanówkiem /7 VIII/ w którym dowodził nieudolnie Grabowski i Sokołowski doprowadził część rozbitków do Żychlińskiego. Odznaczył się pod Przypkami /30 IX /, Grodziskiem i Młochowem /1 XI/. Po przegranej pod Żelazną, w której Gąssowski dowodził kawalerią, Żychliński ciężko ranny musiał opuścić pole walki. Dowództwo przejął major Ślepowicz, który przekazał oddział pod rozkazy Gąssowskiego. Pawełek tropiony przez liczniejsze oddziały rosyjskie wielokrotnie zmieniał miejsce pobytu. Ostatecznie jego partia rozbita została w Lipie pod Głowaczowem /15 II 1864/. Prawdopodobnie pozostawał na polu walki jeszcze do kwietnia.
Zygmunt Kolumna, Pamiątka dla rodzin polskich. Kraków 1868. / tu mylna informacja, że zginął pod wsią Prace/
Krystyna Lejko, Powstanie styczniowe i zesłańcy syberyjscy. Warszawa 2004 /tu daty 1845-1896/
Polski Słownik Biograficzny, T VII./ tu brak informacji o jego losach po powstaniu /
„Echa Płockie i Łomżyńskie” nr 12 / 1898 / nekrolog P. G. /
