Harcerstwo Łomżyńskie Wczoraj i Dziś – TOM II
Komenda Hufca ZHP w Łomży, 2010 r.
Rok temu Redakcja Serwisu Historycznego Ziemi Łomżyńskiej dzięki podjęciu współpracy z Komendą Hufca w Łomży, opublikowała pierwszy tom książki “Harcerstwo Łomżyńskie Wczoraj i Dziś”
W tym roku we wrześniu Komenda Hufca ZHP w Łomży organizuje obchody 100-lecia Harcerstwa Polskiego na ziemi łomżyńskiej. Mając świadomość ogromnego dorobku oraz 100 letniej tradycji harcerstwa na ziemi łomżyńskiej, odwołując się do Bohatera Hufca i wielu tysięcy harcerzy, którzy propagowali idee skautingu – pragniemy godnie uczcić obchody powstania pierwszych drużyn harcerskich na naszej ziemi. Tym samym Redakcja Serwisu postanowiła opublikować już TOM II książki “Harcerstwo Łomżyńskie Wczoraj i Dziś”. Miejmy nadzieję, że uda się nam skończyć publikację tego cyklu do września 2013 r.
Postanowiliśmy publikować poszczególne rozdziały książki na portalu w odstępach czasowych ponieważ wymaga to dużego nakładu pracy i przy okazji wydaje się nam to bardziej czytelne. Wszystkie zamieszczone materiały dotyczące książki są chronione prawami autorskimi. Kopiowanie i powielanie zamieszczonych materiałów jest zabronione i wymaga zgody Autorów.
Na pewno wielu naszych czytelników, którzy mieli okazje uczestniczyć w łomżyńskim harcerskim życiu znajdzie w tej książce swoje nazwiska, opisy obozów i zlotów w których uczestniczyli czy też nawet odnajdą się na zamieszczonych zdjęciach.
W związku z tym zwracamy się do Was z prośbą abyście pomogli nam rozwijać i uzupełniać zamieszczone w tej książce materiały biograficzne. Być może ktoś posiada dodatkowe informacje, zdjęcia, wspomnienia lub też inne materiały, które jest wstanie przekazać Komendzie Hufca do rozszerzania kolejnych tomów książki.
Wiadomości elektroniczne proszę wysyłać na adres redakcyjny: historialomzy.pl@wp.pl z dopiskiem: „ZHP Łomża”.
Materiały nie elektroniczne można wysyłać pocztą lub dostarczać osobiście do biura hufca:
Hufiec Nadnarwiański Związku Harcerstwa Polskiego w Łomży im. Adama Chętnika ul. Polowa 11a 18-400 Łomża .
Tel.(086) 216 41 97
Godziny otwarcia biura hufca:
– od poniedziałku do piątku 10.30 – 17.30 (phm. Barbara Piątek)
Harcerstwo łomżyńskie wczoraj i dziś
II tom
KOMENDA HUFCA NADNARWIAŃSKIEGO ZHP
im. Adama Chętnika w Łomży
STOWARZYSZENIE PRZYJACIÓŁ HARCERSTWA ŁOMŻYŃSKIEGO
Praca zbiorowa w ramach projektu
„Łączymy pokolenia”
finansowana ze środków
Funduszu Inicjatyw Obywatelskich
oraz Urzędu Miasta Łomża
Łomża 2010
Na okładce: Zdjęcia ze zbiorów Komisji Historycznej Hufca Nadnarwiańskiego w Łomży oraz drużyn Hufca Nadnarwiańskiego ZHP w Łomży
Praca zbiorowa pod redakcją:
- hm. Dorota Górska
- hm. Elżbieta Prószyńska
- hm. Adam Marek Frączek
Konsultacja naukowa: dr hab. Adam Dobroński, prof. Uniwersytetu w Białymstoku
Materiały wydrukowano zgodnie maszynopisami dostarczonymi przez autorów.
Projekt okładki: Katarzyna Dobkowska
Korekta:
hm. Elżbieta Prószyńska
hm. Dorota Górska
Korekta językowa:
Alicja Chojnowska
Skład komputerowy:
hm. Dorota Górska
phm. Sławomir Sienkiewicz
phm. Tomasz Dukowicz
Wydawca: Komenda Hufca Nadnarwiańskiego ZHP w Łomży
Stowarzyszenie Przyjaciół Harcerstwa Łomżyńskiego
Wszelkie prawa zastrzeżone
Druk i oprawa: Drukarnia Borkowski
ISBN 978-83-928785-1-3
Pamięci
Druha Ludwika Żelechowskiego
[tab:Spis treści]
Spis treści:
Prof. Adam Dobroński – Przedmowa………………… 5
Wstęp…………………7
Ludwik Żelechowski – Moje harcerskie lata………………… 11
I . Projekt partnerski Stowarzyszenia Przyjaciół Harcerstwa Łomżyńskiego
i Hufca Nadnarwiańskiego ZHP w Łomży „Łączymy pokolenia”…………………43
hm. Dorota Górska – Założenia projektu „Łączymy pokolenia”…………………45
Praca zbiorowa – Sprawozdanie z realizacji projektu w latach 2009/2010………………… 49
II. Harcerstwo łomżyńskie za czasów Chorągwi Łomżyńskiej
im. Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” we wspomnieniach…………………71
hm. Ludwik Żelechowski Komendanci hufców Chorągwi Łomżyńskiej…………………72
hm. Teresa Niklewicz Hufiec ZHP Łomża im. Obrońców Wizny w latach 1975 -1981…………………73
hm. Wiesława Piłaszewicz Działalność Szczepu przy Szkole Podstawowej nr 6 w Łomży…………………79
hm. Teresa Gałażewska Ruch zuchowy w Szczepie przy Szkole Podstawowej nr 6 w Łomży…………………84
hm. Irena Mleczek Odżywają wspomnienia. Z działalności Szczepu przy Zespole Szkół Mechanicznych w Łomży………………… 85
hm. Henryka Sędziak Harcerstwo w Szkole Drzewnej w latach 1966-1975. Moje wspomnienia z pracy w harcerstwie.…………………88
Maria Sikorska Z działalności harcerstwa w Piątnicy…………………92
hm Elżbieta Prószyńska Wspomnienia z działalności Hufca ZHP im. Obrońców Wizny w Łomży na przełomie lat osiemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku………………… 93
III. Harcerstwo łomżyńskie na przełomie wieków.………………… 103
hm. Dorota Górska Zjazdy hufca w latach 1991 – 2007…………………105
hm. Henryk F. Karwowski Lata dziewięćdziesiąte w harcerstwie łomżyńskim…………………111
hm. Mirosław Walczyk,
phm. Marek Sejmej Hufiec w latach 1992 – 2003…………………122
IV. Działalność programowa hufca…………………127
hm. Dorota Górska Działalność programowa Hufca Łomżyńskiego po 2000 r.…………………129
hm. Dorota Górska,
pwd. Kamil Kaszuba,
Michalina Jankowska Rajd Pamięci Września ’39 – Wizna………………… 132
hm. Mirosław Walczyk Manewry Techniczno – Obronne…………………138
phm. Małgorzata Gołaszewska – Zaręba,
hm. Dorota Górska Jesienny Zlot Drużyn w Rosochatem Kościelnem…………………141
hm. Dorota Górska Spotkania listopadowe…………………143
pwd. Barbara Erynk Ważne postacie z harcerstwa łomżyńskiego (materiały z zadania „Zaduszki harcerskie”)………………… 146
hm. Dorota Górska,
phm. Halina Lipińska Mikołajkowy Zlot Drużyn………………… 155
hm. Dorota Górska,
hm. Adam M. Frączek Betlejemskie Światło Pokoju…………………157
hm. Dorota Górska Dzień Myśli Braterskiej…………………158
hm. Henryk F. Karwowski Ogólnopolski Zlot Druha Szarego…………………162
hm. Dorota Górska Regionalne Spotkania Drużyn w Drozdowie…………………164
hm. Dorota Górska Zucholandia…………………165
phm. Lidia Grad Zlot Przyjaźni w Zambrowie…………………166
hm. Dorota Górska Zlot „Na powitanie lata”…………………167
hm. Dorota Górska Harcerze łomżyńscy na Jubileuszowym Zlocie Stulecia Harcerstwa w Krakowie …………………173
Zdjęcia:
Działalność programowa hufca………………… 175
Rajd Pamięci Września ’39 – Wizna………………… 178
Manewry Techniczno – Obronne………………… 182
Jesienny Zlot w Rosochatem Kościelnem………………… 186
Spotkania listopadowe………………… 190
Mikołajkowy Zlot Drużyn Harcerskich………………… 194
Betlejemskie Światło Pokoju………………… 197
Dzień Myśli Braterskiej………………… 201
Ogólnopolski Zlot Druha Szarego………………… 206
Regionalne Spotkania Drużyn………………… 209
Zucholandia………………… 212
Zlot Przyjaźni w Zambrowie…………………216
Zlot „Na powitanie lata”…………………219
Jubileuszowy Zlot w Krakowie na Stulecie Harcerstwa…………………228
V. Działalność programowa drużyn oraz środowisk harcerskich
ziemi łomżyńskiej …………………233
hm. Henryk F. Karwowski,
hm. Krystyna Mieszkowska,
hm. Dorota Górska Wykaz ustalonych drużyn z rejonu Hufca ZHP Ziemi Łomżyńskiej oraz Nadnarwiańskiego………………… 235
hm. Alina Cichocka,
hm. Adam M. Frączek Z działalności harcerskiej w Nowogrodzie………………… 239
phm. Sławomir Sienkiewicz Harcerstwo w Stawiskach………………… 242
phm. Zbigniew Dobkowski 7 Specjalnościowa Łomżyńska Drużyna Harcerska „Czerwone berety” im. 33 Pułku Piechoty………………… 243
phm. Janusz Jastrzębski 15 Łomżyńska drużyna Harcerska im. Szarych Szeregów………………… 244
hm. Dorota Górska 18 Drużyna Harcerska im. mjr. Henryka Sucharskiego ze Szkoły Podstawowej w Sławcu………………… 246
Paweł Kaszuba 25 Łomżyńska Drużyna Harcerska „Madras”………………… 248
phm. Sandra Znoińska 31 Łomżyńska Drużyna Wędrownicza „Suma Wszystkich Strachów”………………… 249
hm. Henryk F. Karwowski 36 Łomżyńska Harcerska Drużyna Pożarnicza „Wigilowie” im. Mariana Wojciecha Śmiarowskiego – Rawicz………………… 250
hm. Krystyna Mieszkowska Drużyna Weteranów Harcerzy Ziemi Łomżyńskiej – Krąg Seniorów im. Leona Kaliwody………………… 253
phm. Mariusz Patalan 4 Łomżyńska Drużyna Harcerska „Panteon”………………… 261
pwd. Dorota Wierzbowska
Katarzyna Górska 10 Gromada Zuchowa „Bractwo tęczy” ze Szkoły Podstawowej nr 10 w Łomży…………………263
phm. Marcin Chludziński,
pwd. Rafał Kenigsman 11 Starszoharcerska Drużyna Specjalnościowa „Exodus” im. 33 Pułku Piechoty”………………… 263
phm. Sandra Znoińska,
sam. Michalina Jankowska 13 Łomżyńska Drużyna Harcerska „Agada” im. Teodora Kliendiensta – Klonowskiego ………………… 267
hm. Mirosław Walczyk,
pwd. Wojciech Komorowski 62 Harcerski Klub Pol Survival………………… 269
phm. Adam Mazewski Harcerska grupa Rekonstrukcji Historycznej im. 33 Pułku Piechoty Strzelców Kurpiowskich ………………… 272
hm. Henryk F. Karwowski Poczta Harcerska 101 Łomża ………………… 274
phm. Halina Lipińska Historia harcerstwa w Czyżewie ………………… 277
phm. Halina Lipińska,
pwd. Anna Walaszek 3 Drużyna Harcerska im. Szarych Szeregów przy Szkole Podstawowej w Czyżewie …………………280
pwd. Anna Walaszek Szare Szeregi – patron 3 Drużyny Harcerskiej im. Szarych Szeregów w Czyżewie………………… 284
phm. Jolanta Wajszczyk 6 Drużyna Harcerzy Starszych im. Sybiraków w Czyżewie ………………… 292
phm. Halina Lipińska „Ocalić od zapomnienia” – wspomnienia zesłańców Sybiru ………………… 294
Anna Łapińska 8 Czyżewska Drużyna Wędrownicza ………………… 303
phm. Małgorzata Gołaszewska – Zaręba 14 Drużyna Harcerska przy Zespole Szkół w Rosochatem Kościelnem ………………… 304
phm. Małgorzata Modzelewska 2 Wielopoziomowa Drużyna Harcerska „Zielony płomień” z Jedwabnego …………………305
pwd. Marzena Bagińska,
Marlena Ożarowska 21 Drużyna Harcerska „Agapa – pomocna dłoń” ………………… 307
pwd. Elżbieta Glińska 4 Zambrowska Gromada Zuchowa „Leśne skrzaty” ze Szkoły Podstawowej nr 4 w Zambrowie ………………… 308
phm. Lidia Grad 44 Zambrowska Drużyna Harcerska „Oaza spokoju” ze Szkoły Podstawowej nr 4 w Zambrowie …………………310
Bożena Kalinowska,
pwd. Katarzyna Powichrowska 33 Zambrowska Drużyna Harcerska im. mjr. Knapika przy Szkole Podstawowej
nr 3 w Zambrowie ………………… 312
pwd. Darosława Wojciechowska ZHP w Szkole Podstawowej w Szczuczynie ………………… 315
Zdjęcia z działalności drużyn i środowisk harcerskich ………………… 319
[tab:Przedmowa]
Przedmowa
Tradycyjnie wymienia się kilka wartości uznawanych za charakterystyczne dla mieszkańców regionu łomżyńskiego i jego stolicy. Przykładowo można wskazać na umiłowanie przeszłości, szacunek dla tradycji, pielęgnowanie pamięci o wybitnych rodakach, eksponowanie postaw patriotycznych, przywiązanie do wiary katolickiej, docenianie roli osób duchownych oraz wojskowych. Po lekturze maszynopisów, które złożyły się na tom II z cyklu „Harcerstwo łomżyńskie wczoraj i dziś”, a dokumentują losy Hufca Nadnarwiańskiego im. Adama Chętnika w Łomży, śmiem twierdzić, że wymienione już i inne jeszcze wartości przyczyniły się walnie do sukcesów odnoszonych przez druhny i druhów. Równie prawdziwie brzmi twierdzenie, że harcerstwo łomżyńskie znakomicie wpisało się w pejzaż Łomży i miast ciążących do grodu nadnarwiańskiego; korzystało i korzysta ze splendoru byłej stolicy: ziemi, guberni i województwa, wzmacniając go jednocześnie. Bo harcerstwo łomżyńskie ma własną bogatą przeszłość, legendarne postacie, ważkie dokonania. Wzrusza aktywność druhen i druhów z Drużyny Weteranów Harcerzy Ziemi Łomżyńskiej, w ten nurt włączają się wciąż młodzi.
Powstaje pytanie: na ile okres od 1975 roku był korzystny dla łomżyńskiego harcerstwa? Dla wspominających, ocena ogólna wypada pozytywnie, wielu z nich wówczas właśnie zasiliło szeregi ZHP, zdobywało doświadczenie instruktorskie. Przygody młodzieżowe niejako z natury kojarzą się z radością, nie są obarczone kontekstem politycznym i społecznym, nawet trudności materialne nie były w odczuciach wiary harcerskiej tak dotkliwe. Udział w pochodzie 1-Majowym też był radosny, bo mało kto (nikt?) słuchał przemówień towarzyszy, a cieszyło bycie w doborowym własnym gronie, radowała wiosna i okazja do pokazania się starszym. I tak trzeba patrzeć na załączoną dokumentację.
Z pewnością nastrój druhen i druhów poprawiał fakt „posiadania” własnego województwa. Wczesne lata siedemdziesiąte pozwalały na czynienie śmielszych planów, potem zaczął się kryzys, z niego wykwitła euforia solidarnościowa. Kolejne fazy, to dramat stanu wojennego, lata nieudanych (bo inaczej być nie mogło) reform ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego, tajemnica „okrągłego stołu”, wybory 4 czerwca 1989 roku i budowa – z emocjami – III Rzeczypospolitej. Od końca XX wieku łomżyńskie wróciło w granice województwa zwanego podlaskim, choć zachowywano poczucie odrębności kulturowej terenów Mazowsza Północno-Wschodniego.
Harcerstwo polskie, w tym i łomżyńskie, przeszło w tych latach przez trudne próby, od zmiany skautowskich barw na intensywną czerwień, poprzez podziały wewnętrzne w warunkach transformacji ustrojowej, aż do niżu demograficznego i zmian postaw młodego pokolenia. Czytając zamieszczone teksty i oglądając liczne zdjęcia można uwierzyć, że w Chorągwi Łomżyńskiej straty były mniejsze niż szacowane w odniesieniu do całej Polski. Sam wiem, jak niesprawiedliwie byłoby czynić przygany na podstawie oficjalnych dokumentów, gdzie aż gęsto od „słusznych haseł”. Ważniejsza jednak było rzeczywista (autentyczna) praca w zastępach, drużynach, hufcach i chorągwi. Te odniesienia trzeba będzie dokładniej zbadać i opisać. Niekorzystne okoliczności jednych łamią, innych hartują. Pamiętam dobrze, jak prezydent Ryszard Kaczorowski, komendant Chorągwi Białostockiej Szarych Szeregów, po wojnie Naczelnik i Przewodniczący ZHP poza Granicami Kraju, na własnych przykładach dowodził pożytków płynących z bycia harcerzem. To samo czynili i czynią weterani łomżyńscy.
Jeśli Państwo przeczytaliście tom, to moje namowy, by to zrobić są spóźnione. Złóżmy więc razem gratulacje tym, którzy wywołali zamiar i tym wszystkim, którzy się przyczynili do jego sfinalizowania. Szczególnie cieszą debiuty najmłodszych, ale przecież pochwała należy się również ich opiekunom. Seria „Harcerstwo łomżyńskie wczoraj i dziś”: niechaj owocuje nowymi publikacjami, już w drugim stuleciu ruchu.
Czuwaj!
Adam Czesław Dobroński
prof. Uniwersytetu w Białymstoku
[tab:Wstęp]
Dzieje harcerstwa łomżyńskiego nie miały dotychczas szczęścia do profesjonalnego opracowania. Idea zebrania, spisania i przedstawienia czytelnikom rozproszonych często wspomnień, opracowań dokumentów i zdjęć dojrzewała w sercach i umysłach grupy instruktorów skupionych wokół Hufca Nadnarwiańskiego ZHP i jego komendantki dh hm. Doroty Górskiej.
Publikacja, którą macie Państwo w ręku, to rezultat współpracy wielu osób zaangażowanych w projekt „Łączymy pokolenia”. Dzięki staraniom Komendy Hufca Nadnarwiańskiego ZHP w Łomży, przy wsparciu ludzi należących do Stowarzyszenia Przyjaciół Harcerstwa Łomżyńskiego, ze środków finansowych Funduszu Inicjatyw Obywatelskich udało się zrealizować ten projekt i możemy Państwa zaprosić do lektury tej książki.
Niniejsza publikacja jest kolejną próbą przedstawienia historii, a także dnia dzisiejszego harcerstwa na ziemi łomżyńskiej. Jest też doskonałą okazją do zaprezentowania szerszemu gronu czytelników zarówno wspomnień, gawęd, reportaży z imprez, w których uczestniczyli harcerze, jak również analizy dokumentów zgromadzonych w Komisji Historycznej oraz archiwum hufca. Chcemy przez tą publikację przypominać to, co zapomniane i uchronić od zapomnienia to, co ważne dziś.
II tom to zbiór różnej jakości artykułów. Nie pisali tego profesjonalni historycy, ale ludzie związani kiedyś i obecnie z ruchem harcerskim: seniorzy, instruktorzy, harcerze. Pomimo starań o zapewnienie możliwie najwyższego poziomu merytorycznego zbioru, posiada on wiele niedoskonałości. Fakt ten nie umniejsza w niczym ogromnego wkładu tej publikacji w uporządkowanie i utrwalenie ciekawych faktów i zdarzeń z czasów już przeszłych i dnia dzisiejszego harcerstwa na ziemi łomżyńskiej.
Książkę tę poświęcamy pamięci nieodżałowanego dh Ludwika Żelechowskiego († 2010), który jako wieloletni Przewodniczący Komisji Historycznej skrzętnie gromadził wszelkie materiały dokumentujące działalność członków organizacji na terenie Chorągwi Łomżyńskiej i hufca.
Mamy nadzieję, że powstaną kolejne publikacje z serii „Harcerstwo łomżyńskie wczoraj i dziś”, dlatego czekamy na artykuły do kolejnego, trzeciego już tomu. Wszyscy Państwo, niegdyś i obecnie zaangażowani w ruchu harcerskim mają okazję podzielić się swoimi wspomnieniami.
A teraz, niech snuje się gawęda …. . Zachęcamy do lektury.
Zespół redakcyjny
[tab:END]
