historialomzy.pl
  • Kontakt Messenger
  • Kategorie
    • Zagadki
    • Miasta
      • Łomża
      • Drozdowo
      • Nowogród
      • Śniadowo
      • Jeziorko
      • Sławiec
    • Wspomnienia
      • Ludzie
      • Jan Paweł II
    • Wojsko
    • Okruchy Historii
      • Wspólna Praca
      • II wojna światowa
      • Rekonstrukcje
      • Powstanie styczniowe
      • ŁTW
    • Kultura Ludowa
      • Gmina Jedwabne
      • Gmina Miastkowo
      • Gmina Nowogród
      • Gmina Piątnica
      • Gmina Przytuły
      • Gmina Śniadowo
      • Gmina Wizna
      • Gmina Zbójna
      • Gmina Łomża
    • Zabytki
      • Kościoły
      • Pomniki
      • Ulice
      • Budowle
    • Poezja
    • Redakcyjne
  • Książki
    • Kronika Panien Benedyktynek
    • Stefan Wyszyński Prymas Polski
    • Chrystus Wczoraj, Dziś, Zawsze
    • Czarne Lata
    • Historia leśnej polany
    • Filip Sulimierski – słownik
    • Harcerstwo
      • Harcerstwo Tom I
      • Harcerstwo Tom II
  • Redakcja
    • Redaktorzy
    • Regulamin
    • Media o nas
    • Wolontariusze
    • Zaloguj
  • Polecane
    • Nazwiska łomżyńskie
    • Łomża mojego dzieciństwa
    • Ziemia Łomżyńska i jej mieszkańcy w latach 1944-1956
    • Jeziorko – Historia leśnej polany
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
    • Dzieje Łomży. Tysiącletnie.
    • Historia kołem się toczy
    • Wspomnienia łomżyniaka
    • Harcerstwo Łomżyńskie Wczoraj i Dziś
    • Czas przeszły. Wspomnienia
    • Łomżyńskie Towarzystwo Wioślarskie
    • Lokacja Łomży
    • Czarne Lata na Łomżyńskiej Ziemi
    • Moja Łomża
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
Wyróżnienia Serwisu:
Doroczna Nagroda FRDL 2012 pod patronatem Narodowego Centrum Kultury i Polskiego Komitetu ds. UNESCO
Nagroda Prezydenta Łomży w Dziedzinie Kultury 2015
Honorowa Odznaka za zasługi Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów
Grupa do rozmów na FB
Grupa HistoriaLomzy na FB
OBSERWUJ NAS
3K
9
Kontakt
Serwis Historyczny Ziemi Łomżyńskiej Serwis Historyczny Ziemi Łomżyńskiej
3K
9
historialomzy.pl
  • Home
  • Kategorie
    • Zagadki
    • Miasta
      • Łomża
      • Drozdowo
      • Nowogród
      • Śniadowo
      • Jeziorko
      • Sławiec
    • Wspomnienia
      • Ludzie
      • Jan Paweł II
    • Wojsko
    • Okruchy Historii
      • Wspólna Praca
      • II wojna światowa
      • Rekonstrukcje
      • Powstanie styczniowe
      • ŁTW
    • Kultura Ludowa
      • Gmina Jedwabne
      • Gmina Miastkowo
      • Gmina Nowogród
      • Gmina Piątnica
      • Gmina Przytuły
      • Gmina Śniadowo
      • Gmina Wizna
      • Gmina Zbójna
      • Gmina Łomża
    • Zabytki
      • Kościoły
      • Pomniki
      • Ulice
      • Budowle
    • Poezja
    • Redakcyjne
  • Książki
    • Kronika Panien Benedyktynek
    • Stefan Wyszyński Prymas Polski
    • Chrystus Wczoraj, Dziś, Zawsze
    • Czarne Lata
    • Historia leśnej polany
    • Filip Sulimierski – słownik
    • Harcerstwo
      • Harcerstwo Tom I
      • Harcerstwo Tom II
  • Redakcja
    • Redaktorzy
    • Regulamin
    • Media o nas
    • Wolontariusze
    • Zaloguj
  • Polecane
    • Nazwiska łomżyńskie
    • Łomża mojego dzieciństwa
    • Ziemia Łomżyńska i jej mieszkańcy w latach 1944-1956
    • Jeziorko – Historia leśnej polany
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
    • Dzieje Łomży. Tysiącletnie.
    • Historia kołem się toczy
    • Wspomnienia łomżyniaka
    • Harcerstwo Łomżyńskie Wczoraj i Dziś
    • Czas przeszły. Wspomnienia
    • Łomżyńskie Towarzystwo Wioślarskie
    • Lokacja Łomży
    • Czarne Lata na Łomżyńskiej Ziemi
    • Moja Łomża
    • Miejsce Pamięci Narodowej w Jeziorku
Ulice Łomży
  • Skrzyżowanie ul 1
    Łomża. Aleja Legionów
    • 06.08.09
  • woziwodzka11 2
    Łomża. Ulica Woziwodzka
    • 13.01.09
  • 3
    Łomża. Ulica Senatorska
    • 16.01.09
  • Ulica Kapucyńska na Popowej Górze od ul 4
    Łomża. Ulica Kapucyńska
    • 22.01.09

Szukamy osób do prowadzenia i rozwijania serwisu. Jeżeli masz chęci oraz czas pomóc zapraszamy do kontaktu z redakcją.

Wyróżnienia Serwisu:
Doroczna Nagroda FRDL 2012 pod patronatem Narodowego Centrum Kultury i Polskiego Komitetu ds. UNESCO
Nagroda Prezydenta Łomży w Dziedzinie Kultury 2015
Honorowa Odznaka za zasługi Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów
  • Wojsko

Lekkie schrony bojowe w pasie działania SGO NAREW

  • Mariusz Patalan
  • 17 marca 2009
  • No comments
Total
0
Shares
0
0
0
0
0
0
0
0
0

Lekkie schrony bojowe w pasie działania Samodzielnej Grupy Operacyjnej “Narew” w 1939 r. – wyniki badań terenowych. (temat opisywany w kilku częściach)

Wstęp

Rok 1939 przyniósł gorączkowe przygotowania Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych Wojska Polskiego do obrony przed spodziewanym atakiem ze strony III Rzeszy. Prace, zmierzające do zabezpieczenia przed atakiem zachodnich granic Polski, rozpoczęto w czerwcu 1939 roku. Rozkaz dotyczący budowy umocnień wydał marszałek Edward Rydz Śmigły w dniu 24 czerwca 1939 roku.

Zakres prac obejmował głównie wznoszenie polowych schronów żelbetowych. Schrony miały być wyposażane w ciężkie karabiny maszynowe z celownikiem ustawianym na dwa kilometry. CKM-y ustawiane były na drewnianych stołach o wysokości 90 cm.

Kamień używany do budowy schronów był przywożony z kamieniołomów w KLESOWIE i Janowej Dolinie na Kresach Wschodnich. Budowę schronu rozpoczynano od wykopania rowu o głębokości około 0,8 metra przeznaczonego na płytę fundamentową. Wylewana z betonu płyta miała grubość około 20 cm. Fundament izolowano papą i wznoszono szalunek z drewna. Następnie ustawiano pionowe pręty o średnicy 1 cm i 2 cm. Konstrukcję wzmacniano siatkami zabezpieczającymi przed odpryskami betonu w przypadku ostrzału.

Szczególne znaczenie miało wylewanie stropów, zbrojonych kilkoma rzędami siatek. Obok schronów kopano rowy przeciwpancerne, wznoszono zasieki, potykacze i inne przeszkody z drutu kolczastego. Grubość ściany czołowej dochodziła do 1,2 metra, strop i ściany boczne osiągały 1 metr – tylna ściana 0,55 metra. Uzbrojenie schronu stanowiły ckm Browning kaliber 7,92 mm ustawiany na drewnianym stole. Powierzchnia schronu dostępna dla czteroosobowej załogi wynosiła tylko 5,7 metra kwadratowego. Izba bojowa schronu jednostronnego posiadała powierzchnię 3,5 metra kwadratowego.  Strzelnica tradytorowa była skierowana do przedpola pod kątem 60 stopni. Okna strzelnic posiadały specjalne schodki chroniące załogę schronu przed rykoszetami pocisków przeciwnika.

W marcu 1939 r. w dowództwie 18. Dywizji Piechoty, mieszczącym się w Łomży przy ul. Polowej 53, odebrano tajną depeszę z Warszawy. Dowódca, gen. bryg. Czesław Młot-Fijałkowski wzywany był do stawienia się w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych w dniu 23.03.1939 r.

Na tajnej odprawie u marsz. Edwarda Rydza-Śmigłego powołano wówczas do istnienia związki operacyjne, mające odegrać swą rolę w trakcie spodziewanego konfliktu zbrojnego z Niemcami. Gen. Młot-Fijałkowski otrzymał nominację na dowódcę Armii “Białytstok”. W trakcie prac przygotowawczych, z bliżej niewyjaśnionych przyczyn, nazwa zgrupowania, które siłą było równe choćby Armii “Modlin”, zmieniona została najpierw na “Grupa Narew”, a ostatecznie na “Samodzielna Grupa Operacyjna Narew”.

Według wytycznych marsz. Rydza-Śmigłego, SGO “Narew” miała za zadanie rozpoznać wojska nieprzyjaciela, działające na przedpolu jej pozycji obronnych, osłaniać wschodnie skrzydło Armii “Modlin” i linię kolejową Grodno-Białystok-Warszawa oraz nie dopuścić do przekroczenia przez nieprzyjaciela linii Narew-Biebrza. Warunki terenowe odcinka, sięgającego od linii Chorzele-Goworowo do granicy z Litwą sprzyjały wykonaniu zadań. Rzeki: Narew, Biebrza i Netta były doskonałą rubieżą dla głównej pozycji obronnej. Ich walory obronne zwiększał fakt, że niemal na całej swej długości rzeki te płynęły rozległymi, bagnistymi dolinami, możliwymi do przekroczenia w kilkunastu zaledwie miejscach, co dostrzegli już w XIX wieku Rosjanie, umacniając co ważniejsze przeprawy. Drugim atutem terenowym było znaczne zalesienie, skupione w wielkich, zwartych kompleksach puszcz: Myszynieckiej, Knyszyńskiej i Augustowskiej oraz Czerwonego Boru, ułatwiające skryte przegrupowania wojsk i koncentrację odwodów. Głównymi drogami zaopatrzenia były dwa ważne rokadowe szlaki komunikacyjne – wspomniana już linia kolejowa i szosa Warszawa-Wilno.

Jeszcze tego samego dnia gen. Młot-Fijałkowski skompletował sztab, który w celu zapewnienia tajemnicy pozostawał ukryty w strukturach pokojowego dowództwa 18. DP. 25 marca zwołał zaś pierwszą odprawę operacyjną z dowódcami wielkich jednostek wchodzących w skład SGO “Narew”. Obecni byli na niej m. in. płk Stefan Kossecki – nowy dowódca 18. DP, gen. bryg. Zygmunt Podhorski – dowódca Suwalskiej BK i gen. bryg. Ludwik Kmicic-Skrzyński – dowódca Podlaskiej BK. W późniejszym okresie gen. Młotowi-Fijałkowskiemu podporządkowano również nowo mobilizowaną 33. DPRez. Warto w tym miejscu wspomnieć, że przewidziany na jej dowódcę szef Wojskowego Instytutu Geograficznego, płk dypl. Tadeusz Zieleniewski, w tym właśnie czasie, na rozkaz szefa Sztabu Głównego, prowadził prace przygotowawcze związane z budową ciężkich fortyfikacji w Karpatach Zachodnich.

Datę 25 marca przyjąć można również za początek prac fortyfikacyjnych na obszarze operacyjnym SGO “Narew”, gdyż obecni na odprawie dowódcy zostali zobowiązani do opracowania planu, a następnie przedstawienia zapotrzebowania w zakresie fortyfikacji stałej i polowej na przydzielonych im odcinkach. W kwietniu gen. Młot-Fijałkowski wraz z oficerami sztabu przeprowadzał rozpoznanie terenu w celu wyznaczenia przyszłych pozycji obronnych oraz zorientowania się w zakresie niezbędnych prac fortyfikacyjnych. W wyniku prac terenowych, sztab opracował plan działań na wypadek wybuchu wojny. W myśl jego wytycznych, główny wysiłek obronny zamierzano skupić na odcinku Ostrołęka-Nowogród-Łomża, na zapolu którego skoncentrowany miał być główny odwód, zdolny do uderzenia na wojska niemieckie forsujące Narew; kierunki operacyjne na Białystok miały zamknąć silne fortyfikacje pod Osowcem i Wizną; kierunek operacyjny na Grodno osłaniać miała w oparciu o Puszczę Augustowską brygada kawalerii, skoncentrowana w rejonie Augustów-Białobrzegi; ostateczną linią obrony, poza którą za wszelką cenę nie można było przepuścić wojsk niemieckich, miała być linia Biebrzy na odcinku Sztabin-Lipsk.

Prace budowlane rozpoczęto w kwietniu, od wznoszenia schronów ciężkich i średnich, które miały stanowić zasadniczy zrąb odcinków “Nowogród”, “Wizna”, “Osowiec” i “Augustów”. Każdy z nich posiadał indywidualny narys, a jego kierunki ogni były precyzyjnie wkomponowane w teren. Intensyfikacja prac nastąpiła 24 czerwca z rozkazu Sztabu Głównego. Rozkaz ów przewidywał przede wszystkim rozbudowę pozycji wysuniętych i osłonowych wokół nadgranicznych garnizonów, głównie przy pomocy fortyfikacji polowej i tę datę można prawdopodobnie przyjąć za początek budowy powtarzalnych lekkich schronów według gotowych projektów z Instrukcji Saperskiej. Dodatkowe wytyczne, wydane 12 lipca, znosiły wszelkie ograniczenia przy budowie i precyzowały pilność prac fortyfikacyjnych, która dla SGO “Narew” przedstawiała się następująco: 1 – odcinek Ostrołęka-Łomża, 2 – odcinki Wizna i Osowiec, 3 – rejon Augustowa.

Jako że główna linia obronna oparta miała zostać o rzeki, niebagatelną rolę odegrać miały prace hydrotechniczne. Dwa spiętrzenia o znaczeniu operacyjnym, planowano wykonać pod Ostrołęką i Nowogrodem. Na skalę taktyczną zamierzano zaś zabagnić nadrzeczne łąki, dzięki zasypaniu lokalnych kanałów odwadniających. Niestety, bezdeszczowe i upalne lato 1939 roku w znacznym stopniu pokrzyżowało polskie plany – w niektórych miejscach zarówno bagna, jak i same rzeki stały się przekraczalne nawet dla wojsk zmotoryzowanych i pancernych.

Głównym koordynatorem prac był dowódca saperów w sztabie SGO “Narew”, ppłk. dypl. Józef Szylling. W trakcie marcowej mobilizacji alarmowej utworzonych zostało również kilka specjalistycznych jednostek saperskich, które skierowane na odcinek obronny SGO “Narew” wspomagały w pracach jednostki liniowe.

W tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że wybitnie defensywna koncepcja działania SGO “Narew”, wymusiła realizację planu fortyfikacyjnego, różniącego się znacząco od opisanych dotychczas Armii “Modlin”, “Pomorze”, “Poznań” i “Łódź”. Zasadnicza pozycja obrony – linia Narew-Biebrza-Netta-Kanał Augustowski była bowiem na niemal całej swej długości jednocześnie linią obrony ostatecznej. Ponadto, między nią a granicą państwową nie istniały niemal żadne przeszkody terenowe, na których można było by rozbudować pozycje przesłaniania. Z tych więc przyczyn, lekkich schronów bojowych, będących tematem niniejszego cyklu artykułów, na odcinku SGO “Narew” wzniesiono stosunkowo niewiele i stały się one jedynie uzupełnieniem fortyfikacji stałej – służyły jako zabezpieczenie bądź to jej skrzydeł, bądź to mniej ważnych pod odcinków.

Główna linia obronna SGO “Narew” podzielona została na 6 odcinków: “Ostrołęka”, “Nowogród”, “Łomża”, “Wizna”, “Osowiec” i “Augustów”.

sgomapa

1. Ostrołęka (0)
2. Czartoria (3)
3. Szablak (8+2F)
4. Łomża (9)
5. Piątnica (12)
6. Wizna (1)
7. Wólka Piaseczna (6+1F)
8. Promiski (3)
9. Sucha Rzeczka(1)


Po kliknięciu któreś z powyższych miejscowości będzie można przenieść się bezpośrednio do odpowiedniego tematu.

Opracowali: Szymon Kucharski, Piotr Kurzawa, Waldemar Nadolny
Temat: “Samodzielna Grupa Operacyjna NAREW”

www.schrony1939.fortyfikacje.pl
Copyright © Zabrania się wykorzystania materiałów z tego artykułu bez zgody autorów
.
5030 Ogólnie 1 Dziś
Mariusz Patalan

Wydawca czasopisma internetowego historialomzy.pl. Admin i Redaktor Serwisu Historycznego Ziemi Łomżyńskiej. Masz jakieś ciekawe zdjęcia, pomysł na artykuł lub chcesz dołączyć do Redakcji? Napisz do nas.

Powiązane tagi
  • 1939
  • Czartoria
  • Czesław Młot-Fijałkowski
  • fortyfikacje
  • Łomża
  • Modlin
  • Osowiec
  • Ostrołeka
  • Piątnica
  • Rydz-Śmigły
  • Samodzielna Grupa Operacyjna
  • schrony
  • SGO Narew
  • Sucha Rzeczka
  • Szablak
  • Wizna
  • Wólka Piaseczna
Poprzedni post
fara-katedra
  • Kościoły
  • Łomża

Kościół pw. św. Michała cz. V

  • śp. Henryk Sierzputowski
  • 13 marca 2009
Czytaj artykuł
Następny post
fara-katedra
  • Kościoły
  • Łomża

Kościół pw. św. Michała cz. VI

  • śp. Henryk Sierzputowski
  • 18 marca 2009
Czytaj artykuł
Może Ci się spodobać
Mapa Ikonka
Czytaj artykuł
  • Wojsko

95 rocznica wyzwolenia Łomży w 1920 roku.

  • śp. Henryk Sierzputowski
  • 22 sierpnia 2015
306 058
Czytaj artykuł
  • ŁBH
  • Wojsko

Tablica Pamięci „Komendanta” Piłsudskiego

  • Wojciech Winko
  • 14 maja 2015
Jednostka Wojskowa
Czytaj artykuł
  • Łomża
  • Wojsko

24. DYWIZJA PIECHOTY

  • Maciej Tchórzewski
  • 14 grudnia 2014
Ikonka
Czytaj artykuł
  • Wojsko

Ośrodek Sapersko Pionierski 18. Dywizji Piechoty

  • Maciej Tchórzewski
  • 22 listopada 2014
Piątnica_33Pułk
Czytaj artykuł
  • Gmina Piątnica
  • Wojsko

Pamięci Żołnierzy 33 pułku piechoty

  • śp. Henryk Sierzputowski
  • 25 kwietnia 2013
Czytaj artykuł
  • ŁBH
  • Wojsko

Legionowa Wigilia A.D. 2012

  • śp. Henryk Sierzputowski
  • 22 grudnia 2012

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Golden Pixel | historialomzy.pl | copyright © 2023

Wprowadź słowa kluczowe wyszukiwania i naciśnij Enter.